ŞƏ r q -q o r b

M.  dö  Pcrorad  sözünə davam ctdi:
“Bəli,  monim  cvimdo  indi  iki  m ohəbbot  ilahosi  vardır.  Birini 
göbələk  kimi ycrdon  tapmışam, o birisi  iso göylərdon cnib golib ki, 
öz xoşboxtlik  kəmorini  bizim  aramızda  bölüşdürsün” .
O,  topuqbağım  dcm ək  istoyirdi.
“Oğlum, ya  Roma  ilahosini, ya da özün xoşladığın katalanlı  ila- 
honin lıansını  istəyirson scç.  Hiylogor katalanlını seçir, onun payma 
on yaxşısı  düşüb.  Romalı  qaradır,  katalanlı  isə ağ, romalı  soyuqdur, 
katalanlı  iso ona  yaxınlaşan  hor şeyi  yandınr” .
Deyilmiş  bu  sonluq  clo  sürokli  alqışlara,  haray-qışqırığa,  elə 
hoyəcanh qohqoholərə, “afərin” lərə səbob oldu ki, mon dedim otağın 
tavanı  clo bu saat uçub başımıza töküləcək.  Stol  otrafinda yalnız üç 
nəfor ciddi  görkom də  oturmuşdu:  İkisi  tozə  boylo  gəlin,  üçüncüsü 
isə mon idim.  Başım bork ağrıyırdı.  Bir do, heç başa düşo bilmirdim 
ki,  toy  məclisi  nə  üçün  m əni  həm işo  qüssoləndirir?  Üstəlik,  həlo 
ovqatımı  bir az da  tolx  cdirdi.
Ən axırda şcir dcyon bələdiyyə rəisinin kömokçisi oldu.  Demək 
lazımdır ki, misralar oynaq idi.  Sonra golini oylondirmək üçün camaat 
böyük  salona  kcçdi,  çünki  bir  azdan  gəlini  bəyin  otağına  salmağa 
hazırlaşırdılar.
M .Alfons moni  poncoroyə to ro f çokdi  vo gözlorini başqa somto 
dikorok dedi:
-  İndi m ənə gülocoksiniz... Ancaq bilmirəm m ənə nə olub... Məni 
schrləyiblor...  M ənim   başım  batsm!
Ağlıma  golon  ilk  fikir bu  oldu  ki,  Monten  vo  Sevincnin  danış- 
dıqları  kimi,  onu  n əsə  ruhi  bir sarsıntı,  bodboxtlik  gözloyir.  Onlar, 
gərok ki, bclo dcmişdilor: -  M ohəbbot yaranışmdan  faciolorlo dolu- 
dur və  sairə vo  ilaxır.
Ö z-özüm o  fikirloşdim:
“Ə vvəllər clə  bilirdim  ki, bclo  hadisəlor yalnız ağıllı  adamların 
başına golə  b ilər” .
Ona dcdim:
-   Siz  Kolyur  şorabını  hoddindon  çox  içmişsiniz,  əzizim   müsyö 
Alfons.  Mon  holə  sizə  xəbordarlıq  da  ctdim.
-  H ə,  ola  bilor.  Ancaq  nəso  daha şiddotli  bir şey moni...
Onun  səsi  qırılırdı.  M onə  elə  goldi  ki,  o  tamam  sərxoşdur.
-  Üzüyüm yadınızdadır? -  azacıq sükutdan sonra mondən soruşdu.
-  H ə,  no olsun  ki?!  Oğurlayıblar?
120
-  Yox.
-  Dcmoli,  özünüzdədir?
-  Xeyr... mon... mən onu  Mohobbət İlahosinin, bu şeytanın bar- 
mağından çıxara bilmədim.
-  Yox  bir!  Yəqin bork dartmamışsız.
-   Əksinə...  M ohəbbot  İlahosi...  barmağını  qatlayıb  yummuşdu, 
bərk-bərk...
O  yıxılm am aq  üçün  pəncoronin  çürgüsünə  dirsoklonərək, 
çaşqın baxışla  düz gözlərimin  içinə  baxırdı.
—Bu  no  nağıldır danışırsız!  -   dcdim.  -   Üzüyü  onun  barmağına, 
görünür, axıra kimi  salmısınız.  Sabalı kolbotinlo çıxararsınız.  Ancaq 
gözləyin ki,  heykəli  korlamayasınız.
-  Sizə dcyirəm ki, yox.  İlahonin barmağı qatlanıb, o, olini bork- 
bərk  yumub,  eşidirsiniz  nə  dcyirom?  Madam  ki  üzüyü  mon  ona 
vcrmişəm, deməli belə çıxır ki,  mənim  arvadım odur...
Üzüyü  daha  qaytarmaq  istəmir.
Ətim  birdən-birə ürpəşdi, özümdo qofıl  bir titrotmo hiss ctdim. 
Bodənim bir anlığa qorxudan osdi.  Sonra  M.AIfons dərindon  nəfəs 
alıb köksünü ötürdü vo turş çaxır iyi moni vurdu.  Bütün hoyocanım, 
narahatlığım bununla da bitdi.  Özü-özümo  fıkirloşdim:
“ Bədbəxt,  tamam  sorxoşdur” .
-  Siz ontiqə şcylər maraqlısısınız, müsyö, -  tozo boy yazıq-yazıq 
əlavə etdi... -  Siz bu heykəlləri tanıyırsınız. Bolko, bunlarda bir şeytan 
əm əli  var,  mən bilmirom...  Bolkə, siz gcdib baxasınız,  ho?..
-  M omnuniyyotlo, -  dcdim. -  Siz do  golin  monimlə gcdək.
-  Yox,  mon  istoyirəm  ki,  siz ora tok  gcdosiniz.
M ən  salondan  çıxdım.
Şam  clədiyim iz  müddotdə  hava  dəyişmişdi,  gur  yağış  yağırdı. 
İstoyirdim,  gcdib  bir çətir alım ki, yağış  məni  islatmasın,  amma bir 
fikir m əni saxladı. Ö z-özüm ə düşündüm: “-  Mən no sofch adamam, 
sərxoşıuı  birinin dcdiyini  yoxlamağa gcdirom!  Bolkə,  clə o öz ycr- 
liləri, əyalət camaaü arasmda moni mosxəroyə qoymaq istoyib” . Məni 
qorxudan bu  idi  ki, o  ki  var islanacaqdım  və zökom  olacaqdım.
Qapınm ağzında dayanıb, üstündon scl kimi axan heykəlo nəzər 
saldım vo ziyafət otağma qayıtmadan öz otağııııa qalxdım. Yatağıma 
uzandım;  yuxum  ərşo  çokilmişdi.  Gündüzkü  hadisələr  xəyalımda 
cövlan cdirdi.  Mon sorxoşun birisinə vcrilon cavan, gözol, namuslu 
qız  haqqında  düşünürdüm.  Beləsi  ilo  ailə  qumıaq  no  murdar  şcy

---

imiş! — öz-özüm o  fikirloşdim. -  N odir-nodir,  şohor roisi  çiynindon 
üç  rongli  bir lent  salacaq,  keşiş başma sarğı  sarıyacaq, dünyanm  on 
namuslu qızı iso Minosun gününo düşocak. Bir-birini scvmoyon, bir- 
birino m əhəbbət tellərilo bağlanmayan iki varlıq belə anda nə haqda 
danışa bilərdi?!  Belə m əqam  üçün bir-birini  həqiqotən sevən aşiq- 
m əşuq  isə  öz  həyatım  verərdi!  Bir  kişinin  bir  dəfə  tohqir  etdiyi 
qadın  homin  kişini  ömürlük  scvə  bilormi?  İlk  toəssürat  unudulmur 
və  mən  om inəm  ki,  bu  M.Alfons öz arvadımn  nifrətinə  layiqdir...
Çox  qısa  şəkildə  söylədiyim   bu  m onoloqumun  davam  etdiyi 
vaxtda karetalann  yola düşüb  gctdikləri  zam an  çıxardığı  səs-küyü, 
qapılann  açılıb-örtüldüyünü,  içəri  girib-çıxanların  ayaq  tappıltısını 
eşitdim. Sonra m ənə elə gəldi ki, dəhlizin yuxansma, otağımla üzbəüz 
olan  otağa  tə rə f gedon  arvadlann  yüngülcə  ayaq  səslərini  eşitdim. 
Bunlar,  şübhəsiz  ki,  gəlini  gordək  olan  otağa  m üşayiət cdənlər idi. 
Sonra  onlar  pilləkəni  cndilər.  Madam  dö  Peroradın  otağımn  qapısı 
bağlı  idi.  Fikir m əni götürdü.  Bu yazıq qız indi görəsən, özünü necə 
hiss edir?!  Bu xoşagəlm əz əhvalda m ən çarpayımda o tə rə f bu tərəfə 
çevrilirdim.
T əy olan  bir evdə  subay oğlan  n ələr çəkmir!
Uzun  müddət h ər tərəfdo sakitlik hökm sürdü və bu sükutu pillə- 
kəndən ağır-ağır qalxan ayaq səsləri pozdu.  Pilləkanin taxta pillələri 
cırıldayırdı.
Bu hansı qanmazdır! -  öz-özüm o dcdim. -  İndi pilləkandən yıxı- 
lacaq,  kəlləm ayallaq  olacaq ha!
H ər  yeri  yenidən  sakitlik  bürüdü.  Fikrimi  dağıtmaq,  başqa  şey 
haqqında  düşünm ək  niyyotilo  əlim ə  bir  kitab  götürdüm.  Bu,  Prad 
əyalətinin palıd şəbəkəli qədim  abidələri haqqında M. dö Peroradın 
məqaləsi ilə açılan, ölkonin inzibati orazi bölgüsünü özündə əks etdi- 
rən statistik m əlum at kitabı  idi.  Üçüncü sohifədə m əni yuxu apardı.
Gecəni  pis  yatdım  v ə  bir  neçə  d əfə  oyandım.  S əhər  saat  beş 
olardı  və mən  iyirmi doqiqo idi  ki, oyanmışdım, xoruzlar banlamağa 
başladılar.  Dan  yeri  sökülürdü.  Bu  vaxt  m on  həm in  ayaq  səslərini, 
yatmazdan  əvvəl  eşitdiyim  pilləkan  cınltısım   yenə  eşitdim.  Bu, 
m ənə çox q əribə və şübhəli  göründü. Ə sn əy o -əsn əy ə düşünürdüm 
ki,  görəsən,  M .Alfons  nə  üçün  belə  sübh  tezdən  yerindən  qalxsm 
axı?!  Ancaq inanılacaq, ağlabatan bir q ən aətə g ələ bilmirdim.  G öz- 
lərimi  tozodən yum maq  istəyirdim  ki, diqqətim  yenidən yaxınlıqda 
qalxan  sos-küyo,  clo  o  doqiqə  onun  ardınca  cşidilon  zəng  cingilti-
122
sinə, taybatay açılan qapılann çırpılmasına, nohayət, anlaşılmaz boğuq 
qışqırtı  golən  tərəfə yönəldi.
M ənim  sərxoşum yenə vurub aləmi dağıdır! — düşünərək çarpa- 
yımdan sıçradım.
Cold geyindim və dəhlizə çıxdım. Dəhlizin qurtaracağında, üzbə- 
üzdə  haray-həşir,  inilti,  hıçqırıq  və  ürokyaxan  “Oğlum!  Monim 
oğlu...m!” fəryadı ərşo yüksolirdi. M.AIfonsun başmda bir qəza olduğu 
açıq-aydın sczilirdi.  Mən tozə boylə gəlin üçün aynlmış otağa tərəf 
qaçdım;  otaq  ağzına  kimi  adamla  dolu  idi.  Gözümə  ilk  dəyon  -  
taxtası qırılıb ycro düşmüş çarpayı boyunca tirtap uzanan yarıçılpaq 
cavan oğlan -  təzəbəy oldu.  Onun sifotino ölü rəngi çökmüşdü, özü 
do  tərpənmirdi.  Anası  şivən  qopanr,  sifotini  cırırdı.  M.  dö  Perorad 
isə  əlləşirdi,  gah  M.Alfonsun  gicgahlanna  odckolon  sürtür,  gah  da 
bumunun  altına  duzlu  su  vururdu.  Çox  hcyf!  Onun  oğlu  çoxdan 
ölmüşdü.  Otağın o  biri  başında divanın  üstündo  isə tozo  gəlin  qor- 
xusundan qıc olub ycrindo qalmışdı. O, anlaşılmaz sözlorlə nəsə deyir, 
qışqırırdı,  iki  n əfər güclü  xidmətçi  do onu zorla tutub saxlamışdı.
-  İlahi!  -  dcyə qışqırdım, -  görosən bunlara no olub  axı?
Mən  çarpayıya  yaxmlaşdım  və  bodboxt  cavanın  üstünü  açdım.
O,  artıq  kcçinmişdi,  daş  kimi  soyuq  idi.  Kilidlənmiş  dişlorindon, 
qaralmış üzündon dohşətli  iztirab keçirdiyi bilinirdi. Aydın hiss olu- 
nurdu ki, onu vəhşicəsinə öldürmüş, dohşətli əzab vermişlər. Bununla 
bclə, onun üst-başında qan ləkəsi yox idi. Mən onun köynəyini siyi- 
rib yuxarı qaldırdım vo sinosində qabırğalannın üstündon keçib küro- 
yinə qədor uzanan göyümtül izlor gördüm. Bclo güman ctmək olardı 
ki, onu dəmir ilgəklə boğmuşlar. Ayağımı xalçanın üstündə nəsə bərk 
bir şcyin üstüno qoydum;  əyilib  baxdım, brilyant qaşlı  üzük  idi.
Mon  M.  dö  Peroradı  və  onun  arvadım  onlann  otaqlanna  apar- 
dım,  sonra  təzə gəlini  də ora apardım.
Onlara dedim:
-  Sizin hələ qızınız da var,  onun qcydinə qalmalısınız.
-  Yalnız bundan  sonra onları  tok buraxdım.
M.Alfonsun  qətlin  qurbanı  olduğuna  şəkkim -şübhəm   qalmırdı 
və yəqin  etdim ki, qotli  törədonlər gecənin bir yansında təzə bəylə 
gəlinin  yatdıqları  otağa girməyə  imkan tapmış və onu öldürmüşlor. 
Onun  sinosindon  tutmuş  bədoninin  hor tərəfm o  kom ər  kimi  dola- 
nan qançır izlori məni çox çətin voziyyoto salırdı, çünki nə ağac, nə 
də dəm ir buraz bclə iz buraxa bilmozdi.  Birdən-birə camaatdan eşit-
123

---