Şamil Vəliyev – 50

96
yaradıcılığına silsilə məqalələr həsr edib. Onun yüksək tarixi, bədii dəyərə malik “Bu
dünyanı belə gördüm” xatirə povestini nəşr etdirib.
Son  vaxtlar Ə.Nəzərli  yaradıcılığını  tədqiq  süzgəcindən  keçirərək  poeziyası
haqqında  dəyərli  sözlər  söyləmişlər;  dünya şöhrətli şərqşünas  alimimiz,  akademik
V.Məmmədəliyev, görkəmli  dilçi,  professor  Q.Kazımov,  şairə-publisist  Şirin  xanım
Şadiman, “Kredo” qəzetinin baş  redaktoru Ə.Xələfli, şair Eldar Səfa, Fariz Çobanoğlu,
Şakir Abdullayev...
Xüsusilə də Vasim müəllim  və xanımı Qumru xanım çox zəhmət çəkiblər. şairin
haqqında danışdığımız “Divan”ini redaktə ediblər. Vasim müəllim də kitaba  çox tutarlı,
yüksək səviyyəli, əhatəli  təhlilə malik “Müqəddimə” yazıb.
Qələm adamı üçün əsas şərt orijinal istedaddır. Şairlər üçün poetik istedad Ənvər
Nəzərlidə bu poetik-orijinal istedad o, dünyaya gələndə onunla əkiz yaranıb. Bu irsiliyin
təzahürüdür. Ə.Nəzərli bu irsi istedadın daşıyıcısıdır.
Əruz  və  onun  bəhrlərində  bədii-poetik  baxımdqan  yüksək  səviyyəli  nümunələr
yaradan Ənvər  Nəzərli  xələflərindən  bəhrələnərək  söhbət  açdığımız  “Divan”ı  ilə
Azərbaycan poeziyasını zənginləşdirmişdir. Poeziyamıza şirin, təravətli və gözəl əsərlər
bəxş  etmişdir.  Onun  qəzəllərlə  yanaşı, xeyli  məsnəvisi, müxəmməsi, mürəbbeləri,
mərsiyələri, növhələri  və  s.  əsərləri  də  vardır.  Qəzəlləri  toy  məclislərində,  el
şənliklərində, televiziya ekranlarında sevə-sevə, sevilə-sevilə oxunur, radio dalğalarında
səslənir. Dini mövzulu şeirlərinə dərvişlər və növhəxanlar tərəfindən müraciət olunur.
Əruzla bərabər hecada da peşəkarlıqla, ilhmla yaza bilən ustad  bu gün də hər iki janrda
yazıb yaratmaqdadır. Allah ona can sağlığı versin, ilhamı sönməsin, ömrü uzun olsun.
“Kredo” qəzetinin baş redaktoru, tənqidçi-ədəbiyyatşünas,
yazıçı-publisist, mühərrir Əli Xələfliyə
Ədəbi məktub

---

97
Əli Rza müəllim! Iki kitabınızı birnəfəsə oxudum: “Meyar” və “Həsrət körpüsü”.
Milli bədii təfəkkür  tariximizin  kökü qədimdir.  Yaşı minillikləri
keçən  bədii
təfəkkürümüz əsrlər  boyu  müxtəlif    təmayüllərə xidmət  eləmiş,  müxtəlif  cərəyanlar
çərçivəsində formalaşıb  və inkişaf  etmişdir.  Bədii təfəkkürümüzü zənginləşdirən  və
təkamülünə təkan verən qələm adamlarımız, söz ustadlarımızın ruhu qarşısında baş əyir,
tarixi mərhələlər boyu ədəbi bədii araşdırmalarda onlara yazılı şükranlarımızı bildiririk.
Tibb  elmində olduğu  kimi ədəbiyyatımızda da həyati və estetik  mövqelərini
gücləndirməklə ixtisaslaşma olub və olur. Taleyini yalnız bədii yaradıcılığa, ya nəsr, ya
poeziya,  yaxud ədəbiyyatşünaslığa  və ya  tənqidə həsr  edənlərlə yanaşı,  bu  sahələrin
ikisini, üçünü və ya dördünü də birləşdirən  və bu  “bu yollarda da  böyük  nailiyyətlər
əldə edən  nadir simalar olmuşdur;  A.A.Bakıxanov, M.F.Axundzadə, M.Ə.  Rəsulzadə,
S.Vurğun, M.İbrahimov, X.Rza, Anar və b.
Mübaliğədən uzaq cəsarətlə deyərdim ki, Əli Rza müəllim, mən sizin də adınızı
bu siyahıya əlavə etmək istərdim. Düzdür, bunu tarix göstərir və göstərəjək, ancaq bir
oxucu,  bir  qələm  adamı,  bir ədəbiyyatşünas kimi ədəbi zəmanətimi ürəyimdə pünhan
saxlamayıb özünüzə və oxuculara bəyan edirəm. Əli Rza, qardaşım, inanın bu sözlərim
səmimidir.  Bizim  münasibətimiz  göründüyü kimi bitəmənnadır  və mən  heç vaxt
“Kredo”da çap  olunmamışam  və gələcəkdə də silsilə yazılarla  “zəhlənizi”  tökmək
niyyətində deyiləm.
Görkəmli ədəbiyatşünas,  professor  Nizaməddin Şəmsizadənin  redaktorluğu ilə
768 səhifəlik,  qalın  cilddə,  yüksək  poliqrafik  bədii tərtibatla  nəşr  olunmuş “Meyar”
kitabını iki günün içərisində oxudum. Annotasiyada şair-publisist kimi qeyd olunan Əli
Rza  Xələflinin ədəbi titullarına bundan  sonra  “tənqidçi-ədəbiyyatşünas”  kəlmələrinin
artırılması məqsədəuyğun və vacibdir.
Və yazıçı... Əli Rza  müəllim.    Sizin şirin    təhkiyəniz  ancaq  bədii nəsr
nümunələrində olur.  Publisistikanız  bədii publisistikadır.  Amma  “Meyar” ədəbi
leytmotivi olan ədəbi-tənqidi bir əsərdir.  Akademik  Bəkir  Nəbiyevdən,  xalq şairi
Bəxtiyar Vahabzadədən 130 yaşlı “Əkinçi”dən, dahi Üzeyir bəydən, xalq yazıçısı İlyas

---

98
Əfəndiyevdən,  akademik  Yusif  Məmmədəliyevdən,  məhəbbət şairi Nüsrət
Kəsəmənlidən, böyük Hüseyn Caviddən, ulu Şəhriyardan, xalq şairi Cabir Novruzdan,
əruzşünas  professor Əkrəm  Cəfərdən,  xalq şairi Söhrab  Tahirdən, əfsanəvi yazıçı
Əlibala  Hacızadədən, görkəmli dilçi-professor  Qəzənfər  Kazımovdan,  dahi Səməd
Vurğundan, müəllimlər iftixarı S.M.Qənizadədən, ”nəhəng” S.Rüstəmdən, böyük dilçi
Tofiq  Hacıyevdən,əziz  müəllimimiz,  xalq  yazıçısı İsmayıl Şıxlıdan,  profesor  Teymur
əmidən  (Əhmədov), üzeyirşünas  Mirabbas Aslanovdan,  Aşıq Ələsgərdən,  böyük  türk
yazarı Çingiz Aytmatovdan, qəzəlxan Ənvər Nəzərlidən, xalq şairi Zəlimxan Yaqubdan
tutmuş xalq  artisti Arif    Babayevəcən,  cənubşünas  Sabir  Nəbioğluya  qədər Əli Rza
Xələfli qələmi “ədəbi məktub”larla  onlarla  məktublaşıb,  yaradıcılıqları barədə “ədəbi
qeyd”lərini eləyib, portret esselərlə onların bədii dünyasına “ekskursiya”lar edib.
Hələ neçə-neçə söz adamı haqqında “Meyar”da dəyərli yazılar var. Qeyd etdiyim
kimi ayrı-ayrı ədəbi şəxsiyyətlər  haqqında  olan  bu  yazıları bir  leytmotiv  birləşdirir:
onların    sənətdəki xidmətlərini qiymətləndirmək, ədəbi portretlərini,  obrazlarını
yaratmaqla müəllifin orijinal üslubu, bədii təfəkkürünün təzahürü olan tədqiqatçılığının
ümumiləşməsindən doğan ədəbiyyata, sənətə, Vətənə olan məhəbbət.
Əli Rza  müəllim,  siz əsl  vətəndaşsız.  Türk  dünyasının əsarətdə olan  gözünüzü
açdığınız  Qarabağdan  tutmuş iç dünyamız,  Bakının  heykəli “İçərişəhər”    sizin üçün
müqəddəsdir.  “Meyar”da  tədqiqat  obyektiniz  olan ədəbi şəxsiyyət  və onların
yaradıcılığına münasibət göstərdiyiniz, belə bir samballı toplunu ərsəyə gətirmək asan
deyildir.
Bu 768 səhifəlik əsəri yazmaqdan ötrü elə deyərdim ki, ömrünüzün bu qədər ili
gedib.  “Meyar”  yaşana-yaşana,  duyula-duyula,  yana-yana  yazılıb,  bir ədəbi-bədii
meyarla yazılıb. Sözə həssas münasibət və sözə məhəbbətlə qələmə alınıb.
“Ədəbiyyatşünaslığa  aid  mənbələrdə epik  növün janrları sırasında  memuar
ədəbiyyatının  müəyyən  yer  tutduğu qeyd olunur. Memuar ədəbiyyatı müəyyən şəxsin
gördüyü, yazdığı, şahidi olduğu faktik hadisələrlə, tərcümeyi halla sıx bağlı əsərlərdir”
(Mir Cəlal).

---