Selçuk iletiŞİM

TÜRK ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ GÖZÜNDE RUSYA İMAJI
*
Ömer Bakan
**
- Nurullah Tabakçı
***
ÖZET
Ülke imajı uluslararası halkla ilişkilerin önemli çalışma alanlarından birisidir. Olumlu bir imaja
sahip olmak bir ülkenin ekonomisini, turizmini, uluslararası ilişkilerini güçlendirebilir. Bir ülkenin
başka bir ülke insanlarının gözündeki imajının oluşmasında pek çok unsur etkili olabilir. Türk
üniversite öğrencilerinin gözünde bir Rusya imajı vardır. Bu imajı ve onu şekillendiren değişken-
leri belirlemek hem Türkiye hem de Rusya açısından faydalı olacaktır. Bu çalışmada Türk üniver-
site öğrencilerinin gözündeki Rusya imajı saha araştırması yöntemi kullanılarak belirlenmiştir.
Anahtar sözcükler: İmaj, ülke imajı, Rusya, Rusya imajı, üniversite öğrencileri,
THE IMAGE OF RUSSIA IN THE EYES OF TURKISH UNIVERSITY STUDENTS
ABSTRACT
Country image is one of the most important work areas in international public relations. To have a
favourable image may reinforce a country’s economy, tourism and international relationships. A
lot of different elements may affect the formation of the image of a country in the eyes of people of
the other countries. There is a particular image of Russia in the minds of Turkish university stu-
dents. To determine this image and the main variables which influence its formation will be useful
for both Turkey and Russia. In this study the image of Russia in the eyes of Turkish university
students has been determined by being used survey method.
Keywords: Image, country image, Russia, Russian image, university students
*
Bu çalışma Russian Communication Association tarafından 9-13 Haziran 2008 tarihleri arasında
Rusya Moskova’da yapılan 4th International Conference of the Russian Communication
Association “Communication Studies Today: At the Crossroads of the Discipline”
(Communication 2008)’de bildiri olarak sunulmuştur. Çalışma Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araş-
tırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir.
**
 Yrd. Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi
***
 Arş. Gör. Dr., Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi
GİRİŞ
İmaj kelimesi Compact Oxford İngilizce Söz-
lüğü’nde zihindeki bir resim; bir kişinin, örgü-
tün veya ürünün kamu nezdinde yarattığı genel
izlenim (http://www.askoxford.com) şeklinde
tanımlanmaktadır. Zihinde imajın oluşmasında
bilgilenme düzeyinin, yargıların, içinde yaşanı-
lan kültürel ortamın, siyasi yapının ve ekono-
mik koşulların etkisi vardır (Tolungüç 2000:
23-25). Farklı kanallardan alınan bilgi ve me-
sajlarla oluşan imaj, yeni bilgi ve deneyimlerle
birlikte zaman içerisinde değişebilen dinamik
bir unsurdur (Onay 2008: 108).
Pek çok insan imaj kavramına ilgi duymakta-
dır. İmaj konusu, siyaset bilimciler, ilahiyatçı-
lar, iktisatçılar, yönetim bilimciler, halkla iliş-
kiler uzmanları ve özellikle uluslar arası halkla
ilişkiler alanında faaliyet gösterenler için
önemli bir konudur (Güvenç 1990: 229). Ulus-
lar arası halkla ilişkilerin temel amaçlarından
birisi, bir ülkenin olumlu imajını sürdürmek
veya oluşturmak, diğer ülkeler tarafından gü-
venilir bir ülke olarak görülmesini sağlamaktır
(Becerikli 2005: 12).
İnsanlar zihinlerinde ülkelerin tasvirini yap-
maktadır. Bu tasvirleri öğrenmek çok mühim-
dir. İnsanların ülkelere ilişkin algılamaları
hükümetler tarafından uluslar arası politik
kararların oluşturulmasında dikkate alındığı
için, bu algılar milyonlarca bireyin hayatını
etkileyebilir. Bazı ülkeler açısından turizm
ekonomideki en büyük endüstri konumundadır.
İnsanların seyahat etmek için bir yeri tercih

---

Selçuk İletişim, 5, 3, 2008
98
etmeleri, ülkeye ilişkin taşıdıkları imajlara
bağlıdır. Bu nedenle bu imajların bilinmesi ve
yönetilmesi önem taşır (d’Astous ve Boujbel
2007: 231). Ülke imajlarının bilinmesi ve yö-
netilmesi eğitim, kültür, askeri vb. alanlardaki
ilişkilerin geliştirilmesine de katkı sağlayabilir.
Türkiye’de diğer ülkelerin imajlarını belirle-
meye yönelik bilimsel çalışmalar son derece
azdır. Doğrudan Türkiye’deki üniversite öğ-
rencilerinin yabancı bir ülkeye ilişkin algılama-
larını ortaya koyan çalışmalara pek rastlanma-
maktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye’deki
üniversite öğrencilerinin gözündeki Rusya
imajını belirlemektir. Rusya’nın Türkiye’deki
üniversite öğrencileri gözündeki imajının belir-
lenmesinin, bu iki ülkenin insanları ve bazı
örgütlerine karşılıklı ilişkileri geliştirme çaba-
larında katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
1. KURAMSAL ÇERÇEVE
Kişilerin, firmaların, ürünlerin, markaların
imajı olduğu gibi, ülkelerin de imajları vardır
(Aksoy 1990: 236). Ülke imajı, bir kimsenin
belirli bir ülkeye ilişkin sahip olduğu betimsel,
dolaylı ve bilgiye dayalı inançlar toplamı (Mar-
tin ve Eroğlu 1993: 193) şeklinde tanımlan-
maktadır. Ülke imajını; bir ülkeye ilişkin birey-
lerin zihinlerindeki tasvirler, taşıdıkları izle-
nimler ve bu izlenimler yoluyla yaptıkları de-
ğerlendirmeler şeklinde tanımlamak da müm-
kündür. Ülkelerin imajları, onları algılayanların
kişisel özelliklerine, bakış açılarına, başkalarıy-
la etkileşimlerine bağlı olarak farklılaşabilmek-
tedir.
Bir ülkenin imajı onun tarihi (Boulding 1959:
122), coğrafyası, politik söylemi, ünlü vatan-
daşları, ürünleri, turistik cazibe merkezleri gibi
özelliklerinin yanı sıra; bazı toplumsal sorunla-
rına bağlı olarak oluşmaktadır. Bunlar arasında;
Aids yaygınlığı, politik ayaklanmalar, yurttaş-
lık hakları, çevreye saldırı, ırk ayrımcılığı,
ekonomik sorunlar, yoksulluk, şiddet ve diğer
hukuk ihlalleri gibi sorunlar yer almaktadır
(Kotler ve Gertner 2002: 251). Bunların
yanısıra, bir ülkenin imajının oluşumunda baş-
ka pek çok unsurun da rol oynadığı söylenebi-
lir. Dowling’e göre siyasal tutum, kültürel
yansımalar, medya haberleri, marka imajları,
siyasal ve kültürel liderler, turistler, turizm
rakamları, ihracat, sportif etkinlikler ve spor
yıldızları, bilimsel başarılar ve resmi ziyaret
izlenimleri bu unsurlar arasında yer almaktadır
(aktaran Peltekoğlu 2007: 577). Özellikle
olumlu bir ülke imajının oluşturulmasında
ülkenin siyasi liderlerinin imajı; sanatsal ve
sportif başarıların imajı; uluslar arası sanatsal,
sportif ve kültürel organizasyonların düzen-
lenmesinin imajı; bilinirliği arttırmaya yönelik
kitap, klip, belgesel, sinema gibi yazılı ve gör-
sel materyallerin imajından faydalanılabilir.
Ayrıca, dünya çapında kamuoyu önderi konu-
munda olan bireylerin ülkeye ilişkin olumlu
görüşler ifade etmesi veya lobicilik faaliyetleri
de son derece önemlidir (Gültekin 2005: 136-
138). Uluslar arası festivaller ve ticari fuarlar
da ülke imajını olumlu yönde etkileyebilmek-
tedir (Onay 2008: 111).
Bir ülkenin diğer ülke insanlarının gözündeki
imajları farklı nedenlerle önem taşımaktadır.
Bu imajlar, bireylerin o ülkeye yönelik davra-
nışlarını yönlendirebilmekte veya değiştirebil-
mektedir. Bir ülkenin diğer ülke vatandaşları
gözündeki imajı, o ülkenin turizmini etkiler. İki
ülke arasındaki siyasi konulardaki problemler-
de, uluslararası platformlarda karar alıcıları
etkiler. Bu imaj, o ülkenin firmalarının imajına
da yansıyabileceğinden uluslararası ticareti de
etkileyebilmektedir. Dolayısıyla ihracat gelirle-
rinin artmasını isteyen, turizm gelirine çok
ihtiyacı olan ülkelerin olumlu bir imaja sahip
olması gerekmektedir (Aksoy 1990: 236-237).
Ülke imajı, ürün ve marka imajıyla etkileşim
içindedir. Belirli bir ülkenin ürün ve markası
hakkında bilgisi olmayan bireyler, bu ülkenin
imajını onun ürün ve markasına yansıtmaktadır
(Peltekoğlu  2007: 576-577). Öyleyse, marka
ve ürünlerinin daha fazla tercih edilmesini
isteyen ülkelerin imajlarına önem vermesi
gerekir.
Tarihsel ve kültürel olarak ilişki kurulan her
toplum hakkında Türk vatandaşlarının streotip,
basmakalıp denebilecek, doğru veya yanlış
izlenimleri vardır. İngilizlerin soğukkanlı;
Fransızların romantik, heyecanlı, biraz akılcı,
biraz öncü; İtalyanların müziksever, sanatse-
ver; Almanların disiplinli, asker toplumlar
olduklarına dair izlenimlerin olduğu (Güvenç
1990: 230) belirtilmektedir. Bu bağlamda Türk
vatandaşlarının, Rusya ve Ruslar hakkında da
çeşitli izlenimlere sahip oldukları söylenebilir.
Çünkü Türkiye ile Rusya’nın tarihsel ve kültü-
rel ilişkilerinin yüzyıllardır devam ettiği bilin-
mektedir.

---