Seleksiyasi va navshunosligidan amaliy mashg

Qurg‘oqchiIikka chidamlilik 
— tuproq, havo va yuqori harorat 
ta ’sirida yuzaga keladigan qurg‘oqchilikda o‘simliklarda so‘lish, tur- 
gorning buzilishi, barglarning tez to ‘kilib ketishi, birinchi nav- 
batda pastki barglarning to ‘kilib ketishi kuzatiladi. Atmosfera 
qurg‘oqchiligida barglarning qurib qolishi va kuyishi, meva ele- 
mentlarining to ‘kilishi, kuyish kuzatiladi. Bu belgilarning inten- 
sivligiga qarab quyidagicha bo‘ladi:
1. Qurg‘oqchilikka chidam li navlar — qurg‘oqchilik yili ham 
novdalarning normal o ‘sishi, meva elementlarining to ‘kilishi ham 
har yilgidek navga xos miqdorda.
2. 0 ‘rtacha qurg‘oqchilikka chidamli navlar boshqa navlaiga nis- 
batan kam o ‘sadi, barglari kam roq sarg‘aygan, meva elem entlar­
ining to ‘kilishi o ‘rtacha.
3. Kam chidamli navlar — bunda novdalarning o'sishi to ‘xtaydi, 
barglari sarg‘ayadi, so‘lish, qurish, kuyish kuzatiladi, meva ele- 
mentlari kuchli to ‘kiladi.
11

---

Kuyishga chidamlilik 
— bahordagi havoning kunduzi va kecha- 
si keskin o ‘zgarishi natijasida novdalardagi kuyish o ‘simliklarga 
yomon ta ’sir ko‘rsatadi (to o ‘simlik qariguncha ta ’sir etishi m um ­
kin). Bu belgi bo‘yicha o ‘simliklar kech bahorda yoki erta yozda 
baholanadi va quyidagi guruhlarga bo‘linadi: 
yuqori chidamli (qurish yo‘q) navlar; 
o ‘rta va kuchsiz chidamli navlar.
Qayta tiklash qobiliyati: 
o ‘simliklarni qattiq sovuq urgandan 
keyin u kesilsa yoki kesilmaganda ham organlarini qayta tiklash 
qobiliyati bo‘yicha navlar:
yaxshi — uchki kurtaklarining novdalari 40—50 sm o ‘sadi; 
qoniqarli — daraxtning h a r-h a r joyida 25—30 sm o ‘sgan 
novdalar bo'ladi;
yomon — daraxtda juda kam o ‘sgan novdalar uchraydi. 
Hosilga kirish vaqti 
— xo‘jalik jihatidan ahamiyatga ega bo‘lgan 
hosil bera boshlash davri tushuniladi. Ya’ni bunda hosilni yetish- 
tirish va yig‘ib olish rentabelli bo ‘lishi kerak.
Urug‘li meva ekinlarining hosilga kirish davri bo ‘yicha guruh- 
lari 2-jadvalda keltirilgan.