S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
401
dəyişilir, qoca görünür və çeynəmə aparatının funksiyası pozulur. Bütün bu xoşagəl¬məz halları yalnız protezləmə vasitəsilə aradan qaldırmaq mümkündür. XXL ŞƏXSİ GİGİYENA VƏ XƏSTƏLƏRƏ QULLUQ # Xəstələrə qulluğun əhəmiyyəti Xəstələrə stasionarlarda orta tibb personalı, evdə isə xəstənin qohumları və tibb bacısı qullııq edir. Xəstəyə qulluq dedikdə, aşağıdakılar anlaşılmalıdır: 1) palatada və evdə sanitariya-gigiyenik şərait yaratmaq və onu gözləmək; 2) rahat yataq düzəltmək və onu təmiz saxlamaq; 3) xəstəni təmiz saxlamaq, tualet, yemək, orqanizmin fizioloji və ağrılı fəaliyyəti 'zamanı ona yardım etmək; 4) həkim təyinatlarını yerinə yetirmək; 5) xəstənin dincəlməsini təşkil etmək; 6) mehriban söz və qayğıkeş münasibət göstərməklə xəstədə xoş əhval-ruhiyyə yaratmaq. Xəstəni gecə-gündüz müşahidə etmək (xəstədəki dəyi¬şikliklər və təzahürlər, fiziki fəaliyyətlər, xəstənin əhval-ruhiy- # yəsi) qulluqla sıx əlaqədardır. Orta tibb personalı bütün qeyd olunmuş dəyişiklikləri həkimə xəbər verməklə həkimdə xəstənin vəziyyəti haqqında düzgün təsəvvür yaradır və onun müalicəyə düzgün rəhbərlik etməsinə kömək edir. Xəstəyə vaxtında diaqnoz qoyulduqda, yaxşı qulluq etdikdə və müalicəni düzgün apardıqda xəstə sağalır. downloaded from KitabYurdu.org 402
Bir sıra xəstəliklər zamanı hələ lazımi dərəcədə təsirli müalicə vasitələrini bilmədiyimizə görə qulluq əsas metod olur. Belə hallarda deyirlər: xəstəni müalicə ilə yox, ancaq yaxşı qulluqla ayağa qaldırmışlar. Stasionarda üçpilləli xidmət sistemi şəraitində xəs¬tələrə tibb bacısı və sanitar qulluq edir. Bu sistemdə sanitarlar otaqları yığışdırmaqdan, dəyişəklərə baxmaqdan başqa, xörək paylamaqda və xəstələri yedizdirməkdə tibb bacılarına kömək edirlər; onlar xəstələrin yerini dəyişir, imalə edir, ləyən verir, onların tualeti ilə məşğul olur və ayrı-ayrı xahişlərini yerinə yetirirlər. Tibb bacısı xeyli xəstəyə xidmət etdiyi üçün onun sanitarların işinə lazımi dərəcədə rəhbərlik etməyə imkanı olmur, həm də o tez-tez şöbədən getməli olur (aptekə, laboratoriyaya gedir, sənədləri yazır və s.). Tibb bacısı olmadıqda, xəstələr bütün məsələlər barəsində sanitarlara müraciət edirlər və beləliklə, çox vaxt xəstələrə qulluğu tibbi savadı olmayan şəxslər icra etməli olurdular. Aydındır ki, belə sistem xəstələrin narazılığına səbəb olur və həkimləri qane etmirdi. • • Uçpilləli xidmət sistemi ilə işləyən xəstəxanalar hazırda öz işlərini yenidən quraraq ikipilləli xidmət sisteminə keçirlər. Bu zaman sanitarların işi
otaqları yığışdırmaqdan, ləyənləri verməkdən, xəstələri yuyundurmaqdan və xəstələrin yerini dəyişdikdə, onları daşıdıqda tibb bacılarına kömək etməkdən ibarət olur. Sanitarların sayı ixtisar edilir, tibb bacılarının sayı isə şöbədə müvafiq surətdə artırıldı. Beləliklə, bütün qulluq və həkim təyinatlarının yerinə yetirilməsi tibb bacılarının üzərinə düşdü. Bir tibb bacısının xidmət etdiyi xəstələrin sayı iki dəfə azaldılır. Ölkəmizin bütün stasionarlarında ikipilləli xidmət sisteminin həyata downloaded from KitabYurdu.org 403
keçirilməsi tibb xidməti mədəniyyətini yüksəltmək yolunda irəliyə doğru atılmış böyük addımdır. Xəstələrə qulluq etməyi bacarmaq və həkimlərin la¬yiqli köməkçisi olmaq üçün orta tibb işçisinin müəyyən dərəcədə tibbi biliyi olmalıdır. Tibb bacıları, feldşerlər, mamalar və digər orta tibb işçiləri tibbi bilikləri müvafiq ixtisas verən tibb məktəblərində alırlar. Tibb bacısının şəxsi gigiyenası və vəzifələri Feldşerin vəzifə dairəsi, xüsusilə həkim olmadıqda, xeyli genişdir. Tibb bacısının vəzifəsi isə ancaq həkimin təyinatlarını yerinə yetirmək, xəstəyə qulluq və müşahidə, həkiməqədər ilk yardım göstərmək və kiçik tibb perso-nalına rəhbərlik etməkdən ibarətdir. Feldşer və tibb bacısı öz vəzifələrini yerinə yetirmək üçün müəyyən biliyə və praktik bacarığa malik olma¬lıdırlar; onlar bunu nəzəri və praktik təlim prosesində əldə edirlər. Tibb işçisinin şəxsi gigiyenası. Tibb işçisi biliklərdən başqa, müəyyən şəxsi keyfiyyətlərə də malik olmalıdır. Bu keyfiyyətləri iki qrupa bölmək olar: zahiri keyfiyyətlər - əsasən tibb işçisinin ümumi sanitariya-gigiyenik mədəniy-yətindən ibarətdir və daxili keyfiyyətlər - tibb işçisinin davranışında -və mənəvi simasında öz əksini tapan keyfiy- yətlərdir. Gün rejimini gözləmək şəxsi gigiyenanın əsas Hər hansı rütbə və dərəcədən olan tibb işçisi öz sağlamlığını qoruyaraq, şəxsi gigiyena qaydalarını gözləməli¬dir. Bu həm onun özü, həm də xidmət etdiyi xəstələr üçün lazımdır. Hər bir tibb işçisi yüksək sanitariya mədəniyyətinin canlı nümunəsi olmalıdır. Heç bir təbliğat şəxsi nümunə downloaded from KitabYurdu.org 404
kimi nəticə verə bilmir. Əgər tibb işçisinin özü öz sağlamlığım qorumursa, o bunu xəstələrə necə öyrədə bilər? qaydasıdır. Həmişə səhərlər eyni vaxtda yuxudan durmaq və eyni vaxtda yatmaq, səhər,, günorta və axşam yeməyini eyni vaxtda yemək lazımdır. İş və istirahət saatları düzgün bölüşdürülməlidir ki, zehni və fiziki iş növbələnsin. Yalnız düşünülmüş həyat tərzi gümrah əhval-ruhiyyə yaradır ki, bu da həmişə xəstələrin arasında olan tibb işçisi üçün çox vacibdir, çünki xəstələrin sağalmağa inamı artıran təsəlliyə ehtiyacı vardır.
Şəxsi gigiyenada qidalanma rejimi əsas cəhətdir. Qida¬nın eyni saatlarda qəbulunun, ərzaqların yaxşı seçilməsinin, keyfiyyət və kəmiyyət cəhətdən qidalanma rejimini gözlə¬məyin sağlamlıq üçün çox böyük əhəmiyyəti vardır.
Tibb işçisinin zərərli adətləri olmamalıdır və varsa, onları tərgitməyə çalışmalıdır. Tibb peşəsi ilə bir araya sığmayan zərərli adətlərə papiros çəkmək, alkoholdan, narkotik maddələrdən sui-istifadə etmək və s. aiddir. Sağlamlığı qorumaq və xəstəliklərin qarşısını almaq üçün bədən tərbiyəsi ilə məşğul olmaq və orqanizmi möhkəmlətmək lazımdır. Sonradan su proseduraları etməklə səhər gimnastikası adət şəkli almalıdır. Tibb işçisi öz bədəninin təmizliyinə xüsusi fikir vermə- lidir. Həftədə 2-3 dəfə, həddən artıq tərlədikdə isə daha tez-tez isti su ilə yuyunmaq, üzü və boyunu sutkada iki dəfə yumaq, həmçinin sutkada 1-2 dəfə aralıq nahiyəsini yumaq lazımdır. Ayaqlan, xüsusilə tərlədikdə, hər gün yumalı. Səhərlər (bədən tərbiyəsi hərəkətlərindən sonra) qurşağa qədər yuyunmaq lazımdır. Aralıq nahiyəsini və ayaqları ilıq su ilə yumaq məsləhət görülür. Əllərə xüsusi qulluq edilməlidir. Tibb işçisi əllərini yalnız yeməkdən əvvəl və ayaqyoluna getdikdən sonra de¬yil, hər bir tibbi downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|