86
içən kimi Moskvadayam. Yağış yağır. Yay yağışı. Göy
guruldayır. Adamlar qaçışırlar. Yağış kəsir. Hava açılır.
Altıncı mərtəbədə bir ev. Pəncərə. Pəncərədə uzun, ağ,
qırmızı, çəhrayı qladioluslar.
Pirşağı. İkindi çağı şəhərə gedən elektrik qatarının fit səsi
uzaqlaşır, itir... Yayın son günü, payızın ilk günü. Sakit qumlar.
Adamsızlaşmış bağlar. Boş boz sahil. Boz teleqraf dirəkləri,
arxayın bir sükut. Səssizlik...
Moskva. İsti, yumşaq xalı döşənmiş otaq. Yarımçıq işıq.
Çöldə çovğun, qar, külək. İçəridə qazla yanan soba. Radioda
uzaq, kəsik melodiyalar. Öz aramını, sonunu tapa bilməyən
sərgərdan bir melodiyanın yorğun, usanmış kədəri... Uzaq
dənizlərin, təlatümlü okeanların ardından gələn, çovğunlu,
boranlı efirdə gah itən, gah eşidilən bir səs. Ərəb qızının
yanıqlı mahnısı. Elə bil oxuyan, gecə özüdür. Uzun, qüssəli
Şərq gecəsi. İçini dolaşıb keçə kimi isidən konyak. Ağ yun
toxunma köynəkli dünya gözəli.
—Nədən qorxursan, dəli, nədən qorxursan?
Təhminə hönkürüb ağlamağa başladı.
Zaur onu ovutmaq istədi.
Təhminə:
—Yaxşı, ağlamıram, heç, keçər, sən fikir vermə, — dedi. —
Sən arvadların göz yaşlarına çox da fikir vermə, çox vaxt
özümüz də bilmirik ki, niyə ağlayırıq. Gəl içək.
Son qədəhi içdilər.
—Zakuskamız da qurtarıb.
Təhminə:
—Odey, ayı görürsən? — dedi. — Konyaka ən əla
zakuskadır. Sən sağ tərəfini dişlə, sol tərəfini mənə saxla.
İçdilər. Hərəsi ayın bir tərəfindən dişlədi. Təhminə:
doymadıq, — dedi, — gəl ulduzlardan plov bişirək, yeyək.
Göyü dənizin üstünə tutub ulduzları süzdülər. Bişirdilər,
yedilər.
Təhminə Zaurun üstünə qum səpməyə başladı:
87
—Gəl səni qumda basdırım.
Zaur:
—Cavanam,— dedi, — yazığam. Anamı ağlar qoyma.
İndidən niyə basdırırsan, hələ muradıma çatmamışam.
Sonra yadına bir əhvalat düşdü. Təhminəyə danışdı.
Bir dəfə ər-arvad axşam tərəfi plyaja çimməyə gedirlər.
Arvad xəstəymiş, qum vannası qəbul edirmiş. Kişi basdırır
arvadı boğazınacan qumun içinə, bircə başı çöldə qalır, özü də
gedir dənizə çimməyə. Hava bir az da qaralır. Arvad da qumun
içində xumarlanır, mürgüləyir. Qaranlıqda plyajnan səssiz,
işıqsız gedən bir maşın arvadın başını görmür, basıb üstündən
keçir, heç xəbəri də olmur. Kişi dənizdən çıxıb görür ki, arvadı,
bəli, xurd-xəşil olub ölüb. Az qala dəli olur, deyir öz əlimlə
torpağa basdırdım.
Zaur başını qaldırıb Təhminəni görmədi. Ora-bura boylandı,
qayalara, sahilə, dənizə, göylərə baxdı.
Göyə təzə ay çıxmışdı, təzə ulduzlar düzmüşdülər. Ay
işığında qayaların kölgələri daha da uzanmışdı. Sarı qumlar
gümüşə çalırdı. Ay dənizə saldığı yolu pul-pul döşəmişdi. Bir
səs, hənirti duyulmurdu. Bir an Zauru soyuq vahimə basdı.
Dəniz uğuldayır, uğuldayırdı. Qumlar ürpərir, ürpərirdi.
Təhminə qeyb olmuşdu.
Zaur durub üstündən qumu çırpdı, ora-bura qaçdı. Qayaların
lağımlarına baxdı. Birdən dəniz tərəfdən hənirti eşitdi. Dönüb
baxdı. Elə bildi yuxu görür.
Dənizdən çıl-çılpaq bir qadın çıxırdı. Elə bil ay işığından
heykəl düzəltmişdilər.
Lap yaxına gələndə Zaur onun soyuqdan titrədiyini gördü.
Bir an içərisində onu qolları arasına aldı. Qucağına qaldırdı.
Qayaların altına apardı.
Təhminə:
—Səni istəyirəm, səninəm, — deyə odlu-odlu pıçıldayırdı.
— Səndən uşaq istəyirəm.
Zaur hər şeyi — özünə çoxdan aydınlaşdırdığı, qəbul etdiyi
88
davranış qanunlarını da, bütün qadağaları, xəbərdarlıqları,
məsləhətləri, tövsiyələri, bütün ehtiyatlarını unutdu. Hər şeyi
unutdu.
Bir an onun bütün varlığı, məni, keçmişdi, indisi, gələcəyi,
atasının maşını, anasının şəhərdə qalmaq, nəşriyyatda işləmək
təkidi, bütün keçən sərgüzəştləri, bığlarına hopmuş bütün qadın
öpüşlərinin ətri, yağış altında gözləmələri, xəlvəti telefon-
avtomat söhbətləri, duyduğu bütün qoxular, eşitdiyi bütün
nəğmələr, oxuduğu bütün kitablar, ona gülümsünən bütün
gözlər, içinə dik baxa bilmədiyi başqa gözlər, uşaqlıq
dəcəllikləri, yetkinlik çağının həvəsləri, idman yarışları, institut
həyatı, məşqlər, səfərlər, leksiyalar və imtahanlar, maşın
sürmək ehtirası, yaddaşındakı bütün sözlər, adlar, telefon
nömrələri, damarındakı bütün dadlar, çəkdiyi cürbəcür
siqaretlər, qulağındakı səslər, bu gün, dünən, bu axşam, bu
gecə, dənizin səsi, ay, burdakı ulduzlar — hər şey, hər şey
yığılıb, bir vəhdətə çevrilmişdi. İstək, ehtiras, həyəcan dolu,
gözləyən, tələsən, axtaran bir vəhdətə. Və bu vəhdət başqa bir
möcüzəyə, qaranlıq, gizli, dar vəhdətə qovuşmalı idi. Başqa bir
insanın bütün həyatını, keçmişini, indisini, gələcəyini, fikrini,
qəlbini, kədərini, ümidini, sevincini, aldanışlarını, bezarlığını,
onun — Zaurun heç bir zaman bilmədiyi və bilə bilməyəcəyi
şübhəm bir aləmi özündə cəmləşdirən vəhdətə qovuşmalı idi,
qovuşurdu...
Zaur Təhminənin üzünü, saçlarını, iztirablı gülüşünü
qumların haşiyəsində görürdü.
Təhminə Zaurun sifətini qaranlıq göyün, ulduzların
haşiyəsində görürdü. Və bu an varlığının hər hüceyrəsiylə
inanırdı ki, bu ehtiras, bu intizar, bu ağrı, mütləq, mütləq
nəticələnməli, sonlaşmalı, yeni bir həyata, yeni bir insana
çevrilməli, onlar İkisi Üçüncünü yaratmalıdırlar. Və bu Üçüncü
də hər ikisinin həyatı, acıları, sevinclərini bütün vağzallarda,
aerodromlarda, otaqlarda, telefonlardakı gözləmələrini,
idarədəki peşələrini, ya evdəki qayğılarını və tək bunların yox,