ağciyər reanimasiyasını təkrarlamaq, 150
mq amiodaronu venaya
yeritm
ək və defibrillyasiyanı icra etmək lazımdır; amiodaronu lidokainlə
(1,5 mq/kq)
əvəz etmək olar.
Asistoliya v
ə ya elektromexanik dissosiasiya zamanı əvvəl 5 sikl
ür
ək-ağciyər reanimasiyası 30:2 nisbətində aparılır; EKQ-də asistoliya
t
əsdiq edilir; vena kateterizasiya olunur; adrenalin 1 mq dozada venaya
yeridilir v
ə hər 3-5
dəqiqədən bir, lazım gəldikcə təkrar olunur; effekt
olmadıqda 5 sikl ürək-ağciyər reanimasiyası 30:2 nisbətində təkrarlanır;
venaya 1 mq dozada atropin yeridilir v
ə hər 3-5
dəqiqədən bir effekt
alınana və ya 0,04 mq/kq dozaya çatana qədər təkrarlanır; effekt
alınmadıqda ürək-ağciyər reanimasiyası siklləri, adrenalin, atropin
infuziyaları təkrar edilir; bəzən atropini 0,04 mq/kq dozada birdəfəlik və
ya eufillini 240-480 mq
dozada venaya yeridirl
ər; eyni zamanda
asistoliyanın səbəbini tapmağa (hipovolemiya, ürək tamponadası,
pnevmotoraks, hipoksiya, asidoz, d
ərmanların artıqlığı və s) və onu
aradan götürm
əyə çalışırlar.
Uğurla başa çatan reanimasiydan sonra, qəfləti ölümün təkrar
olunmaması üçün tədbirlər kompleksinin
həyata keçirilməsi, yəni ikinci
profilaktikanın aparılması lazım gəlir. Birincili profilaktika əsas
x
əstəliklərin (ÜİX, ürək çatışmazlığı, ürək qüsurları və s) müalicəsindən
ibar
ətdir. Latent koronar aterosklerozun ehtimal olunduğu və ya qəfləti
ölümün yüks
ək riskinə malik olduğu təsadüflərdə arterial hipertenziya,
şəkərli diabet, dislipidemiya, siqaretçəkmə, hipokinetik həyat tərzi kimi
risk amill
ərinin korreksiyası aparılmalıdır.
Q
əfləti ölümün ikincili profilaktikası, ürək
fəaliyyətinin təkrar
dayanmasının
qarşısını
almaq
üçün
aparılan
miokardın
revaskulyarizasiyası,
elektrokardiostimulyatorun
implantasiyası,
betaadrenoblokatorların və amiodaronun təyin edilməsi kimi tədbirlərin,
onlara aid göst
ərişlərə əsasən icra olunmasından ibarətdir.
Ür
ək fəaliyyətinin dayanmasından sonra yenidən canlandırılmış
pasiyentl
ərin 85-90%-də ürəyin koronar xəstəliyi, yarısında koronar
arteriyanın okklüziyası tapılır. Onu da qeyd edək ki, EKQ-də ST
seqmentinin yüks
əlməməsi, koronar arteriyanın okklüziyasının
mövcudluğunu inkar etmir. ST seqmentinin yüksəlməsilə baş vermiş
miokard infarktı zamanı qeyd edilən qəfləti ölümün reanimasiyasından
sonra h
əyata qaytarılmış pasiyentlərdə miokardın revaskulyarizasiyası
göst
əriş sayılır. Ancaq, bu sahədə daha effektiv
üsul kardioverter-
defibrillyatorun implantasiyasıdır. Sinus ritminin bərpası üçün
antitaxikarditik kardiostimulyasiya v
ə bifazalı elektrik boşalmadan
(impulsdan) istifad
ə olunur. Kardioverter-defibrillyatorun implantasiyası
I sinif pasiyentl
ər üçün effektivdir və IIa sinif üçün isə nisbi effektivdir.
296
Q
əfləti ölümdən sonrakı dövrdə müşahidə olunan xronik ürək
çatışmazlığında resinxron terapiya tətbiq oluna bilər. Ürəyin resinxron
terapiyasını elektrodların sağ qulaqcığa, sağ və sol mədəciklərə
qoyulması üsulu ilə aparırlar; ürək mədəciklərinin sinxron işləməsi,
ür
əyin effektiv işini optimallaşdırır, çatışmazlığını azaldır.
Bradiaritmiyalar zamanı aşağıdakı təxirəsalınmaz kardioloji yardım
göst
ərilməlidir:
- x
əstəni, ayaqlarını 20°-li bucaq altında, qaldırmaqla
uzatmaq;
- oksigenoterapiya;
- ür
əyin xarici masajı və prekordial nahiyənin ritmik
döy
əclənməsi;
- h
ər 3-5 dəqiqədən bir, effekt alınana qədər və ya dozası
0,04mq/kq (3 mq) – a çatana kimi venaya yeridilm
əsi;
-
effekt olmadıqda və kardiostimulyasiyanın aparılması
mümkün olmadıqda 240-480 mq teofillinin vena daxilinə
t
ədricən axıdılması;
-
effekt olmadıqda 100 mq dopamin və ya 1 mq adrenalin
5%-li 200 ml qlükoza m
əhlulunda vena daxilinə artan
sür
ətlə, ürək yığılmalarının lazımı tezliyinə qədər
yeridilm
əsi;
- x
əstənin ürək ritminə və keçiriciliyinə nəzarət etmək.
M
ədəcik taxikardiyası zamanı aşağıdakı təxirəsalınmaz kardioloji
yardım göstərilir:
-
miokardın hemodinamik pozğunluğu ilə müşayiət olunan
monomorf m
ədəcik taxikardiyası zamanı sinxron elektrik
kardioversiya aparılır (birinci bifazalı elektroimpuls 50-100
C, monofazalı elektroimpuls 150-200 C);
- stabil
polimorf m
ədəcik taxikardiyası zamanı qeyri-sinxron
elektrik kardioversiya aparılır (birinci bifazalı elektroimpuls
150-
200 C, monofazalı elektroimpuls 360 C);
- amiodaronun
vena daxilin
ə yeridilməsi: 150 mq vena
daxilin
ə 10 dəqiqə ərzində (15 mq/dəq), sonra 360 mq 6
saat
ərzində və daha sonra 540 mq 18 saat ərzində; residiv
baş verdikdə əlavə olaraq 150 mq (maksimal sutkalıq doza
2200 mq olmaqla); ür
əyin sol mədəciyinin atım fraksiyası
40%-d
ən çox olduğu hallarda, amiodaron əvəzinə
prokainamidi yeritm
ək olar;
- lidokain, vena daxilin
ə 1-1,5 mq/kq dozada, 2 dəqiqə
ərzində yeridilir.
297
Bel
əliklə, qəfləti ölüm zamanı hadisələrin çox sürətlə inkişaf
etm
əsini
nəzərə alaraq, əsas diqqəti onun profilaktikasına yönəltmək
lazımdır. Əhali arasında miokard infarktını keçirmiş, ürəyin sol
m
ədəciyinin disfunksiyasına malik, anamnezində həyati təhlükəli
m
ədəcik aritmiyalarının keçirilməsi haqqında məlumatları olan şəxslər,
q
əfləti ölüm üzrə yüksək riskli qrupa daxildir. Məhz, bu kateqoriyalı
x
əstələrdə effektiv preventiv tədbirləri (kardioverter-defibrillyatorun
implantasiyası, kateter ablasiyası, miokardın revaskulyarizasiyası,
medikamentoz terapiya) yüks
ək səviyyədə aparmaq lazımdır. Bütün əhali
arasında ürək-qan damar xəstəliklərinin risk amillərinə qarşı effektiv
mübariz
ə təşkil olunmalıdır.
298