Saçmalıklar Çağı
Yüklə 1,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Bu pazarlama yönelimi takımın yükselişiyle iyice palazlandı. Yeni "esnek" kurumlar, kurulu bölümlerinin ve uzun süreli çalışanlarının yerine belli projeler üstünde kısa vadeli sözleşmelerle çalışan takımlar getirdi. Böylece birey için kurumsal sadakatin anlamı kalmadı, "takım oyunculuğu" en önemli beceriye dönüştü. İşbirliği, bireysel çaba ve uyum sağlamak, performans kadar önemli artık. İki Amerikalının gülümseyen bir yüzle hayati "İyi Günler" sloganını birleştirip dünya çapında tutulurluğu Haç'ınkine rakip bu simgenin telifini almaları 1970'lerde gerçekleşti. Aslında ilk gülümseyen yüz daha önceden, Amerikalı reklamcı Harvey R. Ball tarafından yaratılmıştı. Ama o dönem, paranın seksten daha seksi olmasından önceki masum 1964'tü; haliyle Ball simgesinin patentini almaya hiç kalkışmamış ve çizimi karşılığında sadece 45 dolar kazanmıştı. Reklamcılığına rağmen esasen eski tarz adamlardan olan Ball, muazzam bir gelir kapısını kaçırmasının kendisine neler hissettirdiği sorulduğunda Stoacı filozoflara yakışır bir yanıt vermişti: "Tek oturuşta ancak tek biftek yiyebilirim." Tüm bu gelişmeler bir araya gelerek değerlerdeki kaymayı, değişimin istikrara, potansiyelin başarıya, beklentinin takdire, işbirliğinin bireyselliğe, fırsatçılığın sadakate, işlemin ilişkiye,
çocuksuluğun olgunluğa, edilgenliğin girişkenliğe, kaçışın uyum sağlamaya, salahiyetin ödeve, dışa dönüklüğün içe dönüklüğe ve neşeliliğin endişeliliğe yeğ tutuluşunu yarattı. Soldan hak talebindeki haklılıkla, sağdansa potansiyelin ışıltısıyla baştan çıkarılmışken, yaşamda tatminin sadece temel hak olduğuna değil, gereğince hak edildiğine ve tatmine erişimin yürüyen merdivenle alışveriş merkezinin bir üst katına çıkmaktan daha fazla çaba, düşünce veya sabır gerektirmediğine inanmak zor değildi. Sorun, tüm büyük gelişmelerin hepsinin birden iyicil görünmesidir. "Özgürlük" sözcüklerin en esin vericisi ve modern toplumun tam göbeğindeki en tartışma götürmez kavram değil midir yani? Potansiyel duygusu mutluluğun elzem öğesi değil midir? Kendimizi değiştirmek zorunda değil miyiz? İnsanlara bize davranmalarını istediğimiz gibi davranmamız gerekmiyor mu? Ama özgün anlamı hükümete katılma özgürlüğü olan özgürlük, hükümetin müdahalesine direnme özgürlüğüne dönüşmüştür. Kişisel potansiyel hissi, hayatı yaşamaya değer kılmada sahiden gereklidir ama bu potansiyel hissi gereksinimi içteyken bugünün potansiyeli tümüyle dışsaldır ve cinsel macera, özendirme, alışveriş ve yolculuk gibi faaliyetlere bağlıdır. "Kendinizi değiştirmelisiniz" temel bir emirdir ama sırf değişim hayrına değişime tapmak
anlamına gelmez. Değişim daima sorumluluk ve sadakat gereksinimlerine karşı dengelenmelidir. Neşelilik istenen bir unsurdur –hırçınlığı kimse istemez– ama içeriksiz iyi niyet görüntüsü sıklıkla ironi, kuşkuculuk ve anlaşmazlık gibi daha derin tepkilerin hevesini kırar. Hatta ihtiraslı hevesi, tehlikeli aşırılık gibi göstermek suretiyle engeller. Hepsinden beteri, samimiyetsiz ve yönlendirici göstererek gülümsemenin değerini düşürür ve geriye kalan tek samimi ifade öfkeli çatık kaşlardır. Ne yapılabilir peki? Kültürü değiştirme umudu fazla değil. Kapitalizmin en büyük güçlerinden biri herkesi mülk sahibi, girişimci ve hissedar olmaya teşvik ederek projesine asimile etmektir. Kapitalizmin herkes milyoner olabilir vaadine bugün bir de herkesin meşhur olabileceği vaadi eklenmiştir. Kapitalizmin bir diğer müthiş gücüyse muhalefeti içine emerek etkisizleştirebilme becerisidir. Kapitalizm emekçi sınıfını, tıpkı daha sonra, 1950'lerin beatlerini, 1960'ların karşı-kültürünü, 1970'lerin punklarını ve yakın dönemde sokak sanatını içine emdiği gibi kolayca asimile etmiştir. Adbusters firması bugün koşu ayakkabıları üretmekte ve elbette reklamlarını Adbusters'ta yapmaktadır. Delikanlıları asmanın hazzı üzerine bir roman yazdığınız, sinek kolonisini besleyen yarısı yenmiş bir insan kafasını sergilediğiniz, konserde seyircilerin üzerine
domuz barsakları saçtığınız ve ardından canlı bir yarasanın kafasını ısırarak kopardığınız için cezalandırılır mısınız? [53] Hayır, aksine refah ve şöhretle ödüllendirilirsiniz. Kapitalizm, karşı-kültürü sağlıklı bir diyetin lifli gıdası görmektedir. Aynı şekilde televizyon ve reklam dünyası, muhalefeti kendi-kendiyle dalga geçme yoluyla etkisizleştirmeyi öğrenmiştir. Yakın dönemdeki en başarılı TV komedi dizilerinden biri, oturma odalarında televizyon seyretmekten başka hiçbir şey yapmayan aptal, edilgen bir aileyi konu etmişti. Ama elbette oturma odalarında oturup televizyonda oturma odalarında oturarak televizyon izleyen aileyi izleyen aileler kendilerini aptal ve edilgen değil, akıllı ve üstün gördüler çünkü şakaya dahil ediliyorlardı. Bir başka örnekse reklam parodileri sunan hatta reklam fikriyle alay eden reklamlardı. Burada yapılan, dolandırırken size göz kırparak suç ortaklığını garantileyen iş bilir dolandırıcının numarasından başka bir şey değildi. Peki, düşünürler dünyadaki şartlandırma baskılarına direnmek için herhangi bir öğütte bulunuyorlar mı? Nadiren. Düşünürler, nefret ve korku içinde geri çekilme eğilimindedir. Mesela Buda'nın çözümü dünyayı tümüyle terk etmekti. Ama Romalı Stoacılar –Epiktetos, Seneca ve Marcus
Yüklə 1,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|