S. N. Alimetov, Ş. S.İBrahimova

kontrpulsasiyadan istifad
ə edirlər. Ayrıca o, məhdud əhəmiyyət daşıyır, 
ancaq radikal t
ədbirləri görənə  kimi  hemodinamikanı  müvəqqəti olaraq 
stabil 
saxlamağa  imkan  verir.  Kontrpulsasiya fonunda translyuminal 
ballonl
u  angioplastikanı  və  ya  koronar  angioqrafiyanı  icra  etmək olur. 
Şokun əsas müalicəsi koronar qan dövranının, ürək əzələsinin işemiyaya 
uğramış  zonada  bərpa  olunmasıdır.  ST seqmentinin yüksəlməsilə  baş 
ver
ən  miokard  infarktında  kardiogen  şokun  inkişafı  zamanı,  xəstəni 
translyuminal angioplastika v
ə  ya  aortokoronar  şuntlama  şöbəsinə 
köçürm
ək  lazımdır.  Ürəyin  cırılması  hallarında  cərrahi  əməliyyat 
t
əxirsəsalınmaz şəkildə icra olunmalıdır. 
 
Taxi v
ə  bradiaritmiyalarla  müşayiət  olunan  arterial  hipotenziyanı 
v
ə  şoku müalicə  etmək  üçün,  hemodinamikanı  pozmuş  olan  aritmiyanı 
aradan  qaldırmaq  lazımdır.  Çox  vaxt  hemodinamikanın  ağır  dərəcəli 
pozğunluqlarını  mədəcik  taxikardiyası,  qulaqcıqların  fibrillyasiyası  və 
titr
əməsi,  ağır  dərəcəli AV blokadalar törədir; qulaqcıqların 
fibrillyasiyası  ürəyin sol mədəciyinin  ağır  və  diffuz zədələnmələrində 
şoka  gətirib  çıxara  bilər. Bütün bu hallarda ürəyin transvenoz 
ekstrakardial  elektrostimulyasiyası  göstərişdir.  Vəziyyətdən  asılı  olaraq 
bir v
ə ya iki kameralı elektrostimulyasiya tətbiq edilir.  
 
Ağciyər ödeminin müalicəsi.  Bu  zaman  qanın  oksigenizasiyası 
yaxşılaşdırılmalı  və  ağciyər  kapillyarlarında  yüksəlmiş  olan  təzyiq 
azaldılmalıdır;  xəstəyə  burun kateteri ilə  4-8 l/dəq olmaqla oksigen 
inqalyasiya 
edilir (arterial qanın saturasiyası 90%-dən çox olmalıdır). Bu 
üsulla effekt 
əldə olunmadıqda təzyiq rejimində maskadan istifadə edilir; 
ağır  hallarda  traxeyanın  intubasiyası  və  ağciyərin  süni  ventilyasiyası 
aparılır.  Sonuncunu nəfəsvermə  aktında  təzyiqi  artırmaqla  qoşduqda 
ür
əyə qayıdan qanın miqdarı azalır, energiyanın itirlməsi məhdudlaşır və 
pulmonal kapillyarlarda t
əzyiq korreksiyaya uğrayır. Alveollyar ödemdə 
köpük 
əmələ  gəlməsinin  qarşısı  alınır  (antifomtsilanlar, köpüyün 
aspirasiyası, oksigenin spirt məhlulundan keçirilməsi və s). Ancaq, ürəyə 
qayıdan  venoz  qanın  miqdarı  azaldıqda  və  sol mədəciyin  propulsiv  işi 
yaxşılaşdıqda,  kiçik  qan  dövranı  durğunluqdan  azad  olur.  Bunun üçün 
x
əstə  oturaq məcburi vəziyyət  alır  (ortopnoye);  fiziki  və  emossional 
yükl
ənmələr istisna edilir; nitrat, morfin, diuretik (laziks) tətbiq olunur. 
Bu zaman x
əstənin qan təzyiqi, daha doğrusu sistolik təzyiqin səviyyəsi 
90-100 mm c.s-
dan  aşağı  düşməməlidir.  Miokard  infarktında  arterial 
hipotenziya fonunda AÇF ing
ibitorlarının  verilməsi  əks göstərişdir. 
Periferik vazodilatatorlar, morfin v
ə  diuretiklərin  effekti  zəif  olduğu 
hallarda onlara dobutamin v
ə  ya  dofamin  qoşurlar.  Kardiogen  şokda 
olduğu  kimi,  ağciyərin kardiogen ödemində  ürək qlükozidlərin effekti 
azdır  və  əsas tədbirlər  revaskulyarizasiya  (TLA,  KŞ)  sayılır.  Ürək 
cırılmaları,  məməcikvari  əzələlərin  infarktı  fonunda  baş  vermiş  ağciyər 
 
92 

---

ödemind
ə təcili cərrahi əməliyyat göstərişdir, çünki bu zaman terapevtik 
t
ədbirlərlə xəstəni xilas etmək mümkün deyildir.  
 
Miokard  infarktının  gedişində  bəzən rast gəlinən  ürək  cırılmaları, 
m
ədəciklərarası  çəpərin, məməcikvarı  əzələnin  cırılması,  ürəyin kəskin 
anevrizması  hallarında  təcili olaraq cərrahi  əməliyyatın  aparılmasına 
ehtiyac 
yaranır. 
Ağciyər 
arteriyasının 
və 
dig
ər arterial 
trombemboliyalarda (periferik, boyun, böyr
ək, dalaq, mezenterial və s.) 
embolektamiya  v
ə  ya trombolitik müalicə  aparılır  və  sonra profilaktik 
olaraq varfarin t
əyin edilir. Perikardit baş verdikdə aspirin, parasetamol 
verilir;  ekssudativ  perikardit  zamanı  antikoaqulyantların  verilməsi 
dayandırılır.  
 
İntervensiya şöbəsində müalicə 
 
 
İntervensiya  şöbəsində  ST seqmentinin yüksəlməsilə  baş  vermiş 
k
əskin koronar sindromuna düçar olmuş və miokard infarktı olan xəstəyə 
koronar angioqrafiya, EKQ v
ə  arterial qan təzyiqi  monitorinqi  aparılır. 
Burada müalic
ə  ballonlu angioplastika, holometallik və  ya dərman 
buraxıcı stentlərin qoyulması, aspirin, klopidoqrel, tikaqrelor, prasuqrel, 
qeyri-fraksion heparin, enoksaparin v
ə  ya bivalirudinin verilməsi icra 
olunur. 
 
ST seqmentinin yüks
əlməsilə  baş  verən kəskin koronar sindromu 
v
ə  yüksək riskli ST seqmentinin yüksəlməməsilə  qeyd edilən koronar 
sindromu 
zamanı,  xəstələrə  ballonlu angioplastika  vasitəsilə  invaziv 
müalic
ə aparılır. İlkin simptomlardan 3 saatdan artıq keçdikdə və yüksək 
ölüm  riski  qeyd  edildiyi  (şok,  çoxlu  miqdarda  yaş  xırıltılar)  hallarda, 
sözüged
ən xəstələrə  ballonlu angioplastika daha çox göstərişdir.  Başqa 
sözl
ə, trombolitik müalicəsini, trombun özünü biruzə  verdiyi ilkin 
saatlarda aparmaq m
əsləhətdir; üç saatdan çox gecikmiş olan hallarda isə 
ballonlu angioplastika trombolitik müalic
əyə  nisbətən daha çox 
effektivdir.  
 
ST seqmentinin yüks
əlməsilə baş vermiş koronar sindromu zamanı, 
d
əri üzərindən  aparılan  koronar  revaskulyarizasiyaya  aşağıdakı 
göst
ərişlər vardır:  
- 
miokardın  kəskin  işemiyası  və  ya  yeni blokada 
əlamətlərindən 12 saata qədər; 
- 
kardiogen şok və ya ağciyər ödemi (müddətsiz); 
-  klinik v
ə  EKQ  əlamətlərinə  görə  miokard  işemiyasının 
davam etdiyi zaman (12-24 saat 
ərzində). 
       
 
Qeyd etm
ək  lazımdır  ki,  kəskin  koronar  sindromunu  keçirmiş 
bütün x
əstələrə, o cümlədən  uğurla  trombolizis  aparılmışlara  da, 
 
93 

---