Rəyçilər Ə. A. Sadıqov T.Ə. Sadıqov
Əməyin ödənilməsi fizrə deponentlər və təhtəlhesab şəxslərlə
Yüklə 4,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
170 Əməyin ödənilməsi fizrə deponentlər və təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmalardan başqa, təşkilatın işçiləri ilə hesablaşmaların başqa növləri də baş verir. Malların kreditə satın alınması, fərdi mənzil və kooperativ tikintisinə ssudalarm alınması, ev təsərrüfatının düzəldilməsi, maddi zərərlərin ödənilməsi ilə əlaqədar olaraq bir çox hesablaşmalar meydana çıxır. Onların uçotu üçün 545 saylı «Digər qısamüddətli öhdəliklər» hesabından istifadə edilir. Malın kreditə əldə edilməsini istəyən işçilər malın kreditə alınması üçün öz təşkilatının mühasibatından arayış götürürlər, həmin arayışda onların vəzifəsi, əmək haqqısının miqdarı, malın hardan və nə əldə ediləcəyi haqda məlumatlar göstərilir. Malı əldə edən zaman arayış mağazaya təhvil verilir. Bundan sonra mağaza tapşırıq-öhdəlik rəsmiləşdirərək həmin alıcının işlədiyi müəssisəyə göndərir. Təşkilat onun işçilərinə kreditə satılmış (kredit hissəsinə) mallara görə ticarət təşkilatına çatası məbləği tamamilə ödəyir. Bu məqsədlə təşkilat bankın müvafiq ssuda növündən istifadə edir. Bu ssuda işçinin əmək haqqından tutulmaqla ödənilir. Təşkilatın ssudadan istifadə etməsi hallarında mağazadan kreditə alınmış malların dəyəri əmək haqqından tutulduqca ödənilir. Bütün bunlar mühasibat uçotunda aşağıdakı yazılışlar verilməklə əks etdirilir; 1) Kreditə verilmiş mallara görə ticarət təşkilatının hesablaşma sənədlərinin ödənilməsi üçün 545 saylı « Digər qısamüddətli öhdəliklər)) hesabının debeti 502 saylı «İşçilər üçün qısamüddətli bank kreditləri)) hesabının krediti 2) Kreditə alınmış mallara görə işçilərin əmək haqqından tutulan məbləğ üçün 533 saylı «Əməyin ödənilməsi üzrə işçi heyətinə olan qısamüddərli kreditor borcları)) hesabının debeti 545 saylı «Digər qısamüddətli öhdəliklər)) hesabının krediti 3) Ssudanm ödənilməsi üçün 502 saylı «İşçilər üçün qısamüddətli bank kreditləri)) hesabının debeti 223 saylı «Bank hesablaşma hesablan)) hesabının krediti Təşkilatın kreditə satılmış mallara görə mağazanın borcunun ödənilməsi üçün bank ssudasmıdan istifadə etməməsi hallarında işçilərin əmək haqqından tutulan məbləğ üçün aşağıdakı kimi mühasibat yazılışı tərtib edilir: 171 533 saylı «Əməyin ödənilməsi üzrə işçi heyətinə olan qısamüddətli kreditor borclan» hesabının debeti 217 saylı "Digər qısamüddətli debitor borcları" hesabının krediti (ticarət təşkilatının şəxsi hesablan üzrə). Tutulmuş məbləğlər mağazanın hesabına köçürülən hallarda aşağıdakı mühasibat yazılışı verilir: 217 saylı "Digər qısamüddətli debitor borcları" hesabının debeti. 223 saylı «Bank hesablaşma hesablan» hesabının krediti. Kreditə mal alan işçilər işdən çıxan zaman tutulmayan məbləğin qalığı qüvvədə olan qanunvericiliklə nəzərdə tutulan qaydada tənzimlənir. Borcun tamamilə ödənilməməsi hallarında sözügedən hal haqda kreditə mal satan təşkilata məlumat verilməlidir. Ticarət təşkilatı ilə hesablaşma bank ssudası hesabına aparılan hallarda isə müvafiq məbləğin, bankın hesabına köçürülməsinə dair tələb olunan sənədlər müəssisəyə qaytarılmalıdır. Fərdi və kooperativ mənzil tikintisinə, mal-qaranın əldə edilməsinə, bağ evləri və sahələrinin əldə edilməsinə yaxud tikilməsinə və digər mədəni-məişət tədbirlərinin həyata keçirilməsi üçün işçilərə müəssisə vəsaiti və bank krediti hesabına borclar da verilə bilər. Borc almaq arzusunu bildirən işçilərin ərizə ilə təşkilat rəhbərliyinə müraciət edir və borcun bank krediti hesabına verilməsi hallarında bankdan borcun adma müvafiq kredit alınır. Bir qayda olaraq alınmış kredit məbləği hesablaşma hesabına daxil olmalı və ona 223 saylı «Bank hesablaşma hesabları» hesabının debeti 502 saylı «İşçilər üçün qısamüddətli bank kreditləri» hesabının kreditinə yazılış tərtib edilir. Pulun kassaya daxil olması zamanı isə 221 saylı «Kassa» hesabının debetində 223 saylı «Bank hesablaşma hesablan» hesabının kreditində qeydiyyat aparılır. Borcun işçilərə verilməsi aşağıdakı kimi əks olunur: 545 saylı «Digər qısamüddətli öhdəlikləri) hesabının debetində 221 saylı «Kassa» hesabının kreditində yazılır. Fəhlə və qulluqçulardan daxil olan növbəti ödənişi 221, 223, 533 saylı hesabların debetinə, 545 saylı hesabın kreditinə yazılmaqla uçotda əks etdirilir. Bank kreditlərinin ödənilməsinə isə belə köçürmə tərtib edilir: 172 502 saylı hesabın debetinə 223 saylı hesabın kreditinə mühasibat yazılışı tərtib olunur. Qüvvədə olan qanunvericiliyə müvafiq olaraq pulun, qiymətli kağızların çatışmaması, maddi qiymətlilərin oğurlanması və korlanması nəticəsində təşkilata dəyən zərər məbləği günahkar şəxslərdən tutulmalıdır. Təşkilata dəyən zərər qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydalardan başqa, çatışmayan, oğurlanan və ya korlanan qiymətlilərin uçot qiyməti ilə hesablanır. Bu hesablamaların uçotu üçün 545 saylı hesab tətbiq edilir. Günahkarlar tərəfindən ödənən zərərin məbləği üçün 221 saylı «Kassa» və ya 223 saylı «Bank hesablaşma hesablan» hesabının debetinə 545 saylı hesabın kreditinə mühasibat yazılışı verilir. Əmək haqqından tutulan məbləğlər aşağıdakı mühasibat yazılışı verilməklə əks etdirilir; 533 saylı «Əməyin ödənişi üzrə işçi heyətinə olan qısamüddətli kreditor borcları» hesabının debeti 545 saylı «Digər qısamüddətli öhdəliklər» hesabının krediti. 545 saylı hesabda əks olunan borclar ödənildikcə günahkar şəxslərdən tutulan məbləğ və uçot dəyəri arasındakı fərqin müvafiq məbləği aşağıdakı yazılış verilməklə silinir. 542 saylı «Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri» hesabının debeti 801 saylı "Ümumi mənfəət (zərər)" hesabının krediti. Zərərin ödənilməsindən günahkar etiraz edən zaman həmin hal barədə məhkəməyə iddia təqdim edilir. Təqdim edilən iddianın tutulması məhkəmə tərəfindən imtina edilən hallarda isə zərər məbləği təqsirkarın hesabına bərpa edilməli və aşağıdakı mühasibat yazılışı verilməklə fəaliyyətə salınmalıdır: 731 saylı “Sair əməliyyat xərcləri” hesabının debeti 545 saylı «Digər qısamüddətli öhdəliklər» hesabının krediti. Sözügedən zərərin (çatışmamazlığın) silinməsi haqda təşkilat rəhbəri qərar qəbul edən zaman əməliyyatın yerinə yetirilməsi aşağı mühasibat yazılışı verilməklə rəsmiyyətə salınır: 801 saylı "Ümumi mənfəət (zərər)" hesabının debeti. 731 saylı “Sair əməliyyat xərcləri” hesabının krediti. 545 saylı hesab üzrə analitik uçot müəssisənin işçiləri üzrə aparılır. Bazar münasibətləri şəraitində birgə təşkilatlar, səhmdar cəmiyyətləri. koopertivlər və i.a. yaradılan zaman onlar arasında baş verən Yüklə 4,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|