S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
417
rezin dairələr qoymaq (dairəni elə qoyurlar ki, oma onun deşiyi üzərinə düşsün); 5) sutka ərzində xəstəni gah bir, gah o biri böyrü, gah da arxası üstə çevirərək, ona bədəninin vəziyyətini dəyişməkdə kömək etmək. Ağız boşluğuna qulluq. Sağlam adamlarda gecə ərzində ağız boşluğunun selikli qişasının və dişlərin üzəri üstü qabıqlaşmış yumşaq ərplə örtülür. Gündüz bərk, yaxud yarımbərk qidaları çeynədikdə, habelə udduqda ağız boşluğu öz-özünü təmizləmiş olur. Yemək vaxtı qida hissəcikləri dişlərin arasında; xarab dişlərin boşluğunda ilişib qalır və mikroorqanizmlər üçün qidalı mühitə çevrilir. Ərpi və qida qalıqlarını yatmazdan əvvəl və səhər diş fırçası ilə mexaniki üsulla təmizləyirlər. Qulaqlara qulluq. Qulaqdakı kir tıxaclarını rezin balondan, yaxud şprisdən verilən su şırnağı ilə çıxarırlar. Bu zaman xəstə oturur və böyrəyəbənzər ləyəni qulağının altına tutur. Tibb bacısı bir əli ilə qulaq seyvanını dartaraq qulaq keçəcəyini düzləndirir, digər əli ilə güclü su şırnağını oraya buraxır. Gözlərə qulluq. Bunu, xüsusilə uşaqlarda, kirpikləri və göz qapaqlarını yapışdıran ifrazat olduqda etmək lazımdır. Belə hallarda adicə yumaq kifayət etmir, qabıqları yumşalt¬maq və kənar etmək üçün 2 %-li boraks məhlulunda isladıl¬mış pambıq tamponla gözləri ehtiyatla yumaq lazım gəlir.
Buruna qulluq. Burun boşluğunda ifrazat olduqda nəfəs almağı çətinləşdirən qartmaqlar əmələ gələ bilər. Bu qartmaqları əvvəlcədən vazelin, yaxud qliserinlə yumşal¬dıb, sonra çıxarmaq lazımdır. Südəmər uşaqlarda burunla tənəffüsün pozulması əmməyə mane olur. Onların burnunu kiçik pambıq fitillə təmizləmək lazımdır. Xəstələrin qidalanması. Müasir dietetika (qidalanma haqqında elm) prinsipləri əsasında qurulmuş səmərəli qidalanma sağlamlığı qoruyaraq downloaded from KitabYurdu.org 418
və əmək qabiliyyətini artıraraq ömrün uzadılmasına kömək edir. O profilaktika¬nın əsas tərkib hissəsidir. + •
Öskürək zamanı xəstəyə qulluq və müalicə -xəstəliyə müvafiq şəkildə aparılır və ilk növbədə öskürəyi doğuran səbəbi aradan qaldırmağa yönəldilir. Yuxarı tənəffüs yollarının katan zamanı xəstəyə əziyyət verən quru öskürəyi azaltmağa, həm ağızdan, həm də inhalyasiya yolu ilə ağrıkəsici dərmanlar yeritməklə öskürəyi yumşaltmağa çalışırlar; dərmanı inhalyasiya yolu ilə isti buxarla yeritdikdə, yuxarı tənəffüs yollarının selikli qişasının vəziyyəti yaxşılaşır. Öskürək zamanı yaymdırıcı vasitələr kimi döşə xardal kağızı, banka, qızdırıcı kompres qoyulur, ayaqlar xardal vannasına salınır və s. Bəlğəm özlü olub çətin çıxdıqda, onu durulaş- dırmağa çalışır, bəlğəmgətirici qələvi inhalyasiyalan və başqa vasitələrlə onun asan çıxmasına çalışırlar. Belə hallarda öskürəyə qarşı dərmanları gecə verirlər ki, öskürək xəstənin yuxusuna mane olmasın. ürək çatışmazlığı olan xəstələrə qulluğu aşağıdakı kimi təşkil etmək lazımdır: 1. Ürək xəstəliyinin müalicəsi üçün vacib şərtlərdən biri yataq rejimidir, çox vaxt xəstə uzun müddət yataq rejimini gözləməli olur; belə xəstənin yeri rahat olmalıdır. Xəstənin gövdəsinin yuxarı hissəsi bir qədər yuxarıda və qıçları aşağı sallanmış olsa yaxşıdır (funksional çarpayı). Belə çarpayı yoxsa, adi çarpayının toruna başaltı qoymaq və ayaqları çarpayıya söykəmək olar. 2.
Dəriyə yaxşı qulluq etmək və yataq yaralarının qarşısını almaq lazımdır. 3. Xəstə yataqda uzun müddət hərəkətsiz uzanma¬lıdır. Xəstəliyin ilk günlərindən başlayaraq, yataqda xəstənin vəziyyətini tez-tez dəyişmək lazımdır. downloaded from KitabYurdu.org
419
• • 4. Urək çatışmazlığı zamanı oksigen inhalyasiyasmm yaxşı təsiri olur. Həmçinin çalışmaq lazımdır ki, palatanın havası həmişə təmiz, nəmliyi və temperaturu normal olsun. 5. Xəstəyə az kalorili (2500-2800 kkal) yüngül yeməklər verməli, dietada zülal (65 - 70g), maye və duzlar az. A, C və B qrupu vitaminləri çox olmalıdır. Birinci 3-7 günlər xəstəyə hər şeyi əzilmiş halda gündə 7 dəfə, sonra isə 6 dəfə verirlər. Yeməyə duz qatılmır, lakin həkimin göstərişi ilə xəstənin özünə 3 - 5 q duz verirlər. Xəstənin yeməyi tərkibində çoxlu kalium duzları olan ərzaq məhsullarından (kartof, kələm, ərik, əncir, itburnu) və sidikqovucu təsiri olan kalsiumlu məhsullardan hazırlanmalıdır. Həmin məqsədlə xəstəyə bir neçə günlüyə Karrel dietası (gündə 6 dəfə 100 q süd), yaxud ancaq kaliumlu yemək (500 q pörtlədilmiş ərik) təyin edirlər. • « 6.
Urək çatışmazlığı olan xəstəyə qulluq etdikdə tibb bacısı diurezə və xəstənin qəbql etdiyi mayenin miqdarına diqqət yetirməlidir. Həkim gələnə qədər xəstəni yatağa uzatmaq lazımdır. Ona damargenəldici dərmanlar vermək olar (bir parça şə¬kərin üzərinə 1-2 damcı 1 %-li nitroqliserin məhlulu töküb, dilin altına qoymalı); pambıqdan amilnitrit buxarları iyləməyi, bir parça şəkərə 3-6 damcı validol töküb, dilin altına qoymağı təklif etmək lazımdır (validolu və nitroqli- • • downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|