Şəmil Sadiq
Yüklə 19,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 126 O alim də Dövlət Təhlükəsizlik orqanında işləyirmiş, aparıb verib ora. Onlar da mənə deyirlər ki, əsərin çap olunacaq. Nə vaxt çap olunacaq, bilmirəm. An- caq özlərinin işçiləri var ki, ədəbiyyatla maraq- lanırlar, elmli adamlar kimi tanınırlar, onlar hamısı bunu oxuyublar” deməsi Xalq şairi Zəlimxan Yaqub demiş, “sirr qoxuyan” kişinin sirr qoxuyan əsərinin dəyərini bir daha artırırdı. Sonra, əlbəttə ki, həyat yoldaşı Firuzə xanımla, qızı Sevinc Muğanna ilə məsləhətləşdim. Firuzə xa- nımın sevinclə qarşılaması və bunu hökmən etməli olduğumuzu deməsi ilə əsəri oxuculara təqdim et- dik. Roman ətrafında çoxlu söz-söhbət gəzir indiyə qədər. Çap edilməməsində də səbəb cəmiyyətimizin həssaslığını nəzərə almaq idi. İntiqam Qasımzadə romanın üzərində çap olunmama səbəbini sayğı ilə bu cür ifadə etmişdir: “Qocaman yazıçımız İsa Mu- ğannanın bu əsəri redaksiyamızda mübahisə doğurduğuna görə, olduğu kimi çap edib oxucuların müzakirəsinə ver- məyi lazım bildik. (Azərbaycan jurnalının Baş redaktoru İntiqam Qasımzadə) Romanı oxudum və “İdeal” kimi bir roman müəllifinin ikinci bir dalğa yaradacaq əsəri hesab etdim. Əzizə Cəfərzadə hələ 1978-ci ildə “Məşhər” romanına yazdığı ön sözdə dediyi kimi “Oxucu özü üçün romanın səhifələrində böyük bir ziddiyyətlər aləmi kəşf edəcək, ictimai fikir və mübarizə tarixi- İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 127 mizin ən gərgin anları, görkəmli şəxsiyyətləri ilə ta- nış olacaq”. 85 İsa Muğanna bir yazar idi. Heç bir zaman birbaşa tarixçi, araşdırmaçı olması iddiasına düşməmişdi. Ədəbiyyat nümayəndəsi isə öz fikirlərini deməkdə azad və və sərbəstdir. Qulu Ağsəsin dili ilə desək: “Muğannanın SafAğ və OdAğÜz planetlərinə səfə- rindən arxayınam; o gedir və qayıdır. Hətta bəzən gündə 2-3 dəfə. Ancaq geri qayıdanda Muğannanın ayaqları YERƏ DƏYMİR. Yəqin ona görə dedikləri havadan asılı qalır”. 86 Düşüncə inqilabını da, məhz bu cür böyük sənət- karlar yaradırlar. Əminəm ki, oxucular intellektual şəkildə ƏsƏrə yanaşacaq və müəllifin subyektiv (dü- şünürəm ki, yazarın böyüklüyü məhz onun sub- yektivliyindədir) fikirlərinə hörmət edəcəklər. İsa Muğannanın dinin batininə enməsi, onu cahil “mol- lalar”ın əlindən alması və SafAğ bir elm kimi təqdim etməsi maraqla qarşılanacaqdır. “Türfə” romanının çap olunması... 2015-ci il aprelin biri Azərbaycan ədəbiyyatının özünəməxsusluğu ilə seçilən sənətkarı, magik realizm məktəbinin yaradıcısı İsa Muğannanın dün- yasını dəyişməsinin bir ili tamam olurdu. Həmin gün ən böyük, ən yaşlı, ən müdrik, ən sehrli, ən sə- mimi dostumdan ayrılmaq mənə çətin olmuşdu. 85 İsa Hüseynov, Məhşər, Bakı: Gənclik 1978, s 6. 86 İsa Muğanna, Seçilmiş əsərləri VI cild, Bakı: Avrasiya nəşrləri, 2009. s 330. İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 128 Əruz elmini mənə öyrədən ustadım Zülfəli Zülfə- liyev rəhmətə gedəndən sonra İsa Muğanna ilə tanış- lıq həyatımın ədəbiyyatına, fəlsəfəsinə, gündəminə sehrli bir rəng qatmışdı. Bu elə bir sehrli rəng idi ki, dünyanı o rənglə boyasa idilər, gözlərimiz yalnız Ağ görərdi. Həm də SafAğ işığı. Elə İsa Muğannanı da mənə bir yazıçı kimi Zülfəli müəllim tanıtmış, “İdeal” əsərini oxumamışdan öncə o danışmışdı İsa Muğannanın sehrli gerçəkliyindən. Sanki onunla bir gün tanış olacağımı da bilirdi. İsa Muğannasız keçirdiyimiz bir neçə il ərzində müxtəlif səviyyələrdə yazıçı haqqında yazılar yazıl- dı, müzakirələr edildi. Muğannadan danışanlar ya onu anlamayıb, sadəcə böyüklüyünü etiraf edə bil- dilər, anlayanlar da bu böyüklüyü ifadə edəcək söz və cümlələr tapmaqda çətinlik çəkdilər. Zənn edirəm ki, Muğanna yaradıcılığı üçün ən böyük hadisə “Türfə” romanının çapı idi ki, ona da nail ola bildik. Onunla tanış olduğum bir neçə il müddətində ən az ayda bir dəfə görüşər, dərdləşər, kefin soruşar, yanında olmağa çalışardım. Bütün bu məqamlarda isə İsa-Firuzə bötüvlüyü ilə bir yerdə olurduq. Lakin İsa Muğannanın gedişindən sonra o evə getmək mənim üçün çox çətin oldu. Düzdür, Firuzə xanım da sanki İsa müəllimin missiyasını üzərinə götür- müşdü, o da mənimlə maraqlanırdı. Bu da o müqəd- dəs ocağa gedib-gəlməyimi asanlaşdırırdı. Amma hər dəfə Firuzə xanımı görməyə gedəndə sözlərin xirtdəyimdə asılıb qaldığını, tıxandığını hiss edir- dim. Bu müdrik Azərbaycan qadınının böyüklüyünü İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında 129 gördüyüm halda, onun İsa Muğanna üçün necə da- rıxdığının şahidi olub ona necə təsəlliedici nəsə de- yərdim?! 60 ildən çox ömrü bir başa vuran bütövün yarısına necə dəstək ola bilərdim. Tək gücüm din- məz, söyləməz, hər dəfə də gözlərinin içinə baxıb yeni çap etdiyimiz kitabı verib, tez də sağollaşıb get- mək olurdu vəzifəm. Əvvəlki vaxtlardakı kimi daha yeni nəşrlərə həvəslə baxmadığını, sadəcə “sağ ol, bala” deyib kitabı kənara qoymasını, sonra da əlini çənəsinə qoyub gözünün görə bilmədiyi, beyninin isə çox uzaqlara qədər baxdığı ənginliklərə zillən- diyini hiss edirdim. Firuzə xanım Əhməd Cavadın Şükriyyəsi, Hü- seyn Cavidin Müşkünazı kimi İsa Muğannanın Mu- ğanna olmasında sevgi ilə fədakarlıq göstərmişdir. İsa Muğannanın bəşəri mübarizəsində yanında olan bu böyük insanın Muğannaya olan sevgisini bircə kəlmə “İsa” sözünü eşidənlər daha yaxşı anlayar, məncə. 60 ildən çox bir zamanda bir evi, bir açarı, bir işığı, bir havanı, bir təbəssümü, bir kədəri bölüşən bu ailə insanlıq tarixi üçün bir örnəkdir. Çünki İsa Mu- ğannanın Muğanna olmasında Firuzə xanımın rolu, əməyi, səyi, səbri danılmazdır. Əslində, bu say- dıqlarım birtərəfli olmayıb. Firuzə xanımın son illə- rin ən böyük arzusu İsa Muğannadan sonra vəfat et- məsi idi. Belə də oldu. Deyirdi, ay Allah, sən məni İsa- dan sonra apar, barı ona sona qədər də olsa, özüm qulluq edim. Bu sözləri deyəndə, bəlkə, Firuzə xanım fər- qində deyildi ki, onsuz yastığa baş qoymaq, divanda Yüklə 19,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|