Saldirisi III

İsrail zorlu bir koalisyonla yüzyüze - 

Patrick Seale 

Büyük  Ortadoğu'da  İsrail'e  karşı  zorlu  bir 

koalisyon 

şekilleniyor. 

Merkezinde 

Türkiye,  İran  ve  Suriye  var.  Üç  ülke  de 

Yahudi  devletine  karşı  derin  şikayetler 

besliyor.  İsrail  askeri  gücünü  denetim 

altına almaya ve gidişatını değiştirmesi için 

İsrail'i zorlamaya azimliler. 

Bir  zamanlar  İsrail'in  müttefiki  olan 

Türkiye  şimdi  İsrail'e  karşı  kampanyanın 

lideri. 

Türk 

kamuoyu, 

Gazze'ye 

seyretmekte  olan  yardım  gemisine  31 

Mayıs'ta  saldıran  İsrail  komandolarının 

dokuz  Türk'ü  öldürmesi  üzerine  çok 

öfkelendi.  İran  ve  Suriye,  onlarca  yıldır 

İsrail'n  başlıca  muhalifleri  ve  bölgesel 

dengeyi şu an kendi lehlerine çevirebilecek 

bir şansları var. 

Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan 

bu  hafta  başında  İstanbul'da  yapılan  ve 

bölgenin  en  tehlikeli  pek  çok  ihtilafının 

konuşulduğu 

Avrasya 

zirvesine 

ev 

sahipliği  yaptı;  Gazze  elbette  ki  bu 

ihtilaflardan  biriydi;  İsrail  ve  yardım 

filosuna  karşı  saldırgan  davranışı  ana 

hedefti  ama  ayrıca  bu  hafta  Amerikan 

kuvvetlerinin 

ağır 

kayıplar 

verdiği 

Afganistan  da  gündemdeydi.  Tahran 

nükleer  programı  üzerinde  ABD  ve  İran 

arasındaki  çekişme,  hem  zirvenin  hem  de 

çeşitli  ikili  görüşmelerin  konularından 

biriydi. 

İran  Cumhurbaşkanı  Ahmedinejad,  Rusya 

Başbakanı  Vladimir  Putin,  Afganistan 

Cumhurbaşkanı  Hamid  Karzai,  Çin, 

Hindistan  ve  Pakistan'dan  üst  düzey 

temsilciler  ve  diğer  bölgesel  liderler 

zirvedeydi.  Suriye  Cumhurbaşkanı  Beşşar 

Esad ve Filistin Otoritesi Başkanı Mahmud 

Abbas misafir olarak davet edildiler. 

Türkiye,  Gazze'yle  ilgili  olarak  İsrail'e 

baskı  yapmanın  yanısıra,  Afganistan'daki 

durumu  sakinleştirmek  için  de  nüfuzunu 

kullanmaya  bakıyor;  Afganistan'ın  Hamid 

Karzaisi  ile  Pakistan  Dışişleri  Bakanı 

Kureyşi'yi  de  buluşturdu.  Bu  iki  ülke  de 

Taliban'la savaşıyor ama birbirlerinin niyet 

ve  amaçları  hakkında  şüphe  besliyorlar 

Karzai,  Kabil'de  şu  yakınlarda  ağırladığı 

aşiret reisleri meclisi “Jirga'da” yaptığı gibi 

Taliban'la 

barış  görüşmeleri  yapmak 

istiyor.  Fakat  Hindistan'ın  Afganistan 

üzerindeki  nüfuzunu  kısıtlama  niyetindeki 

Pakistan,  barış  görüşmelerinde  kendisine 

öncü  bir  rol  verilmesini  ve  yerel 

müttefiklerinin  yukarıda  olmasını  istiyor 

(...) 

Avrasya  Zirvesi'nin  ardından  dün  Türk-

Arap İşbirliği Forumu düzenlendi. Türk ve 

Arap  Birliği  dışişleri  bakanları  bir  araya 

geldi. Tüm bu toplantılarda alınan kararlar, 

İsrail 

üzerindeki 

baskıyı 

artırmayı 

amaçlıyordu.  Bir  dizi  talep  belirlendi: 

İsrail'in  Gazze  ablukasını  kaldırması  ve 

İsrail'in,  Gazze'ye  giden  filoya  Türklerin 

hayatını 

kaybetmesiyle 

sonuçlanan 

saldırısının 

uluslararası 

komisyon 

tarafından 

soruşturulmasına 

rıza 

göstermesi. İsrail her iki talebi de reddetti. 

Türkiye Başbakanı Erdoğan, İsrail'in devlet 

terörizmi  işlediği  ithamını  yineledi.  İsrail, 

bağımsız  bir  soruşturmaya  rıza  gösterene 

dek 

ülkesinin 

İsraille 

ilişkilerinin 

normalleşmeyeceğini ilan etti. Erdoğan, bir 

Filistin  devletinin  kurulması  yönünde 

önşart  olan  Hamas'la  uzlaşma  için 

Mahmud  Abbas  üzerinde  baskı  kurdu. 

Abbas,  Gazze'ye  bir  heyet  göndereceğini 

duyurdu  ve  Hamas  liderlerini  Filistinliler 

arasında  uzlaşma  için  Mısır  barış  planını 

kabul etmeye çağırdı. 

Bar Ilan Üniversitesinden Efaim İnbar gibi 

İsrail'in  sağcı  yorumcuları, Türkiye'nin dış 

politikasının İslami bir renge büründüğünü 

ve  kendisini  batıdan  uzaklaştırdığını  iddia 

etti.  Son  yazısında,  “Türkiye'yi  batı 

câmiasına  geri  götürmek  ve  Ankara  ile 

Jerusalem  arasındaki  ortaklığı  onarmak 

için  Ankara  hükümetinin  değişmesi 

çağrısını  yaptı.”  İnbar  durumu  vahim 

şekilde  yanlış  okuyor.  Batının  görüş 

---

birliğinden  ayrılan,  topraklara  konan  dinci 

fanatiklerin  ve  sağcı  ulusçuların  avucu 

içindeki İsrail'dir; Türkiye ise çevresindeki 

çatışmaları  çözmeye  bakarak  hoşgörü, 

ekonomik  adâlet  ve  tüm  kültürlere  saygı 

gibi Avrupa değerlerini teşvik etmektedir. 

Batıyla  arasına  mesafe  koymaktan  çok 

uzak  olan  Türkiye,  Avrupa  Birliği  için 

vazgeçilmez  bir  değer  olmaya  çalışıyor. 

Dış  politikasının  kilit  gâyesi  halen  AB 

üyeliğidir.  Türkiye,  Obama  yönetiminin 

mukadder 

testten 

geçtiği 

Irak 

ve 

Afganistan'la  ilgili  olarak  ABD'yle  yakın 

işbirliği içindedir. 

Türkiye'nin küresel ve bölgesel barışı geniş 

bir  coğrafyada  -Irak,  İran,  Afganistan, 

Pakistan, Ermenistan, Balkanlar, Kafkasya, 

Kuzey  Irak'ta  -  teşvik  etmesi,  İsrail'in 

askeri  güç  kullanarak  sadece  Filistinlilerle 

değil  tüm  bir  bölgeye  iradesini  dayatma 

azmiyle  topyekûn  çatışmaktadır.  İkisi 

arasında  şu  an  yaşanan  çekişmenin  özü 

budur. 

Suriye  ve  İran  bu  mücadelede  Türkiye'nin 

ana  ortakları  her  ne  kadar  sadece 

destekleyici  bir  rol  oynuyorlarsa  da. 

Türkiye-İsrail  ilişkilerinin  gevşemesinde 

her  ikisinin  de  çıkarı  var.  Suriye,  İsrail'in 

kuşatılmasına Türkiye'nin  yardım etmesini 

istiyor – Arapların altmış yıldır denemediği 

bir şeydir bu. 

Türkiye  ve  Suriye'nin  müşterek  bazı 

stratejik  çıkarları  var.  Her  ikisi  de  Kürt 

bağımsızlık  emellerini  engellemek  istiyor. 

İran nükleer tesislerine muhtemel bir İsrail 

saldırısına  her  ikisi  de  güçlü  bir  şekilde 

itiraz  ediyor.  Amerika'nın  Irak  savaşına 

başta karşı çıkan bu iki ülkenin, Irak'ın tek 

bir bütün olarak yeniden dirilmesinde ortak 

çıkarları var. 

Bunun  aksine  İsrail,  Suriye  ve  Irak'ı 

zayıflatmak  amacıyla  on  yıllardır  Kürtlere 

gizli  yardım  gönderiyor;  tüm  dünyaya 

tehdit  diyerek  şeytanlaştırdığı  İran  İslam 

Cumhuriyetine  karşı  Amerikan  askeri 

harekâtı için yorulmak bilmeden çabalıyor; 

Saddam Hüseyin'i devirmek üzere  ABD'yi 

ileri  süren  İsrail'in  şu  an  ki  amacı,  Irak'ın 

görünür geleceğe kadar İsrail'e hiçbir tehdit 

teşkil  edemeyecek  zayıf  bir  federal  devlet 

olarak şekillendiğini görmektir. 

Türkiye'nin  İsrail'den  uzaklaşarak  yeni  bir 

saf  tutması,  bölge  çapındaki  bir  sürecin 

parçasıdır;  bazıları  ümit  etmektedir  ki,  bu 

süreç,  şimdiki  İsrailli  liderleri  değilse  de 

bir  sonraki  nesli,  ülkelerinin  güvenlik 

doktrini üzerinde yeniden düşünmeye yani 

askeri  üstünlüğü  değil  barışı  seçmeye  ve 

komşularıyla  birlikte  varolmaya  ikna 

edecektir. 

Büyük  soru,  İsrail  zihniyetinde  yaşanması 

gereken  bu  evrimin,  bir  başka  savaş 

olmaksızın 

gerçekleşip 

gerçekleşemeyeceğidir.  Büyük  oranda 

ABD  Başkanı  Barack  Obama'nın  ve  belli 

başlı Avrupalı liderlerin Gazze, Afganistan 

ve İran'daki krize nasıl tepki vereceklerine 

bağlıdır bu. Kabul edilmeli ki kehânetlerin 

hiçbiri de onların lehine değil. 

 

Kaynak: Agence Global 

Dünya Bülteni için çeviren: M. Alpaslan 

Balcı 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---