S. N. Alimetov, Ş. S.İBrahimova
Yüklə 3,75 Kb. Pdf görüntüsü
|
stenozu, hamil əlik zamanı AÇF ingibitorlarının qəbulu əks göstərişdir; onların keçirməzliyi halları çox az təsadüf olunur (0,4%). Praktik olaraq AÇF ingibitorlarını kiçik dozalardan başlayaraq t əyin etmək və sonra hər 3-5 gündən bir artırmaq, orta terapevtik dozaya çatdırmaq lazımdır; başqa sözlə tədricən titrləmə üsulu ilə xəstənin müalic əsində təhlükəsiz, effektiv optimal dozanı tapırlar. Burada istifadə olunan AÇF ingibitorunun ma ksimal dozasını vermək məsləhət görülmür, çünki onların maksimal dozalarda təyin olunmasında, xronik ür ək çatışmazlığının gedişində kəskinləşmələrin sayı azalsa da, ağırlaşmaların sayı arta bilər. Daha doğrusu, hər dəfə xəstənin fərdi olaraq effektiv, optimal v ə yaxşı keçirici dozanı tədricən titrləmə üsulu il ə tapmağa müvəffəq olmağa çalışmaq gərəkdir. Xronik ür ək çatışmazlığı zamanı sistolik arterial qan təzyiqinin 85 mm c.s - dan yüks ək olduğu bütün təsadüflərdə, AÇF ingibitorlarını təyin etm ək olar. Ancaq bu zaman bütün AÇF ingibitorları üçün başlanğıc (start) doza 2 d əfə aşağı olmalıdır və sonra onu situasiyalardan asılı olaraq titrl əmək lazımdır. Hipotoniya riski, AÇF ingibitorları, periferik vazodilatatorlar v ə diuretiklərlə birgə müalicə olunan xronik ürək çatışmazlığının IV funksional sinifli ağır xəstələrdə və ya AÇF ingibitorlarını çoxlu diurezdən sonra təyin etdikdə, artır. Ona görə əvvəl vazodilatatorların qəbulunu dayandırmaq və çoxlu miqdarda baş vermiş diurezd ən 24-30 saat sonra, AÇF ingibitorlarının başlangıc (start), terapevtik, maksimal v ə hipotoniya zamanı veriləcək dozaları ayırd etm ək lazımdır. Enalapril üçün start doza 2,5 mq gündə 2 dəfə, terapevtik doza 10 mq günd ə 2 dəfə, maksimal doza 20 mq gündə 2 dəfə və hipotoniya zamanı veriləcək doza 1,25 mq gündə 2 dəfə təşkil edir. Eynil ə kaptopril, fozinopril, perindopril, lizinopril, ramipril, kvinapril, spirapril üçün müvafiq dozalar mü əyyən olunmuşdur; məsələn perindopril üçün bu müvafiq olaraq 2 mq x 1,4 mq x 1,8 mq x 1 v ə 1 mq x 1 şəkilində təsvir olunur. Xəstələrdə böyrək filtrasiyasının 60 ml/dəq- d ən az olduğu təsadüflərdə, AÇF ingibitorlarının sutkalıq dozası 50% azaldılmalıdır; sözügedən göstərici 30 ml/dəq-dən az olduqda, onların dozası 75% aşağı salınmalıdır. Deyilənlər xüsusilə ahıl yaşlı və qoca x əstələrə aiddir, çünki onlarda böyrək funksiyası, bir qayda olaraq, yaşla əlaqədar zəifləyir. Onu da qeyd edək ki, fozinopril və spirapril böyr əklərdən başqa, asanlıqla mədə-bağırsaq traktından da xaric ola bildiyi üçün, onların böyrək çatışmazlığında qəbul olunması qorxulu deyildir. Bel əliklə, əvvəldən hipotoniya, böyrək filtrasiyasının zəifliyi, hiperkaliumemiyası olan xəstələrdə AÇF ingibitorları ilə müalicəni başlamaq üçün diuretik və vazodilatatorların qəbulunu azaltmaq və ya dayandırmaq, AÇF ingibitorlarının kiçik dozalarını, axşam, xəstənin uzanmış vəziyyətində vermək, böyrək funksiyalarına, arterial qan 315 t əzyiqinə, qanda elektrolitlərin səviyyəsinə nəzarət etmək, yanaşı olaraq qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərmanlardan istifadə etməmək, ürək qüsurları təsadüflərində kardiocərrahla məsləhətləşmək lazımdır. Xronik ür ək çatışmazlığının gedişində və xüsusilə dekompensasiya zamanı simpatik-adrenal sisteminin hiperfəal vəziyyəti qeyd edildiyi və bu hal x əstəliyin proqnozunu pisləşdirdiyi, yəni ölüm faizini artırdığı üçün, onun betaadrenoenergik resep tor blokatorları ilə müalicə etmək m əqsədə uyğun sayılır. Xronik ürək çatışmazlığı getdikcə proqressivl əşdiyi kimi, simpatik-adrenal sistemin fəallığı da, dekompensasiya ağırlaşdıqca yüksəlir. Xəstəliyin II mərhələsi və II funksional sinifind ən başlayaraq, katexolamin mənşəli dezadaptiv neqativ halların sayı və ağırlığı artır. Odur ki, betaadrenoenergik blokatorları, xronik ürək çatışmazlığının II-IV funksional sinifli x əstələrə, yəni xəstəliyin klinik olaraq təzahürlü mərhələlərdə verilməsi tövsiy ə olunur. Məlum olmuşdur ki, simpatik-adrenal sisteminin hiperaktivasiyası qəfləti ölüm riskinin və dekompensasiyanın proqressivl əşməsi nəticəsində baş verən ümumi ölüm faizinin artmasına şərait yaradır. Ona görə də, xronik ürək çatışmazlığının müalicəsində betaadrenoblokatorların tətbiq edilməsinin əsas məqsədi proqnozun yaxşılaşdırılması və ölüm faizinin azaldılmasıdır. Betaadrenoblokatorlar simpatik-adrenal sistemind ən başqa, xronik ürək çatışmazlığının proqressivl əşməsinə cavabdeh olan RAAS, sitokin-endotelial kimi bəzi neyrohormonal sisteml ərə də blokadaedici təsir göstərə bilir. Beləliklə, betaadrenoblokatorlar n əinki adrenoenergik reseptorları katexolaminlərin t əsirindən kənarlaşdırır, yəni blokada edir, onlar həm də kompleks neyromodulyatorlar kimi, AÇF ingibitorlarının xronik ürək çatışmazlığının müalicəsində optimal effektivliyinin artmasına şərait yaradır. M əlum olmuşdur ki, simpatik-adrenal sisteminin hiperaktivasiyası, betabiradrenergik resept orların həddən artıq stimulyasiyası nəticəsində, özünü daha qabarıq neqativ təzahürlərlə biruzə verir. Ona görə də, hazırda betabirselektiv və ya kardioselektiv betaadrenoblokatorların xronik ür ək çatışmazlığının müalicəsində tətbiq olunması, əsaslanmış şəkildə tövsiyə olunur. Məsələn, betabir, betaiki və alfaiki reseptorlarının blokatoru olan karvedilol, özünün vazodilatasiyaedici xüsusiyy ətinə görə daha effektivdir. Ancaq, bu ehtimal C sinif s əviyyəsinə malikdir. Xronik ür ək çatışmazlığında betaadrenoblokatorların tətbiq olunmas ı, kardiomiositlərin nekroz və ya apoptoz vasitəsilə sıradan çıxmasının qarşısı alınmaqla, onların disfunksiyasını azaldır; hibernasiya v əziyyətində olan kardiomiositlərin sayını azaldır; miokardın yığılma zonalarının getdikcə böyüməsi sayəsində, miokardın yığılma qabiliyy ətini artırır və hemodinamikanı yaxşılaşdırır; miokardın 316 Yüklə 3,75 Kb. Dostları ilə paylaş:
|