Rəyçüər: S. M. SƏBZƏLİyev iqtisad elmləri doktoru, professor

M t

Burada, t - örtülmə anma qədər günlərin sayı; B - vaxt bazasıdır, 360, 365 və ya 366 ola bilər.

Mürəkkəb faiz düsturundan istifadə etməklə istiqrazın gəlirliliyinin hesablanması isə aşağıdakı şəkil alır:

_{YTM = -1} (9.43)

Təcrübədə (9.43) düsturu ilə müəyyən olunan gəlirlilik göstəricisi səmərəli gəlirlilik adlanır. Sadə faiz düsturundan istifadə etməklə müəyyən olunan gəlirlilikdən fərqli olaraq səmərəli gəlirlilikdən müxtəlif örtülmə müddətlərinə malik istiqrazlarla aparılan əməliyyatların səmərəliliyini müqayisə etmək üçün istifadə oluna bilər.

Əgər qısamüddətli diskontlu istiqraz dilinq məqsədilə sonradan satmaq üçün alınıbsa, onda onun gəlirliliyi aşağıdakı qaydada hesablana bilər:

_{r =} Pг- P^ _± P,

(9.44)

Burada:
YTM =

B

h-

^{- 1} (9.45)

tı - alış zamanı örtülmə anma qədər günlərin sayı; İ 2 - satış zamanı örtülmə anma qədər günlərin sayı; Pı - alış qiyməti;

P2 - satış qiymətidir.

Diskont dərəcəsindən çıxış edərək qısamüddətli diskontlu istiqrazın cari dəyərini hesablamaq olar:

PV = (9.46)

\ + d HB ^ ^

O cümlədən cari məzənnə dəyəri aşağıdakı kimi hesablanar:

₌ 100

1 + c/ ^tfB

(9.47)

burada, d - diskonl dərəcəsidir.

Əgər müəssisə Pı qiymətinə hər hansı qısamüddətli diskontlu istiqrazı alıb sonradan satmaq öhdəlikli əqd bağlayarsa, onda satış qiyməti kimi əqddə aşağıdakı qaydada hesablanan Ä-ni göstərməlidir:

P = P

^2 M

_{1 +}^1 _
(9.48)

B
Müddətsiz istiqraza görə kupon ödəmələri daimi annuitet (müqavi- lə öhdəliklərinə uyğun olaraq dövri ödənən sabit və ya dəyişən məbləğli ödəmədir) təşkil edir. Buna görə də onun cari dəyəri uyğun annuitetin bu günkü (cari) dəyəri şəklində hesablanmalıdır. Annuitetin bu günkü

dəyəri

PV = Y.- ^{k NIm} _(9.49)

1^(l-ı-r/wy'"

düsturu ilə hesablanır. Burada n- ^oo, yəni annuitet daimi olduqda

olar.

PV =

m\

kN

-l]

olar:

İstiqrazların qiymətləndirilməsi üzrə aşağıdakı fikirləri söyləmək

• 
  gəlirin bazar norması təyin edilmiş kupon dərəcəsindən yüksəkdirsə,
  

istiqraz güzəştlə satılır (nominaldan aşağı)

• 
  gəlirin bazar norması təyin edilmiş kupon dərəcəsindən aşağıdırsa istiqraz mükafatla satılır (nominaldan yuxarı);
  
• 
  gəlirin bazar norması təyin edilmiş kupon dərəcəsi ilə üst-üstə düşürsə istiqraz nominal dəyəri ilə satılır
  

Depozit sertifikatları və veksellər xüsusiyyətlərinə görə istiqrazların ayrı-ayrı növlərinə bənzəyir. Belə ki, depozit sertifikatları kupon ödəmələri hesablanmaqla örtülmə vaxtı nominal qiyməti ilə birlikdə ödənilən istiqrazlara, veksellərin əksəriyyəti diskontlaşdırıldığmdan diskontlu istiqrazlara, bəziləri isə kupon ödənişi şəklində gəlir gətirdiyindən ku- ponlu istiqrazlara bənzəyir. Buna görə də onlarla əməliyyatların təhlili zamanı bənzər istiqrazlarla əməliyyatların təhlili qaydasından istifadə olunur, eyni hesablamalar aparılır.
273T2