Reja: Chizma geometriya faninig qisqacha tarixi

A
nuqtani proeksiyalovchi nurda yotgan istalgan nuqtaning (masalan, B va 
C nuqtalarning) proeksiyasi ham 
a
nuqtaga tushadi. Demak, nuqtaning bitta 
proeksiyasiga ko’ra, uning fazodagi o’rnini aniqlab bo’lmaydi. 

---

5-rasm. 
Bu hol istalgancha ko’p nuqtaga, ya’ni biror shaklga ham taalluqlidir. 
Masalan, noma’lum biror narsaning qog’ozdagi tasviri aylana yoki doira bo’lsin. 
Narsaning bu bitta proeksiyasiga qarab, uning shaklini va o’lchamlarini bila 
olmaymiz. 
Bu yerda qanday narsa (shar, silindr, konus yoki boshqa narsa) tasvirlanganini 
ham aytib bo’lmaydi. 
Shunday qilib, bitta tasvir b - shakl (proeksiya), geometriya nuqtai nazaridan 
olganda, aslining o’rnini bosa olmaydi. Bunday tasvir asosida aslini o’rganish 
mumkin bo’lmaydi. 
Kishilarning amaliy faoliyatida narsaning haqiqiy shaklini aniqlashga imkon 
beradigan tasvirgina ahamiyatga ega. Bunday tasvirdan foydalanib, aslini har 
taraflama o’rganish, ya’ni uning shaklini, o’lchamlarini aniqlash va unga oid turli 
geometrik masalalarni yechish mumkin. 
Shunday qilib, tasvir asosida unda ifodalangan narsaga oid nuqtalarning 
fazodagi o’rinlarini aniqlash uchun qo’shimcha shartlar kerak. Bunday shartlar turli 
usullar bilan berilishi mumkin. Shunga ko’ra, fazoviy narsalarni tekislikda 
proeksiyalar orqali tasvirlash usullari ham ko’p. Hozirgi zamon chizma 
geometriyasining mukammal kursi, yuqorida aytib o’tilganidek, asosan to’rtta 
usulni: 
perspektiv, aksonometrik, ortogonal va sonlar bilan belgilangan 
proeksiyalar
usullarini o’z ichiga oladi. 
 
ORTOGONAL PROEKSIYALAR USULI 
MONJ USULI 
Narsalarni bir-biriga perpendikulyar ikkita tekislikdagi to‘g‘ri burchakli 
proeksiyalari bilan tasvirlash usuli