Resmi İdeoloji ve yargisal aktiVİzm nilüfer coşkun öZ
Yüklə 292,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
Nilüfer COŞKUN DÜHFD, Cilt: 22, Sayı: 36, Yıl: 2017, s. 59-86 75
yorumlarken, söz konusu kurala kendi önyargılarından veya ideolojik anlayışını yansıtacak bir yorum getirerek kendisini yasama organının yerine koyması veya anayasal sistematik içerisinde anayasa yargısı ve anayasal demokratik rejimin mantığına 65 en uygun olanı seçmesi tercihinde bulunabilir. 66 İlkinin tercihi durumunda anayasanın birleştirici hedefler ve değerler oluşturma amacına hizmet edilmiş olunurken, sübjektif yorum yapılması durumunda ise “yargıç ürünü hukuk” mantığından uzaklaşmaya neden olur. 67
Anayasa yargıcının kanunun anayasaya aykırılığı hususunda vereceği kararlar ideolojik bağlamda siyasi nitelik arz edebilir. Burada, karar verme sürecinde siyasi endişelerin hâkimiyeti hususu ön plana çıkar. Siyasi beklentiler doğrultusunda karar verme ise “yargıçlar hükümeti” ve “yerindelik denetimi” tartışmalarına neden olur. 68
3. Resmi İdeolojinin Mevcudiyeti Üzerine Anayasacılığın esas itibariyle liberal gelenek içinde doğduğu ve işlendiğinden yukarıda bahsedildi. Bu gelenek -hayat tarzı, dinî inanç, felsefi yaklaşım gibi açılardan birbirinden farklı olan bireyleri ve insan gruplarını oldukları gibi bir arada yaşatma arayışı içinde olmak- bizi ülkemizde de zaman zaman tartışılan “anayasanın bir ideolojisi olmalı mıdır?” sorusuna götürür. Çünkü anayasanın devlet içinde bir yapı oluşturmaya ek olarak her zaman geniş bir siyasi değerler, idealler ve hedefler dizisini temsil etme fonksiyonu bulunmaktadır. 69 Nitekim anayasalar daima, az veya çok aleniyetle ideolojik önceliklere bulaştırılmıştır. 70 Genellikle ulusal ideallerin ifadesi olarak iş gören bu 65 Anayasalar, açıkça belirtilmese de tüm ilke ve kurallara hâkim belli bir düzen ve sistematik öngörür. Heywood, bunu anayasanın “birleştirici değer ve hedefler oluşturmak” amacı olarak açıklamıştır. Bkz. Heywood, s. 380. 66 Hakyemez, s. 26. 67 Hakyemez, s. 25. 68 Hakyemez, s. 25. 69 Heywood, 381. 70 Althusser, devletin birbirinden ayrı ve özelleşmiş kurumlar biçiminde dolaysız olarak çıkan belirli sayıda gerçekliğinin listesini, yani devletin ideolojik aygıtlarının ampirik listesini şöyle vermiştir: Dinsel DİA (devletin ideolojik aygıtı), öğrenimsel DİA, hukuki DİA, siyasal DİA (değişik partileri de içeren sistem), sendikal DİA, haberleşme DİA’sı (basın, radyo-
Resmi İdeoloji ve Yargısal Aktivizm DÜHFD, Cilt: 22, Sayı: 36, Yıl: 2017, s. 59-86 76
hedefler, çoğunlukla anayasal belgelerin önsözlerinde açıkça ifade edilir.
71 Bu idealler, demokrasinin özgürlüğün veya refah devletinin yürürlüğe konmasından, sosyalizm, federalizm veya İslam’daki bir inanca kadar geniş bir yelpazede değişebilmektedir. 72
farklı hakikat gruplarını barış içinde bir arada tutmayı-hedefleyen ideolojiler olarak ikiye ayırdığımızda 73 , devletin hangi tür ideolojiyi benimsediği çıktı meşruiyeti 74 açısından önemlidir. 75 Özgürlükçü liberal değerlerin özcü olmamasından ötürü ikinci grupta yer aldığı 76 ve anayasaların bu bağlamda sert-homojonize toplum algısını savunan otoriteryen rejimler yerine daha kapsayıcı mahiyette olması gerektiği söylenebilir. Anayasa yapıcıların rejimlerini bir bakıma ideolojik amaçla, birleştirici değerler dizisiyle ve siyasi davranışlarda kullanılabilen bir lügatle yetkilendirmeye çalıştıkları bir gerçektir. 77 Bir yandan bu televizyon gibi), kültürel DİA (edebiyat, güzel sanatlar, spor gibi). Bkz. Althusser, s. 168-169. 71 Heywood, s. 381. 72 Heywood, s. 381. 73 İdeoloji yazarlar tarafından farklı ayrımlanmıştır. Althusser ideolojiyi bölgesel içerikli (dinsel ideoloji, ahlakî ideoloji, hukuki ideoloji, siyasal ideoloji vb.) ve sınıfsal anlamlı olarak; Mannheim kısmî ve bütünlükçü ideoloji şeklinde; Mardin ise yumuşak ve sert ideoloji şeklinde ayrımlamıştır. Bkz. Althusser, s. 79; Mannheim, s. 82-86; Mardin, s. 13-14. 74 Oder, meşruiyeti, “girdi” ve “çıktı” kavramları üzerine yapılandırdığı meşruiyet ikilisi ile açıklamaktadır (Avrupa bütünleşmesi, AB’nin demokratik meşruiyeti konusunda bu kavram ikilisini kullanmıştır). Girdi meşruiyetinde, siyasal iktidarın meşruiyetini belirlemek amacıyla kararların kim tarafından alındığı, vatandaşların veya temsilcilerinin veya farklı irade ve çıkarların anayasa yapıcılığı ve karar alma süreçlerine eşit katılımı önem taşır. Karar süreci sonucunda alınan kararın kalitesi ise, "çıktı meşruiyetini" belirler. Başka deyişle girdiler; baskı grupları ve basından gelen istemler, siyasal topluluğa, rejime ve siyasal otoriteye yönelen destekler şeklinde iken, çıktılar ise istem ve desteğin kaynağı ve yanıtı olan eylemler ve kararlar şeklinde tezahür eder. Bkz. Oder, s. 307, 308. 75 Yayla, Anayasacılık, Anayasal Demokrasi ve İdeoloji, s. 18. 76 Belirli siyasi doktrinlerin savunucuları, savladıkları düşünce sisteminin ideoloji terimine dâhil olduğunu inkâr etmişlerdir. Bkz. Heywood, s. 71. 77 Heywood, s. 381. Yüklə 292,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|