Samarqand oavlat universiteti sud psixiatriyasi

Sud-psixiatrik ekspertizasi turlari va o‘tkazish usuflari
Sud-psixiatrik ekspertizasining quyidagi turiari farqlanadi:

1. 
   ambulator ekspertizasi;
   
2. 
   statsionar;
   
3. 
   tergov xonasidagi;
   
4. 
   sud majlisidagi ekspertiza;
   
5. 
   sirtdan va vafotidan keying! ekspertiza.
   

1. 
   Ambulator ekspertiza
   

Shifokor^psixiatrlar hay’ati tomonidan ekspertizadan o'tkaz- iluvchi shaxs birinchi marotaba tekshirishdan o'tkazish bilan tavsif- lanadi. Ambulator ekspertiza ruhiy kasallikiar shifoxonalari va asab- ruhiy dispanserlar qoshida ishlaydi. Bu muassasaiar qoshida oldin- dan tashkil etilgan uch shifokor-psixiatrdan iborat doimiy sud-psi­xiatrik ekspert hay’ati mavjuddir: bittasi rais, ikkitasi hay’at a’zosi.
Ambulator sud-psixiatrik ekspertizasining ustunligi uning qisqa muddatliligidir, sud tergov xodimlari tomonidan xulosa oiishining tezligidir. Ambulator guvohlash tekshiriluvchilaming jamiyat uchun havfli harakatlar sodir etish.vaqtidagi holatini baholashga taaluqli, ruhiy toMaqonliligiga shubha tug'ilganda, alkogol mastlik holatida qonunbuzarlik sodir etgan mahallarda aniq ruhiy bemor bo'lgan shaxslarni guvohlashda, psixoz va aqlizaiflik tavsifiga ega bo'lgan shaxslar tavsiya etiladi. Agar ambulator guvohlash yakuniy xuiosa berolmasa hay’at ekspertizani statsionar sharoitda kuzatish to'g'risida fikr yuritadi.

2. 
   Statsionar ekspertiza
   

Statsionar sharoitdagi nazorat 30 kundan oshmasligi kerak. Odatda kasallik va uning tashxisini aniqlash qiyin bo'lgan, labora- toriya tekshiruvlariga muhtoj bo'lgan shaxslar statsionar eksper­tizadan o'tkaziladilar, Shifoxonaga statsionar ekspertiza uchun yuborilgan shaxslar faqat tergov organlarining qarori bo'lgan holda

10

qabul qilinadi. O'zRJPK 149-moddasida «.Agar sud ekspertizasida ayblanuvchini uzoq muddat kuzatish va tekshirish zaruriyati tugllsa, tergovchi uni prokuror sanksiyasi bilan tegishli tibbiyot muassasasiga joylashtiradi va bu to'g'rida qaror tuzadi», deb ko'rsatilgan.

3. 
   Tergovchi xonasidagi ekspertiza
   

O'zRJPK 183-moddasiga asosan ekspertiza tergovchi cha- qirtirgan yagona psixiatr tomonidan o'tkaziladi. Bunda psixiatr ter- govchiga konsultatsiya tartibida maslahat beradi va quyidagi savol-
iarga javob beradi:
Sud-psixiatrik ekspertizasi o'tkazishga asos bormi yoki yo'q? Ekspertga qanday materiallar taqdim etish kerak, ekspertiza hat etishi lozim bo'lgan qanday masaialar qo’yishi kerakiigi. Ekspertning xulosasi yakuniy emas balki tavsiya tavsifiga ega bo'ladi.

4. 
   Sud majlisidagi ekspertiza
   

Sud majlisidagi ekspertiza O'zRJPK 183-moddasida ko'rsatilgan qoidalar asosida tashkil etiladi. Ko‘p hoilarda ekspert psixiatrlar sudga sud-psixiatrik guvohlanishdan o'tgan va mavjud xulosalarni tushuntirish zaruriyati tug'ilgan shaxslarga nisbatan cha- qiriladi. Sud tomonidan qo'yilgan savollarga javob berolmasia eks­pert ekspertizadan o'tkaziluvchini statsionar ekspertizaga yuborish zarurligi to'g'risida xulosa chiqaradi.

5. 
   Sirtqi ekspertiza
   

IJ guvoh ko'rsatmalariga, tibbiy hujjatlarga, tavsifnomalarga asosan o'tkaziladi. Sirtqi ekspertiza ayblanuvchida jinoyat sodir etilgan vaqtda ruhiy faoliyatning vaqtinchalik buzilishi bo'lganligini isbot yoki inkor etuvchi topshiriqni nazorat qilish maqsadida ruhiy kasallikning boshlanishi kechish davomiyligini aniqlash uchun tayinlanadi. Vafotidan keyingi ekspertiza, o'limdan keyingi vasiyat- noma va hadya aktlari bilan bog'liq noroziliklar kelib chiqqan fuqa- rolik ishlarida tayinlanadi.

i