Redaktor: Tural Quluzadə
Yüklə 5,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəmil Sadiq 140
- Ədəbiyyat məzmun standartları Azərbaycan dili məzmun
- Şəmil Sadiq 141
Şəmil Sadiq 140 ki, hələ Seyid Əzim Şirvani 150 il bundan öncə hazırladığı “Uşaqların baharı” dərsliyi ilə millətinə və bəşəriyyətə ya- rarlı övladlar yetişdirməyi qarşısına məqsəd qoymuşdur. Yeni dərsliklər və dərslər də sadəcə bilik öyrətməklə yox, bilikdən bir vasitə kimi istifadə edib insan yetişdirməklə də seçilməlidir. Qəbul edilən kurikulum yox, istənilən inkişaf etmiş ölkələrdən birinin təhsil sistemindən yararlansa idik, yenə təhsilə münasibət Sovet təhsilindən fərqli olacaqdı. Əslində, bu layihənin adını nə qoyuruq-qoyaq, birmə- nalı olaraq vurğulamaq istəyirəm ki, təhsilə yeni yanaşma- ğımız çox vacib idi. Çünki gündən-günə inkişaf edib, ye- niləşən dünyadan geri qalmamağımız üçün inkişaf etmiş ölkələrin təcrübələrindən istifadə etməli idik. Elə bu səbəb- dən də bugünkü Azərbaycan dili dərslərinin tədrisində bir çox problemlər ortaya çıxır. Onların bir qismini sadalamaq istərdim: Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənləri üçün yazılmış fənn kurikulumunun məzmun standartlarındakı oxşar- lıqlar və eyniliklərin olması həmin problemlərdən biri və birincisidir. 2.1.1. Lüğətlərdən istifadə etməklə tanış olmadığı sözlərin mənasını müəyyənləşdirir. Ədəbiyyat məzmun standartları Azərbaycan dili məzmun 1.1.1. Müxtəlif vəznli şeirlərdə və sadə süjetli ədəbi nümunələrdə (nağıl, təmsil, hekayə) tanış olmayan sözlərin mənalarını lüğətdən istifadə etməklə izah edir. 2.1.1. Lüğətlərdən istifadə etməklə tanış olmadığı sözlərin mənasını müəy- yənləşdirir. 1.1.3. Sadə süjetli ədəbi nümunələri (nağıl, təmsil, hekayə) hissələrə ayırır, plan tərtib edir. 2.2.2. Mətnin tərkib hissələrini fərqlən- dirir. 1.2.4. Ədəbi nümunələrin (nağıl, təm- sil, hekayə) mövzu və ideyasını izah edir. 2.2.3. Mətndəki əsas fikri müəyyən- ləşdirir. 2.1.3. Ədəbi nümunələrlə bağlı fikir- lərini bildirir. 2.2. Ədəbi əsərlərin mü- zakirəsində ünsiyyət mədəniyyəti nü- mayiş etdirir. 2.2.1. Müzakirələrdə söylənilən fikirlə- rə öz münasibətini bildirir. 1.2. Şifahi nitq bacarıqları nümayiş et- dirir. 1.2.2. Fikirlərini konkret fakt və nü- munələrlə əsaslandırır. 1.2.4. Hər hansı fakt və hadisə ilə bağlı fikir bildirir. Şəmil Sadiq 141 ki, hələ Seyid Əzim Şirvani 150 il bundan öncə hazırladığı “Uşaqların baharı” dərsliyi ilə millətinə və bəşəriyyətə ya- rarlı övladlar yetişdirməyi qarşısına məqsəd qoymuşdur. Yeni dərsliklər və dərslər də sadəcə bilik öyrətməklə yox, bilikdən bir vasitə kimi istifadə edib insan yetişdirməklə də seçilməlidir. Qəbul edilən kurikulum yox, istənilən inkişaf etmiş ölkələrdən birinin təhsil sistemindən yararlansa idik, yenə təhsilə münasibət Sovet təhsilindən fərqli olacaqdı. Əslində, bu layihənin adını nə qoyuruq-qoyaq, birmə- nalı olaraq vurğulamaq istəyirəm ki, təhsilə yeni yanaşma- ğımız çox vacib idi. Çünki gündən-günə inkişaf edib, ye- niləşən dünyadan geri qalmamağımız üçün inkişaf etmiş ölkələrin təcrübələrindən istifadə etməli idik. Elə bu səbəb- dən də bugünkü Azərbaycan dili dərslərinin tədrisində bir çox problemlər ortaya çıxır. Onların bir qismini sadalamaq istərdim: Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənləri üçün yazılmış fənn kurikulumunun məzmun standartlarındakı oxşar- lıqlar və eyniliklərin olması həmin problemlərdən biri və birincisidir. 2.1.1. Lüğətlərdən istifadə etməklə tanış olmadığı sözlərin mənasını müəyyənləşdirir. Cədvəldə gördüyünüz kimi, Azərbaycan dili və ədə- biyyat dərsləri üçün hazırlanmış standartların çoxu müəl- limi eyni mətləbə toxunmağa sövq edir. Hazırkı 5-ci sinif “Azərbaycan dili” dərsliyinin müəllifləri də haqlı olaraq dərsliyin ana sütununu mətnlər üzərində iş əsasında qu- rub. Bunu görən müəllimlər haqlı olaraq düşünürlər ki, axı Azərbaycan dili dərsliyi ədəbiyyatdan nə ilə fərqlə- nir? Buna görə də onlar ənənəvi dərsliklərə əsaslanaraq qrammatik biliklərin azlığından şikayətlənirlər. Və ya heç şikayətlənmir, sadəcə dərsini qrammatik biliklər əsasında qurmağa başlayır. Bu isə layihəni hədəfdən yayındırır? Şəxsiyyətyönümlü tədrisdən fənyönümlü tədrisə yenidən meyillənməyə gətirib çıxarır. “Hörmət etdiyim alimlərimizdən biri yeni 5-ci sinif dərsliyini əlinə götürüb deyir ki, bu boyda kitabda (208 səhifə) qrammatik qaydaları, tərifləri bir yerə toplasan, cəmi 6 səhifə edər. Bunun faciə kimi təqdim edilməsinin özü bir faciədir. Əgər Mübariz İbrahimov kimi qəhrəmanı olan xalqın istənilən bir övladı onun haqqında bir-iki kəl- mə söz deyəndə qürurlanıb, iftixar hissi keçirmirsə, Vətə- nin keşiyini çəkən “Atama-anama salam, deyirəm. Mən- dən nigaran qalmasınlar, qələbə ilə qayıdacağıq!”– deyib, ona baxan milyonlarla insanda vətənpərvərlik, mübarizlik əzmi, qələbəyə inam yarada bilmirsə, ermənilərin hansısa saytda videosunun altında savadlı və tutarlı cavab yaz- maqdansa, onu söyürsə, sosial şəbəkələrdəki müzakirələr- də yersiz və etikadan kənar ifadələrlə çıxış edirsə, özünün haqlı olduğunu sübut edə bilmirsə, onda biz Azərbaycan dilini övladlarımıza niyə öyrədirik? Unutmamalıyıq ki, “Azərbaycan dili” dərsliklərinin üstündə Azərbaycan dili- nin qrammatikası yazılmayıb”. Mənə elə gəlir ki, yaxın gələcəkdə Azərbaycan dili fən- ni ilə ədəbiyyat fənnini birləşdirib bir kitab halında müəl- limlərə və şagirdlərə təqdim etməliyik. Bu zaman şagird dil bilgilərini bədii mətnlər üzərində işləyər, şifahi nitqi, ədəbiyyat və həyat həqiqətlərini isə düzgün tədris edə bilərik. Dünyanın bir çox ölkəsində aşağı siniflərdə ədəbiyyat Yüklə 5,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|