ŞƏKİ Üsyanlari
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
75
meyitləri şəhərə gətirilir və yəqin ki, tanınma adı ilə, əslində isə göz dağı vermək üçün mərhumların qardaşı Şirəliyə göstərilir. İki ayaqlıların vəhşiliyi dörd ayaqlıların törətdikləri vəhşiliklərdən daha dəhşətli olur. Çünki dörd ayaqlılar şüurdan məhrum olduqlarına görə öz qurbanlarının cəsədlərini yaxınlarına, əzizlərinə göstərib həzz almaq imkanına malik olmurlar. Məmməd kişinin ailəsinin fəlakətləri bununla bitmədi. Az sonra onun daha iki övladı - Şirəli və Əli də həbs edildilər. Halbuki, onlar mərhum qardaşlarından fərqli olaraq nə üsyan hərəkatında iştirak etmiş, nə də sovet rejiminə qarşı hər hansı düşmənçilik hərəkətinə yol vermişdilər. Dörd oğul övladından məhrum olmuş Firuzə ananın əzab-əziyyətlərinin həddi hüdudu yox idi. O, övladlarının itkisindən irəli gələn dözülməz qübarı daş kimi sinəsindən asaraq o zaman vəzifədə olan qohumu Hüseyn kişi ilə birlikdə Şirəli və Əlini zaminə götürmək üçün məhbəsə yollanır. Lakin orada ona bildirirlər ki, həbs edilənlərdən yalnız birini zaminə verə bilərlər. Övladlarına münasibətdə bərabərliyi hər şeydən üstün tutan, onlara qarşı ayrı-seçkiliyi böyük qəbahət hesab edən Firuzə xanım ana ucalığında duraraq deyir: - Buraxırsınızsa hər ikisini buraxın, yox, bunu etmək istəmirsinizsə, qoyun ikisi də yatsın. Bir müddət sonra Əlini Balakənə, Şirəlini isə Qutqaşenə sürgün edirlər. Sürgün cəzasının tətbiq edilməsində əsas məqsəd heç də günahı olmayan «günahkarları» cəzalandırmaq deyil, xəbis əməllər sahibinin təhlükəsizliyini təmin etmək idi. Prokuror Aşot İsxanyan, DSİ-nin əməkdaşları Ter-Qriqoryan, Zaven Ayriyan, Pavel Şalomer, İvan Yeromin, Qaçaq Abbası ələ keçirmək üçün tədbirlər tökür, planlar cızırdılar. Lakin bütün bunlar əbəs idi. Hiylə və məkr igidlik və cəsarət qarşısında aciz qalmışdı. Xudu İbrahim, Tanrıverdi Şərif, Nağdalı, Əhməd, Hümbət, Hayıl, Hidayət, Alı, Aslan, İsfəndiyar, Əşrəf, Kor Umar və Abdulla Qaçaq Abbasın ən yaxın silahdaşları idi. Qaçaqların şəhərdə və kəndlərdə himayədarları da var idi. «Qaçağı el saxlar» atalar deyimi bütün məna çalarları ilə o illərdə özünü təsdiq etdi. Kiş kəndindən olan Ələşrəf, Göynükdən Əli və Şəfayət qaçaqların ərzaqla, bir sıra mühüm xarakterli məlumatlarla təmin olunmasında əlaqələndirici rolunu oynayırdılar. Hər yerdə həmişə mənəvi baxımdan yoxsul olan adamlar şərin törətdiyi fəsadlara qəhmar çıxmışlar. Bu adamların həyat qayəsi belədir: «Təmin olunmamış insan olmaqdansa təmin olunmuş heyvan olmaq daha yaxşıdır». Təbii ki, belələri o zaman Şəkidə də kifayət qədər idi. O ölkədə ki, dövlət insan həyatının bütün sahələrini nəzarətdə saxlamaq niyyətinə düşür, orada iradəsi zəif adamlar ictimai-siyasi mühitin mənfi təsirinə müqavimət göstərməkdənsə, həmin mühitə uyğunlaşmağa daha çox üstünlük verirlər. Yaşadıqları dövrün 76
mahiyyətcə naqis ictimai-siyasi mühitinə boyun əyərək ter-qriqoryanların, işxanyanların əlində alətə çevrilən Vəli, Seyidməmməd, Siyahpər, Bığ Bəkir, Zahid, Beyrəddin Həmid, Ümid, xaldanlı Knyaz, küngütlü İsmayıl, oxudlu Məhəmməd, Baxış, Şəki şəhərindən evlər yıxan, xanimanlar dağıdan ispolkom Ələşrəf, Veysəl, Nizaməddin qaçaqlara qarşı mübarizənin önündə getmiş, ümumiyyətlə, bolşevizmin törətdiyi naqis əməllərlə barışan zümrənin qəniminə çevrilmişdilər. Bir dəfə Ümid, Knyaz, Vəli, İsmayıl, Məhəmməd, Baxış Beyrəddin və Qasımoğlu Siyahpər bir “otryadda” (silahlı dəstədə) birləşərək sorağı «Çaqqal dərəsində»n gələn Qaçaq Abbasın dəstəsinə hücum edirlər. Döyüş başlayan kimi, Qaçaq Abbas dayısının qatili Baxışı cəhənnəmə vasil edir. Otryad üzvləri onun cəsədini orada qoyub başı pozuq halda qaçırlar. Onlar bu döyüş haqqında erməni və rus rəhbərləri qarşısında hesabat verərkən, qaçaqların sayca çox olmasından, mühasirəni yarıb çıxmalarından və bu zaman göstərdikləri şücaətdən bəhs edirlər. Lakin döyüşün şahidi olmuş Siyahpərin qardaşı Zahid onları ifşa edərək hadisəni olduğu kimi ağalarına nəql etməklə qardaşı qarışıq otryadın üzvlərini pis vəziyyətdə qoyur. Qaçaq Abbasın digər otryadla döyüşü Co dərəsində baş verir. Həmin otryada bələdçiliyi İsmayıl və Vəli edirdilər. Xeyli itki verən bu dəstə də döyüşdən məğlub durumda çıxır. Xüsusi xidmət orqanları xalq içərisində qaçaqlara qarşı etimadsızlıq yaratmaqla onları cəmiyyətdən təcrid etmək və təkləmək üçün müxtəlif planlar hazırlayırdılar. Ter-Qriqoryan və Suren Mkırtıçyan bu qəbildən olan bir təxribat əməli düşünmüşdülər. Onlar ipək fabrikini yandırıb, bu işdə qaçaqları günahlandırmaq və fəhlələrə «görürsünüzmü qaçaqlar fabriki yandırmaqla sizi işsiz və çörəksiz qoydular» deməklə xalq qəzəbini onların üzərinə yönəltmək niyyətində idilər. Qaçaq Abbas təkbaşına Şəkiyə gələrək fəhlələri bu niyyətdən xəbərdar edir, eyni zamanda bu fitnənin ideya müəllifi olan xüsusi şöbənin rəisi Sureni öldürür. Onun haqqında Şəkidən Bakıya məlumat məlumatın ardınca göndərilir və kömək tələb olunurdu. Nəhayət, Bakıda, Azərbaycan Dövlət Siyasi idarəsində xüsusi əməliyyat planı işlənib hazırlanılır. DSİ-nin nümayəndəsi Əhmədə bu əməliyyatın həyata keçirilməsində aparıcı rol ayrılır. Əslən Lənkərandan olan Əhməd yaraşıqlı, gülərüz və ünsiyyətli olduğundan DSİ əməkdaşları arasında Xub Əhməd ayaması ilə tanınırdı. O, Şəkiyə meşə təsərrüfatı mütəxəssisi kimi gəlməli və Zəyzid ətrafındakı meşəyə meşəbəyi təyin olunmalı idi. Xub Əhməd Zəyziddə özünü camaata milli adət ənənələrə, dini dəyərlərə xüsusi rəğbət bəsləyən şəxs kimi tanıtmalı, Qaçaq Abbasın ailəsinə yaxınlaşıb, qulluğunda müntəzir dayanmaqla onların hüsn- rəğbətini qazanmalı idi. Əməliyyat nəzərdə tutulduğu qaydada başlanır. Az sonra Xub Əhməd kənddə hamının sevimlisinə çevrilir. «Seyid ocağın»dan olduğundan Qaçaq Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|