Seleksiyasi va navshunosligidan amaliy mashg

Mevaning sifatini umumiy baholash 
— ularning ta ’mi, katta­
ligi va tashqi ko‘rinishi bilan baholanadi:
— 5 ball — a ’lo sifatli;
— 4 ball — yaxshi sifatli;
— 3 ball — qoniqarli sifatli;
— 2 ball — yom on sifatli deyiladi.
Meva, barg, novda, m o ‘ylovcha va shoxlarning rangi nemis 
fizigi V.F.Ostvald jadvallari va A.S.Bondarsevning rangli shkala- 
lari bo'yicha aniqlanadi. Agar bu jadval va shkalalar b o ‘lmasa, 
quyosh rangining spektrlari bo ‘yicha aniqlanadi. Bu belgini har 
xil narsalarning rangi bilan taqqoslash m um kin emas, chunki u
6

---

ham m a uchun tushunarli emas va kuchli o ‘zgaruvchan hisobla­
nadi (somon rangli, gilos rangli, apelsin rangli va h.k.). Birinchi 
navbatda asosiy rang ko‘rsatiladi va oldiga uning darajasi ko'rsatiladi.
Masalan, to ‘q qizil, to ‘q jigarrang, och jigarrang va h.k.
Agar ikki rang bir xil miqdorda bo‘lsa: binafsha-qizil, sariq- 
yashil va h.k.
Topshiriq: 
talabalarga meva va rezavor meva ekinlarini belgila­
riga qarab baholash usullari bilan tanishtirish. Bironta meva 
o ‘simligini birgalikda ko‘rib chiqib, jadvalga yozish.
Muhokama uchun savollar
1. Belgilar deb nim aga aytiladi?
2. Belgilarni baholash u chun n am u n ala r qanday o ‘sim liklardan olinadi?
3. M orfologik belgilarni baholash u ch u n barg, novda va m eva nam unalari 
q ac h o n olinishi lozim ?
4. B aholashda foydalaniladigan ballar oldidagi ± ishoralarini tushuntiring.
5. U m u m a n belgilar bo'y ich a baholash n im a u chun o'tkazilishi lozim deb 
hisoblaysiz?
2-M A SH G ‘ULOT. URUG‘LI MEVA EKINLARINING
BIOLOGIK BELGILARINI 0 ‘RGANISH
Darsning maqsadi: 
talabalarni olma va nok misolida urug'li meva 
ekinlarining belgilari, ularning o ‘zgarishi mumkinligi bilan, ular­
ni aniqlash tartibi bilan tanishtirish.