Rəy verənlər: f e. d prof. Ş. M. Məmmədov
Yüklə 3,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
dünyanın tam məhvi ilə yanaşı onun qismən məhv olacağı ideyası da yarandı. Bəli zaman tez gedir,artıq bəziləri “dünyanın sonunun” üçüncü minillikdə olacağını proqnozlaşdırırlar. Son vaxtlar kütləvi informasiya vasitələrində 2012-ci il çox hallandırılır - televiziya verilişlərinə dəvət olunanlar, ayrı - ayrı qəzet və jurnallarda “gələcəkdən xəbər verənlər” bu tarixi tez - tez xatırlayır,bəziləri bununla özlərini reklam etməkdən belə çəkinmirlər. Biz “dünyanın sonu” ilə bağlı qədim dövrlərdən üzü bəri deyilən fikirlərlə qısa bir nəzər saldıq və yəqin ki, siz bu fikirlərin heç bir ciddi obyektiv əsası olmadığına əmin oldunuz. Əlbəttə kimlərsə bizimlə razılaşmayıb qiyamətin gəlməsini gözləyə bilər. Təbii fəlakətlərin çoxalması, anomal hadisələrin artması, insanların davranışının qeyri adi dəyişməsi, müqəddəs olanların unudulması, insanların qabalaşması, bəşəriyyətin bu günkü durumu narahatlıq üçün əsas verir. İllərlə saf, təmiz, müqəddəs hesab etdiyimiz adamların saxtakarlığı, mənəvi dəyərlərə biganəliyi ,insanlar arasındakı münasibətlərdə yaranan biganəlik bizləri düşündürməyə bilməz - ancaq Allah dözümlü, səbirlidir, bəndələrini bağışlamağı bacarandır, yaratdıqlarını dağıtmaq istəməz, yəqin ki, biz insanlar da yolumuza qayıtmağa çalışacağıq. Birdə əgər xristianlar İsa peyğəmbərin gəlişini gözləyir və bununla xristianların xilas olacağını söyləyirlərsə bəs başqa dinə qulluq edənlərin aqibəti necə olacaq? Heç kəs deyə bilməz ki, mənim Allahım, mənim peyğəmbərim, mənim dinim həqiqidir. Düşünürəm ki, xilaskar gözləməkdənsə, nə vaxtsa kiminsə gəlib dünyanı düzəldəcəyinə inanmaqdansa özümüz ilk növbədə özümüzü, sonra isə bütün dünyanı düzəldə bilərik - yaradıcı əmək, doğmalara qayğı, təbiəti qorumaq, ümumibəşəri dəyərlərə hörmət, həmrəylik - bütün bunlar nail olmaqla insanlığı xilas etmək mümkündür. Doğulduğumuz, yaşadığımız Yer kürəsində bizdə asılı olan həll ediləcək işlər kifayət qədər şoxdur - onları etmək vaxtı çatmışdır: kiminsə gəlib bu işləri 463
görəcəyinə ümid etməkdənsə bizə aid olan işləri özümüzün etməsi daha məqsədəuyğundur. Müzakirə etdiyimiz problemin fonunda dirilmə haqqında məsələnin də vacib olduğunu qeyd etməliyik. Bu məsələ bütün dinlərin, xüsusən də dünya dinlərinin təməl daşıdır. Din tarixi bu məsələ ilə bağlı iki baxışın olduğunu göstərir: İnsanın bədəninin ölümündən sonra “o biri dünyaya” köçən ruhun mövcudluğuna inamla yanaşı əksər xalqlarda belə bir inam da var ki, insan öləndən sonra sadəcə oiraq “o biri dünyaya köçür”. Onlar o biri dünyada - həyatın varlığına inanırdılar - maraqlıdır ki, bu adamlar insanın ölümündən sonra onun bədəninin çürüməsinə, yox olmasına da şübhə etmirdilər. Deyəsən, insan ölümə, bununla da hər şeyin yox olmasına inanmaq istəmir. İnsanın yox olmasını, ölümün gəlməsi ilə onun mövcudluğunun başa çatmasını etiraf etmək əvəzinə belə bir fikir fonnalaşmışdır ki, insan harasa gedir, “o biri dünyaya” köçür. Həyatın başa çatması faktını qəbul edə bilmirlər. Axı həyat davam edir, Günəş hər tərəfə nur səpir, quşlar oxuyur, gecələr ulduzlar sayrışır. Bütün bunlar da əbədi həyata - burada olmasa da haradasa başqa yerdə onun olmasına inam yaratmışdır. Adamların bədəninin əbədi yaşaması haqqında ibtidai baxışlar bədənlə göylərə yüksəlməsi haqqında mifin yaranması üçün əsas olmuşdur. Bu hamının göylərə yüksəlməki və yenidən dirilməsi ideyasını yaratmışdır. Qədim vaxtlardan yaranan mif bu gün də yaşamaqdadır. Qədim yunan mifologiyasında deyilir ki, Zevs qəhrəmanlıq göstərdiyinə görə Heraklı sağ Olimpə aparmış və Heraki ölməz allahlarla yaşamağa başlamışdır. Rom haqqında mifdə də bədənin dirilməsindən danışılır. Bu əfsanəvi Roma hökmdarı diri - diri göyə aparılmış və orada himayədar - hökmdar olmuşdur. Hindistanın allahlarından olan Krişna da göyə aparılmışdır. Onun taleyi İsanın həyatını müəyyən etmişdir. Sonradan İsa peyğembər kimi Krişna da ölüm hökmünə məruz qalmışdır və çarmaxa çəkilmişdir. Ölümündən üç gün sonra o 464
dirilmiş və göylərə aparılmışdır. Bu cür taleyi Mitra da yaşamışdır. Ona ibadət edənlər nə vaxtsa Mitranın qayıdacağına inanırlar - onda Mitranın çağırışı ilə ölülər diriləcək və qəbirdən çıxacaqlar. Zərdüştlükdə də Ahura Mazdanın ölüləri öz əvvəlki görkəmində dirildəcəyi haqqında fikirlər söylənilir. Bu təlimdə deyilir ki, Allah bədəni təbiət ünsürlərindən yaradacaqdır; torpaqdan - sümükləri, sudan - qanı və s. Sonradan bu baxışlar yəhudi dininin yaradıcılarına təsir etmiş və onlar adamların göyə aparılmasını inamını təbliğ etmişlər. Ancaq burada bütün adamların, yoxsa yalnız möminlərin dirilməsindən aydın heç nə deyilmir. Onların dirilmədən sonra hansı görkəmdə olacağları da göstərilmir. Əvvəlcə bədən yaradılır, sonra ona nəfəs verilir. Əgər bu deyilənləri sırf hərfi mənada qəbul etsək onda bu yalnız yaxın vaxtlarda ölənlərə aid edilə bilər - belə ki, onların bədənləri hələ çürüməyib. Əti getmiş sümüklərə peyğəmbər müraciət edir: “Qurumuş sümüklər, qulaq asın, Allahı dinləyin!” Bu sözləri eşidən sümüklərdə ət əmələ gəlir, o tam canlanır - daha sonra Yaxva onlara nəfəs verir. Adətən müqəddəslərin göylərə aparılmasından danışan dini yazılarda sadə adamlar haqqında yalnız o bildirilir ki: onların hamısı diriləcəkdir. Ancaq bədən hamısına yox,yalnız möminlərə qaytarılacaqdır. Sonuncu bədəni ilə göylərə aparılan İsa peyğəmbər olmuşdur. İsa onun göylərə getməsinə inanmayanları qınayır, onları qəddar adlandırır. Bədənin göylərə çəkilməsi ilə bağlı mifik baxışlara malik olan xristian kilsəsi öz təliminə başqa dinlərdən götürülmüş bədənin dirilməsi ideyasını daxil etmişdir - İsanın davamçıları mütləq diriləcəkdir. Dirilmə deyərkən ölməz ruhun bədənlə birləşməsi nəzərdə tutulur. Əks halda söhbət yalnız ruhdan gedəndə dirilmədən danışmaq olmaz, belə ki, ruh heç vaxt ölmür - əlbəttə bu yalnız ruhun ölməzliyinə inanlara aiddir. Hələ bu vaxta qədər heç kəs dirilməmişdir. Xristianlar bunu İsanın ikinci gəlişindən sonra olacağını deyirlər. Əlbəttə buna inanmaq çətindir, axı ölənlərin bədəni çoxdan 465
Yüklə 3,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|