S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
435
ona çobanyastığı tinkturası verilir (bir stəkan suya bir xörək qaşığı töküb qaynatmalı, sonra duruldub süzməli) - bundan gündə bir stəkan, yaxud gündə 3-4 dəfə 2-3 həb karbolen verməli. Müayinə qabağı axşam və səhər tezdən, müayinəyə % 2-3 saat qalmış 5-6 stəkan çobanyastığı tinkturası ilə imalə etməklə bağırsaqları yuyurlar. Axşam xəstəyə demək lazımdır ki, müayinəyə 7-8 saat qalmış yemək, içmək, dərman qəbul etmək, papiros çəkmək olmaz. Mədənin rentgenoloji müayinəsini səhər acqarına aparmaq daha yaxşıdır, bu, mümkün deyilsə, müayinəyə 5-8 saat qalmış xəstəyə yüngül qəlyanaltı etməyə icazə verilir: bir stəkan şirin çay, manna sıyığı, yaxud kisel. Duodenal zondlama. Onikibarmaq bağırsağa zondu müalicə və diaqnostika məqsədilə salırlar. Öd kisəsinin və öd yollarının müxtəlif xəstəlikləri zamanı ödün axması çətinləşir. Bu vaxt öd kisəsində qalan öd ağrılar törədir. Duodenal zond salmaqla öd kisəsini boşaldırlar: onikibarmaq bağırsağa zonddan hər hansı bir ödqovucu dərman yeridirlər; onun təsirindən öd kisəsi reflektor surətdə yığılaraq, içərisindəki ödü bağırsağa ötürür. Duodenal zond diametri 3-5 mm və uzunluğu 1,5 m olan rezin borudur. Zondun mədəyə salman başına 2 x 0,5 sm ölçüdə içiboş ucluq bərkidilmişdir; bunun bir neçə deşiyi vardır. Rezin borunun o biri ucuna 20 - 25 sm aralı olan hissələri arasına müvafiq diametrli və 5 sm uzunluğunda şüşə boru birləşdirilmişdir. Zondun üzərində üç nişan vardır: bunların biri uduqdan 40 - 45 sm aralı (kəsici dişlərdən mədənin girəcəyinə qədər olan məsafə), ikinci nişan - 70 sm (kəsici dişlərdən mədə çıxacağına downloaded from KitabYurdu.org
436
qədər olan məsafə), üçüncü nişan - 80 sm (kəsici dişlərdən Fater məməciyinə - ümumi öd və mədəaltı vəzi axacaq¬larının onikibarmaq bağırsağa açıldığı yerə qədər olan məsafə) olur. Duodenal zondu işlətdikdən sonra şprislə bir neçə dəfə su ilə yuyurlar; onu işlətməzdən qabaq qaynadır və qaynanmış suda soyudurlar. » +
Od kisəsinin və öd yollarının rentgeııoloji müayinəsi üçün xəstənin hazırlanması. Qaraciyərin geniş rentgen şəklində öd kisəsi çox nadir hallarda (divarı çox qalınlaş¬mış olduqda), öd kisəsindəki daşlar isə yalnız onların tərkibində kalsium duzları olduqda görünür. Qaraciyərdə və öd kisəsində olan patologiyanı aşkar etmək üçün ultrasəs müayinəsi də tətbiq edilir. Təmizləyici imalələri aşağıdakı hallarda tətbiq edirlər: 1)
hər hansı mənşəli qəbizlik və defekasiyanm ləngiməsi zamanı; 2) xarici və daxili mənşəli zəhərlənmələr zamanı; 3) operasiya, doğuş, qarın boşluğundakı və kiçik çanaq- dakı orqanların rentgeııoloji müayinəsi qabağı, habelə dərman, damcı və qidalandırıcı imalələrdən qabaq. m İmalə ilə yeridilən maye həm bağırsaqların peristalti- kasına və boşalmasına, həm də nəcis kütlələrini yumşaldıb onların asan çıxmasına mexaniki, termik və kimyəvi təsir göstərir. Yeridilən mayenin miqdarı, onun yeridildiyi təzyiq və sürət nə qədər çox olsa, imalənin mexaniki təsiri bir o qədər güclü olur. Orta hesabla orta yaşlı adam üçün 1/, südəmər uşaqlar üçün 30-150 ml, 1 yaşdan 5 yaşadək 150- 300 ml, 6 yaşdan 14 yaşa qədər 300-500 ml su götürürlər. Krujka downloaded from KitabYurdu.org
437
ştativdən nə qədər hündürdə asılsa, yeridilən maye¬nin təzyiqi də bir o qədər yüksək olur. Suyun sürətini kranla tənzim edirlər. Təmizləyici imalə aparılan cihazın aşağıdakı hissələri vardır. 1) Esmarx krujkası - tutumu 2 litrədək, üzərində bölgüləri və aşağıda tubusu olan şüşə qabdır, həmçinin eyni quruluşda və həcmdə olan metal və rezin qab da işlədirlər; 2)
suyu axıdan qalın rezin boru; Esmarx krujkasımn tubusuna taxılır; 3) suyun axmasını tənzim etmək üçün kranla birlikdə birləşdirici boru; 4) şüşə, rezin ucluq. Esmarx qabma su, yaxud təyin edilmiş tərkibli və temperaturlu başqa bir maye tökülür və kranı açıb, havanı çıxararaq boruları doldururlar. Sonra kranı bağlayır, Esmarx qabını isə müəyyən hündürlükdə ştativdən asırlar. Yataq rejimində olan xəstələrə palatada, gəzən xəstələrə isə ayaqyolunda imalə edirlər. Uduğu yeritdikdən sonra kranı açır, qabı əvvəlcə 40-50 sm qaldırır və sonra onu yavaş-yavaş 1 metrədək qaldıraraq mayeni yeridirlər. Böyrək xəstəlikləri olan şəxslərə qulluq müalicənin əsası¬dır və buna görə də son dərəcə böyük əhəmiyyəti vardır. Kəskin nefritin gedişində kəskin şəkildə başlanan ağırlaşmalar ola bildiyi, həmçinin onun xronik şəklə düş¬məsi qorxusu olduğu üçün belə xəstələri dərhal xəstəxa¬naya aparmaq lazımdır. Xronik böyrək xəstəlikləri olan şəxsləri kəskinləşmə dövründə xəstəxanaya qoyurlar. İsti yataqda uzun müddət rahat uzanmağın sağalma üçün böyük əhəmiyyəti vardır. Böyrək xəstələrinin yeməyinə duz qatılmır və dietada zülal azaldılır, xəstənin özünə 1 - 4 q duz verirlər. Onların yeməyi vitaminlə zəngin downloaded from KitabYurdu.org
438
olmalıdır. Yüngül dieta günləri: ancaq şəkər, alma və kompot verilən günlər olur. Ürəyin xaricdən masaj edilməsi. Xəstəni bərk bir yerə (döşəməyə) uzadırlar. Yaxasını açır, yaxud əynindən paltarını çıxarırlar. Yardım göstərən şəxs sol tərəfdə durur və əlini can verən xəstənin döş sümüyünün aşağı üçdə bir hissəsinə qoyur. Əl mil-bilək oynağında mümkün olduğu qədər qatlanmalıdır. Bərk basmaq üçün ikinci əli birinci əlin üstünə qoyurlar, döş qəfəsini basmaq üçün əllərin gücü çatmırsa, bədənin ağırlığını da salırlar. Döş sümüyünü arada bir saniyə fasilə verib tez-tez təkan verməklə basmaq lazımdır. Belə etdikdə, o içəri batır və onurğa sütununa 3- 4 sm yaxınlaşır, ürək döş sümüyü ilə onurğa arasında qalıb sıxılır, onun içərisindəki qan isə aortaya və ağciyər arte¬riyalarına qovulur. Döş sümüyünü basmağı dayandırdıq¬dan sonra əli tez götürmək lazımdır. Onda döş qəfəsi əvvəlki formasını alır, ürək isə boşalır və içərisinə venalardan axan qan dolur. Ağızdan-ağıza və ağızdan-buruna süni tənəffüs. Süni tənəffüsə başlamazdan əvvəl çıxarılan diş protezlərini çıxarmaq, barmağa tənzif, yaxud dəsmal sarıyıb ağızı selikdən, qusuntu kütlələrindən, yad cisimlərdən təmizləmək lazımdır. Xəstənin ağzını açmaq mümkün olmursa, burnuna hava üfürürlər.
kimi edirlər. Ağızdm-ağıza süni tənəffüsü Xəstənin başını mümkün qədər çox dala əyirlər. Yardım göstərən şəxs bir əli ilə xəstənin ağzını açır, o biri əli ilə isə onun burnunu sıxır. Dərindən downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|