S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

 
Dorivorlik xususiyati.
Qushqo‘nmasning yer ustki qismi tibbiyotda ishlatiladi. Uni gullagan 
vaqtida o‘rib olinadi va soya yerda quritiladi. O‘simlikning yer ustki qismi tarkibida 0,2% 
achchiq knitsin, seskviterpen laktoni, meniantin achchiq glikozidi, efir moyi, 5% smolalar, S 
vitamini, shilliq, oshlovchi va boshqa biologik moddalar, urug‘ida 24-25% yog‘ moddasi bor. 
Xalq tabobatida qushqo‘mnasning qaynatmasi me’da-ichak ishizaiflashganda va ovqat hazm 
qilish susayganida, nafas yo‘llari yallig‘lanishida, bo‘yrak, siydik yo‘llari, podagra, sariq, 
o‘zgarib turadigan isitma, qovuq raki va boshqa kasalliklarni davolashda hamda qustiruvchi 
vosita sifatida qo‘llaniladi. Erkaklardagi qovuq osti bezi (prostatA. rakini davolashda 
o‘simlikning yer ustki qismidan maydalab kuniga 1-2 g dan iste’mol qilish tavsiya etiladi Ilmiy 
tibbiyotda 
qushqo‘nmasning 
yer 
ustki 
qismidan 
layyoi 
Ian 
gan damlama va suyuq ekstrakti ishtaha ochish hamda ovqat hazmini yaxshilash uchun 
ishlatiladi. 
Nazorat savollari 

---

112 
1.
Yalpizdoshlar oilasi vakillari qayerlarda o’sadi ? 
2.
Arslonquyruq o’simligiga xos belgilarni ayting ? 
3.
Arslonquyruq tibbiyotda qanday maqsadda foydalaniladi ? 
4.
Tog’jambil o’simligining kimyoviy tarkibi qanday ?
5.
Pechakdoshlar oilasining nomenklaturasi haqida ma’lumot bering ? 
6.
Tog’rayhon turkumiga kiruvchi tur haqida ma’lumot bering ? 
7.
Katta zubturum haqida umumiy ma’lumot bering ? 
8.
Qoqio’t turkumiga mansub o’simliklarni umumiy xususiyati haqida ma’lumot bering ?
18-mavzu. Piyozdoshlar (Alliaceae), Nargisdoshlar (Amaryllidaceae) va Gulsafsardoshlar 
(Iridaceae) oilasi 
Piyozdoshlar oilasining vakillari ko‘p yillik, piyoz boshli va maxsus hidli o‘t o‘simlikdir. Ular 
yer sharining hamma 
qismida, 
uchraydi. Bu oilaga 300 turkum, 550 tur kiradi. MDH da 228 ta, 
O‘zbekistonda 68 ta turi uchraydi. Barglari etli, tasmasimon yoki naychasimon. To‘pguli oddiy 
soyabonsimon. Gulqo‘rg‘oni oddiy, gultojbargsimon, gultojbarglar soni 6 ta, asosiy qismlari 
qo‘shilgan. Changchilar 6 ta, urug‘chisi l ta, 3 mevabargchaning qo‘shilishidan hosil bo’lgan. 
Tugunchasi ustki. Mevasi ko‘sakcha. 
28