S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
386
Müalicə. Mədəyə ehtiyatla zond yeridilərək 0,5-1 %-li tanin məhlulu, yaxud su ilə yuyulur. Mədəni yumaq mümkün olmadıqda apomorfinlə (0,5 - 1 ml dəri altına yeritmə) xəstə qusdurulur, daxilə aktivləşdirilmiş kömür və işlətmə duzu verilir, başa buz qoyulur. Vəziyyət ağır¬laşdıqda əzələyə vəziyyət yaxşılaşana qədər hər saatdan bir prozerin məhlulu (0,05%-li 0,5 - 1 ml), eləcə də gündə bir neçə dəfə asetilxolin-xloridin məhlulu (0,1 q 1 - 2 ml steril suda həll edilir) vurulur. Amidopirin və onun qrupunun nümayəndələri (analgin, antipirin, butadion, reopirin və s.). Amidopirin qrupu preparatları ilə zəhərlənmə tez-tez baş verir. Amidopirin mədə-bağırsaq yolundan çox, tez sorulur, orqanizmdə uzun müddət qalır, onun 3 %-ə qədəri sidiklə xaric olur, qalan hissəsi orqanizmdə kimyəvi dəyişikliklərə uğrayır. Buta¬dion orqanizmdə daha çox müddət ərzində qalır. Zəhərlənmənin əlamətləri. Yüngül formalı zəhərlənmə zamanı ümumi zəiflik, temperaturun düşməsi, qulaqlarda küy, ürəkbulanma, qusma (bu vaxt huş itmir) və təng¬nəfəslik olur. Ağır formalı zəhərlənmə preparatların qəbulundan bir neçə dəqiqə sonra başlanır. Bu zaman qusma, klonik və tonik qıcolmalar, yuxuya meyllik, sayıqlama, ağızdan su axma, huşun itməsi və koma meydana çıxır. Bəbəklər genəlir, qan təzyiqi düşür, nəbz zəif və səthi olur, göyərmə, hipoksiya və asidoz vəziyyəti əmələ gəlir, qan dövranının dinamikası pozulur. Ağır zəhərlənmələrdə hepatit, nefrit, mədə xorası, stomatit, dermatit və s. ağırlaşmalara təsadüf edilir. Müalicə. Mədə natrium-xloridin izotonik məhlulu, yaxud soyuq su ilə yuyulur, həmin zondla işlədici duzların məhlulu yeridilir, təmizləyici imalə edilir. Müalicə əsasən simptomatik aparılır. Bədən isidilir, dəri altına kofein, kamfora, korazol, lobelin məhlulları yeridilir, qıdıq başla¬dıqda venaya strofantin, korqlikon məhlulları vurulur. Xəstəyə naşatır spirti iylədilir, daxilə sidikqovucu dərmanlar downloaded from KitabYurdu.org
387
təyin edilir. Qan təzyiqini qaldırmaq üçün venaya mezaton, yaxud noradrenalin məhlulları yeridilir. Qıcolmalara qarşı # •
tiopental-natrium, xloralhidrat təyin edilir. Odem zamanı kalium-xlorid, Bı, B6, B12 vitaminləri məsləhət görülür. Histamin əleyhinə maddələr (dimedrol, diprazin, pipolfen, suprastin, diazolin və s.). Zəhərlənmə bunları yüksək dozada qəbul etdikdə və orqanizmin bunlara qarşı həssaslığının artması nəticəsində baş verir. Uşaqlar bu preparatlara daha həssas olurlar. Bunlar mədə-bağır¬saqlardan tez sorulub, qanda uzun müddət (18-24 saat) qalır və böyrəklərlə orqanizmdən xaric olur. Orqanizmdə əsasən qaraciyərdə, qismən böyrəklərdə və ağciyərlərdə dəyişikliyə uğrayır. Zəhərlənmə əlamətləri. Zəhərlənmə zamanı səndələyi- ci hərəkət baş verir. Zəhərlənmənin sonrakı gedişi oyanma və süstləşmə formasında meydana çıxır. Oyanma forması danışqanlıq, reflekslərin güclənməsi, əzələlərin əsməsi, klonik-tonik qıcolmalar, tremor, bəzən sayıqlamalarla aşkar olur. Zəhərlənmənin süstləşmə formasında depres¬siya yaranır, zəiflik, üzgünlük, yuxuya meyllik, hipo- refleksiya, narkolepsiya, bəzən sayıqlamalar müşahidə olunur. Bəbəklər genəlir, nəbz sürətlənir, qan təzyiqinin səviyyəsi tərəddüd edir, üz və peysərin yuxarı hissəsi hiperemiyalaşır. Xəstə sağalandan sonra başağrısı, hafizə zəifliyi, əzələlərin parezi bir neçə ay qala bilər. Müalicə. Mədə yuyulur, işlətmə duzu verilir, imalə edilir və süni tənəffüs təyin edilir. Venaya natrium-xloridiıı izotonik məhlulu (1,5-2,5 1) ilə qlükoza məhlulunun (5%- 300 ml) qarışığı, şiddətli süstləşmə zamanı əzələyə fenamin (5-10 mq), ya da dəri altına kofein məhlulu (10 % - 18 ml) yeridilir. Qıcolmalarda, əzələ titrəməsində xloralhidratla imalə edilir, yaxud əzələyə barbituratlar yeridilir, ağır downloaded from KitabYurdu.org 388
m • hallarda venaya 2-3 ml qammaqlobulin vurulur. Odem əmələ gəldikdə, xüsusi müalicə aparılır. Qida zəhərlənmələri. Məişətdə törənən zəhərlənmələr arasında qidadan zəhərlənməyə daha çox rast gəlinir. Belə zəhərlənmələrin səbəbi qida ilə orqanizmə mikroblarm, zəhərli maddələrin, zəhərli bitkilərin daxil olmasıdır. Qida zəhərlənmələri, eləcə də qidaların düzgün bişirilib- hazırlanma- ması nəticəsində (məsələn, paxlanın kifayət qədər bişməməsi) və yaxud əlverişli şəraitdə saxlanmaması (məsələn, kartofun göyərib cücərməsi və s.) nəticəsində baş verir. Qida zəhərlənmələrinin 90 %-ni bakterial təbiətli zəhərlənmələr təşkil edir ki, bunlar da toksikoinfeksiyalar və bakteriotoksikozlar (intoksikasiya) şəklində meydana çıxır. Toksikoinfeksiyaya qida maddələrinə (məsələn, ətə) bağırsaq mikroblarmm keçməsi, intoksikasiyalara isə qidaların (süd məmulatı, konservlər) mikrob (stafilokokk, botulizm çöpləri) toksini ilə zəhərlənməsi aiddir. Zəhərlənmənin klinikası. Salmonellalarla qida zəhər¬lənmələrinin əsas əlamətləri 6 - 36 saatlıq gizli dövrdən sonra başlanır. Bu zaman kəskin qastroenterit əlamətləri meydana çıxır. Qarm nahiyəsində ağrılar, şiddətli ishal (nəcis göyümtül və pis iyli olur), ürəkbulanması, qusma baş verir. Temperatur 2-4 gün ərzində 38 - 39 dərəcəyə qalxır, xəstəlik 7 günə qədər çəkə bilər. Bəzən xəstəlik ağır for¬mada keçərək öz əlamətləri ilə vəba xəstəliyini xatırladır. Uşaqlar bu xəstəliyə daha çox tutulur, xəstəliyi ağır keçirir, hətta ölürlər. İlk yardım. Mədə-bağırsaqdan zəhərli qidanı və ya onun qalıqlarını təmizləmək üçün mədə adi qaydada yuyulur, təmizləyici imalə edilir, venaya 5 %-li qlükoza məhlulu yeridilir, antibiotiklərdən levomisetin, streptomisin və s. təyin edilir. Müalicə üçün həkimə müraciət edilir. downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|