5
© Pixelio
© Flickr
© Fridmar Damn/Corbis
Romanya’daki
Tuna deltası.
Loire Vadisi
muhteşem
şatolarıyla
ünlüdür.
Bir yük mavnası
Ren Nehri’nde
yol alıyor.
Avrupa’nın en uzun nehirlerinden biri Tuna’dır.
Almanya’nın Karaorman bölgesinden doğan
Tuna Nehri doğuya doğru akarak Avusturya,
Slovakya, Macaristan, Hırvatistan, Sırbistan,
Bulgaristan, Moldova ve Ukrayna’dan geçer ve
Romanya’ya ulaşır. Tuna, burada oluşturduğu
deltadan Karadeniz’e boşalır. Nehrin bu uzun
yolculuğu toplam olarak yaklaşık 2850 km’yi
bulur.
Avrupa’nın diğer büyük nehirleri arasında Ren
(yaklaşık 1.320 km uzunluğunda), Elbe (yaklaşık
1170 km) ve Loire (1000 km’den daha uzun)
sayılabilir. Bu nehirleri haritada bulabilir misin?
Büyük nehirler taşımacılık açısından da çok
yararlıdır. Mavnalara yüklenen çeşit çeşit mal,
Avrupa’nın liman kentlerinden iç kesimlerdeki
şehirlere, nehirler üzerinde ulaştırılır.
6
© Istock
© Colin Garratt/Corbis
Folkestone
Calais
Folkestone
Calais
Stephenson’un “Roket”i.
St Pancras (Londra)
istasyonunda Eurostar trenleri.
Ulaşım
Demiryollarının Avrupa’da icat edildiğini biliyor muydun? İlk yolcu treni 1825’te
İngiltere’de, George Stephenson tarafından kullanıma açılmıştır. George
Stephenson’un “Roket” isimli en ünlü bu lokomotifi saatte 40 kilometreyi (km/s)
aşan hızlara ulaşabiliyordu. Bu ise o günler için çok yüksek bir hızdı.
Bugün, Avrupa’nın yüksek hızlı elektrikli trenleri o ilk buharlı trenlerden oldukça
farklı. Hayli konforlu olan yeni trenler, özel döşenmiş raylarda saatte 330 km’ye
varan hızlarda seyahat ediyorlar. Avrupa’nın büyük şehirleri arasında insanların
çabucak gidip gelebilmesini sağlamak için sürekli yeni raylar döşenmektedir.
Karayolları ve demiryolları bazen sıradağlardan, geniş ırmaklardan ve hatta
denizlerden geçmek zorunda kalır. Bu nedenle, mühendisler çok uzun köprüler
ve tüneller inşa etmiştir. Avrupa’daki en uzun karayolu tüneli Norveç’te, Bergen
ve Oslo kentleri arasındaki Laerdal Tüneli’dir. 24 kilometreyi aşan uzunluktaki bu
tünel Kasım 2000’de hizmete açılmıştır.
Avrupa’daki en uzun demiryolu tüneli ise Manş Tüneli’dir. Eurostar hızlı trenlerini
denizin altından Fransa’nın Calais kenti ile İngiltere’nin Folkestone kenti
arasında taşıyan bu tünelin uzunluğu 50 km’den fazladır.
7
© Jean-P
ierr
e L
esc
ourr
et/C
orbis
Millau Viyadüğü (Fransa) –
dünyanın en yüksek köprüsü.
Dünyanın en büyük
yolcu uçağı –
Airbus A380.
Concorde -
gelmiş geçmiş en hızlı yolcu uçağı .
Aralık 2004’te açılan Fransa’daki Millau Viyadüğü (245 metre) ise, dünyanın en yüksek
köprüsüdür.
Avrupa’daki en uzun köprülerden ikisi; Danimarka ve İsveç arasındaki Oresund kara ve
demiryolu köprüsü (16 km) ile Portekiz’de Tagus Nehri üzerinde yer alan (ve 17 km’den
daha uzun olan) Vasco da Gama köprüsüdür. Vasco da Gama Köprüsü adını ünlü bir kâşiften
almaktadır. “Zamanda yolculuk” bölümünde bu ünlü kâşifl e ilgili bilgi bulabilirsin.
Hızlı olduğu için havayolu ulaşımı Avrupa’da en çok tercih edilen ulaşım biçimidir. “Airbus” gibi
dünyanın en iyi uçaklarının bazıları Avrupa’da üretilmektedir. Airbus’ların farklı parçaları, farklı
Avrupa ülkelerinde üretilmekte, daha sonra bir mühendis ekibi tüm bu parçaları bir araya getirerek
uçağı inşa etmektedir.
Gelmiş geçmiş en hızlı yolcu uçağı olan “Concorde” ise Fransız ve İngiliz mühendislerden oluşan
bir ekip tarafından tasarlanmıştı. Saatte 2160 km — ses hızının iki katı— hızda uçabilen Concorde,
Atlas Okyanusu’nu üç saatten daha kısa sürede geçebiliyordu! (Birçok uçak aynı mesafeyi yaklaşık
sekiz saatte geçmektedir.) Concorde 2003 yılında son kez uçtu.
Birçok Avrupa ülkesinin katıldığı ortak bir proje olan Ariane gibi uzay roketleri ise, tüm uçaklardan
çok daha hızlıdır. İnsan taşımayan bu roket, TV ve cep telefon ağları için ihtiyaç duyulan
uyduları fırlatmak; bilimsel araştırmalar ve benzeri nedenler için kullanılır. Mevcut
uydularının çoğu Avrupa yapımı bu roketler kullanılarak fırlatılmaktadır.
Concorde, Airbus ve Ariane’ın başarısı, Avrupa ülkelerinin birlikte çalıştıklarında
neler başarabileceklerini göstermektedir.
8
Avrupa’da insanlar birçok farklı dil konuşurlar. Bu dillerin çoğu üç büyük dil
ailesinden gelir: Cermen, Latin ve Slav dil aileleri.
Her gruptaki diller arasında benzerlik vardır çünkü kökenleri aynıdır. Örneğin
Latin dilleri, Romalıların konuştuğu Latince dilinden gelmektedir.
Aşağıda bu dillerden birkaçında “Günaydın” ve
“Merhaba”nın söylenişi bulunmaktadır.
Avrupa’daki diller
Cermen kökenli
Danca God
morgen
Flamanca Goedemorgen
İngilizce Good
morning
Almanca Guten
Morgen
İsveççe God
morgon
Latin kökenli
Fransızca Bonjour
İtalyanca Buongiorno
Portekizce Bom
dia
Rumence Bună
dimineaţa
İspanyolca Buenos
días
Slav kökenli
Bulgarca Dobró
útro
Çekçe
Dobré ráno
Lehçe
Dzień dobry
Slovakça Dobré
ráno
Slovence Dobro
jutro
Brood
Pain
Brot
ψωμί
Bread
Pain
Pão
Kruh
Brood
Brød
Pane
Pain
Brot
ψωμί
Ekmek
хляб
Maize