S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

Kimyoviy tarkibi
. Savatchaga to‘plangan gullar tarkibida n 0,22-0,8%) efir moyi, apiin,
kversimeritrin, kversetin, lyuteolin va boshqa (35 tacha birikmalar) flavonoidlar, gvayyanolid 
guruh laktonlaridan matrikarin va matritsin, geterotsiklik halqali poliin laktonlar,
pioxamazulen, qumarinlar (umbelli-feron, gerniarin), dioksikumarin, karotin, vitamin S,
shilliq, achchiq va boshqa moddalar bo‘ladi.
Dorivorlik xususiyati
. Dorivor moychechak ichaklarning yopishib qolishi (ichaklar spazmi) 
ga, mikroblarga, allergiyaga va yallig'lanishga qarshi hamda yaralarni davolovchi ta’sirga
ega, Shuning uchun uning dorivor preparatlari me’da-ichak (ichak yopishib qolganda va ich 
ketganda) va ginekologik kasalliklami davolashda hamda ter va el haydovchi dori sifatida
ishlatiladi. Bulardan tashqari, moychechak guli yumshatuvchi, antiseptik va yallig'lanishga
qarshi (og‘iz, tomoqni chayqashda, shifobaxsh vanna hamda klizma qilishda) vosita 
sifatida. qo‘llaniladi. Moychechak guli tarkibidagi kimyoviy birikmalar kompleksi (xamazulen,
matntsin, apigenin, gerniarin va boshqalar) ta’sir etuvchi qism hisoblanadi. Xamazulen
tinchlantiruvchi xossaga hamda ichaklarning yopishib qolishi, allergiyaga va
yalliglanishiga qarshi ta’sirga ega. Apigenin, apiinva gemiarinlar ham ichaklarning yopishib 
qolishiga qarshi ta’sir qiladi. 

---

106 
 Turkum. Arslonquloq ( Leonurus L.) 
Arslonquyruq turlari MDII davlatlari Yevropa qismi, Kavkaz va G ‘arbiy Sibirdagi aholi 
yashaydigan joylarga yaqin yerlarda, bo‘sh yotgan joylarda, ekinzorlarda va boshqa yerlarda 
o‘sadi. Tibbiyotda arslonquyruqning ikki turi: besh bo‘lakli arslonquyruq - пустырник 
пятилопостной - Leonurus Quinquelobatus L. va oddiy arslonquyruq - пустырник сердечный 
(обыкновенный) Leonurus cardiaca L. qo‘llaniladi.
Tur.
Turkiston arslonqulog`i ( L. turkestanicus V. Kreez ). Ko`p yillik o`t. Bo`yi 40 – 150 sm. 
Poyasi bir nechta, tik o`sadi, tepasidan shohlangan. Barglari panjasimon qirqilgan, rombsimon 
bo`laklarga ajralgan. Gultoji siyoh pushti rang. Iyun-avgust oylarida gullab urug`laydi. Tog` 
yonbag`irlarida, tog`li rayonlardagi ariqlar bo`yi, jarliklar, bog`larda o`sadi
O‘zbekistonda turkiston arslonquyrug‘i