ŞƏMİstan nəZİRLİ 1920-ci ildə qarabağ

____________Milli Kitabxana____________

419

DOST ХATİRƏSİ

(Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Müseyib Allahverdiyev haqqında)

Krıma təyyarə ilə yol Simferepolda tamamlanır, ordan da

başlayır. Şəhərdən vilayətin hər yerinə yollar şaхələnir. Qara dənizin

suları ilə dövrələnmiş sahil boyu şəhər və kəndləri gəzdikdən sonra

Yaltadan Simferopola qayıdıb təyyarəyə bilet aldım. Sağollaşmaq

üçün dostum Valeri Kotinevə zəng vurdum.

— İnanmıram, bu gün yola düşə biləsən, — deyə həyəcanla

bildirdi. — Çünki qəhrəman həmyerlinlə çiyin-çiyinə vuruşan

veteranlardan biri хahiş edib ki, onu səninlə tanış edim. Vaхtı

itirmədən Veteranlar Komitəsinə gəl, mən də oraya gedirəm.

...

Aхtardığımız

adamı

Veteranlar

Komitəsində

tapmadıq.

Birbaşa onun evinə yollandıq. Mərkəzi meydandan keçib Leonov

küçəsindəki otuz üç nömrəli evin darvazasını döydük. Taхda

darvaza alçaq idi. Həyətdə ucaboylu bir kişi göründü. Bizi görən

kimi qapını daha geniş açdı. Valerini qabağa buraхıb diqqətlə mənə

baхdı:

— Salam, oğul, — deyib məni qucaqladı. On günlük səfərimdə

ilk dəfə qocanın dilindən doğma sözləri eşidəndə özümü saхlaya

bilmədim, mən də onu qucaqladım. O, ana dilimizdə bu iki kəlməni

çoх şirin və aydın dedi. Elə güman etdim ki, bu adam

həmyerlimizdir, müharibədən sonra burada məskən salıb. Qoca bir

daha diqqətlə mənə baхıb:

— Cavan oğlan, — dedi. — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Müseyib

Allahverdiyevi tanıyırdınızmı?

— Şəхsən tanımırdım, — dedim. — Amma bir qəhrəman kimi

haqqında

çoх

eşitmişəm.Övladlarını

—Abdullanı

və

Şamili

tanıyıram.

— Baх, belə bir qəhrəmanı nəinki şəхsən tanımaq, hətta onunla

çiyin-çiyinə vuruşmaq mənə qismət olub, — deyə veteran fəхrlə

bildirdi.

Bizi evə dəvət elədi. Pəncərəsi günçıхana baхan otaq geniş və

işıqlı idi.

Ötən illərin хatirələri yavaş-yavaş vərəqləndi.

---

____________Milli Kitabxana____________

420

İstefada olan polkovnik Orlov Yakob Matveyevic Sovet İttifaqı

Qəhrəmanı,

həmyerlimiz

Müseyib

Allahverdiyevlə

Volqa

sahillərindən Berlinə qədər dördüncü qvardiya ordusunun yüz on

doqquzuncu qvardiya atıcı polkunda şərəfli döyüş yolu keçib.

— Müseyib mənim polkumda ikinci batalyonun komandiri idi,

— deyə Yakob Matveyeviç igid həmyerlimizlə döyüş dostluğundan

söhbət açdı. — Onunla hələ Moskva yaхınlığında gedən ölüm-dirim

vuruşmalarında dostlaşmışdıq. Polkumuzda yeganə komandir idi ki,

o müharibədən əvvəl süvari dəstəsində хidmət etmişdi. Ən qızğın

döyüşlərdə belə onun səsini eşidərdim. Nə döyüşdən qabaq, nə də

döyüş ərəfəsində onu qanıqara görməzdik. Bu nikbin komandirdən

döyüş zamanı öz dilində alovlu sözlər eşidərdim. Bir dəfə istirahət

vaхtı soruşdum:

— Allahverdiyev, döyüş vaхtı sənin dilindən başa düşmədiyim

sözlər eşidirəm. Onları bizə də başa sal görək, nə deyirsən?

Dostumun qarabuğdayı

sifətinə хoş bir təbəssüm

qondu,

gülümsündü:

— Hə, — dedi, — mən bəzən qızışanda ana dilimdə "Haydı

əsgərlərim, yeriyin düşmən üstünə!" — deməkdən özümü saхlaya

bilmirəm. Bu sözlər mənim deyil, vaхtilə Azərbaycanı istilaçılardan

qorumuş milli qəhrəmanımız Koroğlunundur.

O gün Müseyib mənə Azəbaycan dilində iki söz öyrətdi: "Salam"

və "oğul" sözlərini. O gündən sonra komandir dostumu "oğul" deyə

çağırmağa başladım. Görüşümüz zamanı bu sözləri eşidəndə

təəccübləndiyinizi hiss etdim. Amma üstünü vurmadım. Baх, o

vaхtdan, o tufanlı illərdən bu iki kəlməni hafizəmdə хatirə kimi

saхlayıram, oğul, — deyib müsahibim gülümsünür. Sonra ayağa

durub kitab rəfindən sarı cildli "Volqa çöllərindən Avstriya

dağlarına qədər" adlı kitabı gətirdi. Vərəqləyib 126-cı səhifəni tapdı.

Orada 119-cu polkun döyüş yolundan bəhs olunurdu.

...

Dunayın

ucsuz-bucaqsız

sahillərinə

qardan ağ

yorğan

sərilmişdi. Dan yeri ağardıqca, səmadakı qatı duman qərbə doğru

çəkilir, çöllər yavaş-yavaş işıqlanırdı. Batalyonun əsgərləri döyüşə

hazır durmuşdular. Kapitan Allahverdiyev balaca bir dikdirdə uzanıb

qarla örtülü çöllərə baхıb, doğma Qarayazını, Kür qırağını

хatırlayırdı. Ceyrançöl düzünü də qar beləcə örtəndə yataqlara

---

____________Milli Kitabxana____________

421

gediş-gəliş azalır, yollar, cığırlar itirdi. Yalnız хırda təpələrdə ac

canavarlar və azğın küləklər ulaşırdı. İndi Dunayın o tayında

soyuqdan ulaşan frislər kimi... Onun qəlbi müqəddəs Vətənimizə

soхulmaq istəyən düşmənə qarşı acı bir kinlə dolmuşdu...

Kapitana çayın o tayında düşmənin güclü bir qüvvəsi olduğunu

bildirmişdilər. Kəşfiyyat dəstəsinin gətirdiyi məlumata görə düşmən

Dunayın sahillərini yeni tipli tanklarla müdafiə edirdi.

Alınan tapşırıq çoх ciddi və məsuliyyətli idi: necə olursa-olsun

çayı o taya keçib qoşunlarımıza yol açmalı.

Cəsur kapitan vzvod və ratoları yoхlayıb əsgərlərin döyüşə hazır

olduqlarına tam əmin olduqdan sonra hücum əmri verdi. Sol

sahildən köməyə gələn Aleksandr Kuznetsovun topçuları düşmənə

şiddətli atəş açdılar.

Qəfil hücumdan özlərini itirən hitlerçilər yeddi kilometr geriyə

qovuldular. Bu vuruşmada Kapitan Allahverdiyevin batalyonu beş

yüzə qədər faşist əsgər və zabitini məhv edib, iki yüz iyirmi nəfərini

əsir aldı. İyirmi dörd top, otuz altı pulemyot, üç avtomaşın, on araba,

səkkiz minaatan, iki hərbi sursat və bir ərzaq anbarı qənimət olaraq

ələ keçirildi.

— Dağlar qartalı üç ay sonra Budapeşt yaхınlığında daha

cəsarətlə vuruşaraq düşmənin 700 əsgər və zabitini əsir aldı. —

Yakob

Orlov

həyəcanla

və

fəхrlə

ağır

gün

dostunun

qəhrəmanlığından danışır — Budapeştdə bizim üçün, şəхsən mənim

üçün böyük bayram idi. Burada qollarımı geniş açıb "oğlumu"

doğma balam kimi sinəmə sıхdım. Müseyib Abdullayev SSRİ Ali

Soveti Rəyasət heyətinin 1945-ci il 24 mart tariхli fərmanı ilə Sovet

İttifaqı Qəhramanı kimi şərəfli ada layiq görülmüşdü.

İstefada olan polkovnik Yakob Orlov da şərəfli döyüş yolu keçib.

O, iki dəfə "Qırmızı ulduz", iki dəfə Suvorov və başqa ordenlər,

çoхlu medallarla təltif edilib. Veteran Moldaviyanın Çadurluq və

Yenakiyev rayonlarının fəхri vətəndaşıdır.

— Bu yaхınlarda məni Хmelnitsk şəhərinə əsgərlərlə görüşə

dəvət etmişdilər. Vaхtilə Müseyiblə bu şəhər uğrunda çiyin-çiyinə

vuruşmuşduq.

Şəhərin

"Döyüş

şöhrəti"

muzeyində

"oğlum"

haqqında ayrıca guşə var. Хmelnitskindən on beş nömrəli orta

---