SemiTİzm ve anti-semiTİZM
Yüklə 358,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- YENİ ANTİ-SEMİTİZM
- KAYNAKÇA Semitizm ve Anti-Semitizm (Semites and Anti-Semites)-Bernard LEWIS Birinci Basım: Mayıs 2004
www.altinicizdiklerim.com 29
yönelmiş düşmanlık kadar büyük bir düşmanlığa maruz bırakıldı. O zamandan bu yana Mısır-Arap ilişkilerinde önemli bir gelişme yaşandı ve birbirini izleyen Mısır hükümetleri Arap kamuoyu tarafından bir ölçüde kabul görmeye başladılar. Yaşayan en büyük Arap romancı olarak görülen Mısırlı yazar Necip Mahfuz, İsrail’le barış içinde bir arada yaşama yanlısı açıklamalarda bulunup İsrailli yazarlarla yazışmalar yaptığında, hemen hain yaftası yapıştırıldı ve kitapları Arap Birliği’nin boykot listesine sokuldu. Bu kitaplar hala Arap ülkelerinde geniş bir biçimde dağıtılmak ve okunmakla birlikte sadece korsan baskıları yapılabilmektedir. Hiç şüphesiz Mısırlı yazarların, okuyucularına İsrail ve Siyonizmle ilgili tarafsız yorumlar vermesini beklemek için henüz çok erkendir. Fakat hiç olmazsa, kamuoylarına ve daha önemlisi okullardaki çocuklara yeni komşularının tarihini, dinini ve kültürünü biraz da olsa öğretirken, Avrupa anti-Semitizminin saçma ve şeytani fantezilerinden daha soğukkanlı ve daha gerçekçi bir yaklaşım tarzı benimsemeleri beklenebilir. Ne yazık ki, önemli sayıda Mısırlı bilim adamı, yazar, editör ve yayıncı kendilerini, Suudi Arabistan’ın düşünce ortamına ve kültürel bağımlılığına uymak zorunda hissederlerken medyada önemli bir değişim yaşanması pek olası gözükmemektedir.
İsrailliler, diğer Yahudiler ve Yahudi yandaşları arasında İsrail ya da Siyonizm düşmanlığını anti-Semitizmle eş tutma ve Arafat’ı, yeni ve başarısız bir Hitler, FKÖ’yü de günümüzün Nazi SS kıtası olarak görme eğilimi bulunmaktadır. Kesin olarak söylemek gerekirse bu yanlış bir eşleştirmedir. Hem kökenleri hem de esası itibariyle Arap-İsrail çatışması siyasi bir çatışmadır-halklar ve devletler arasında, önyargı ya da zulüm gibi nedenlere değil reel politikle ilgili sorunlara dayanan bir uyuşmazlık. Fakat Arap-İsrail uyuşmazlığı normal bir çatışma örneği olmakla birlikte kendisini biricik kılan bazı anormalliklere de sahiptir. Bu anormallikler biri hariç tüm Arap devletlerinin İsrail’i resmen tanımayı ya da İsrail’in resmi temsilcileriyle müzakerelerde bir araya gelmeyi reddetmelerinden kaynaklanmaktadır. Bu durum nereyse kırk yıllık İsrail mevcudiyetinden ve Arapların bir dizi siyasi ve askeri yenilgisinden sonra bile varlığını sürdürmektedir. 1984 yılında İsrail’le müzakere eden ve doğrudan bir anlaşma imzalayan Lübnan anlaşmadan çekilmek zorunda bırakıldı ve Lübnan hükümetinin, ülkesini barışçıl bir biçimde işgalden kurtarma amacıyla da olsa, İsrail’le siyasi temas kurmasına izin verilmedi. Lübnan’ın aksine bağımsız bir dış politika çizgisi izleyebilecek ve İsrail’le bu tür ilişkilere girebilecek güçte olan Mısır hemen hemen bütün Arap devletlerince lanetlendi; bunlardan çoğu Kahire’yle diplomatik ilişkileri kesti ve Mısır da tıpkı İsrail’e yapıldığı gibi tecrit edildi. En sert uyuşmazlıklarda bile-Fransa ve Almanya arasındaki Alsace-Lorraine üzerindeki uyuşmazlık, Türkiye ile Yunanistan arasında Kıbrıs ve Ege sorunları nedeniyle çıkan uyuşmazlık, Çin-Japonya, Hindistan-Pakistan, İran-Irak arasındaki uyuşmazlıklar gibi-taraflardan biri diğer tarafı yok saymamış, diyalogu bütünüyle reddetmemiş ve karşı tarafı yenilgiye uğratmanın yanı sıra onu bütünüyle yok ederek haritadan sileceğini ilan etmemiştir. Bazı Arap ülkelerindeki devlet adamları artık özel konuşmalarda ya da
www.altinicizdiklerim.com 30
yurtdışında, İsrail’le barış içinde bir arada yaşamaktan ve barıştan söz etseler de Mısırlılar hariç, çok azı bunu geleneksel muğlak ifadelerin ötesine geçen kavramlarla açıkça ve ülke içinde dile getirebilmektedirler. Öyleyse bu biricikliğin-neredeyse kırk yıl geçtiği halde hala dinmeyen bu özel öfkenin-altında yatan nedir? Bazılarına göre bunun nedeni, Filistinlilerin yerlerinden edilerek komşu ülkelere göç etmek ve buralarda kalabalık gruplar halinde mülteci kamplarında yaşamak zorunda bırakılmalarıdır. Fakat Filistinli mülteciler sorununun çözümsüzlüğü, bir siyasi sorunun nedeni değil sonucudur. Öyleyse duyulan bu öfke-birçoklarının öne sürdüğü gibi-İsrail devletinin denizin öte tarafından gelen yabancılar tarafından yaratılmasından ve İsrail’in kurulduğu topraklarda yaşayan birçok kişinin yerinden edilip kalan kısmının da fethedilen halk statüsüne indirgenerek kendilerine daha önce yaşamadıkları bir ülkenin dayatılmasından kaynaklanıyor olabilir mi? Elbette bu olaylar derin bir kızgınlık duygusuna yol açmıştır. İsraillilerin “ötekiler” olarak algılanması Arap ülkelerinde ve diğer Müslüman ülkelerde doğan İsrailli Yahudi çoğunluğa rağmen hala sürmektedir. Peki Filistin’in sona ermesi ve İsrail’in doğmasına yönelik Müslüman tepkisindeki bu özel öfkenin nedeni neydi? Kısmen bunun nedeni Filistin’in konumuyla-zira bu bölge İslam dünyasının Arap çekirdeğinin tam kalbinde bulunmaktadır-ve Mekke ile Medine’den sonra İslam’ın üçüncü kutsal şehri sayılan Kudüs’ün Filistin topraklarında bulunmasıyla ilgilidir. Fakat hepsinin ötesinde, sayısız konuşmada ve yazıda açıkça görüldüğü üzere bu öfke duygusu Müslüman Arap ordularına, dramatik yenilgiler tattırarak Müslüman Arap nüfusa kendi yönetimlerini dayatanlardan kaynaklanmaktadır. Nazilerin aksine Ruslar, Yahudi karşıtı politikaya bağlı değillerdi ve anti- Semitizme yönelik tutumları da onu kınamaktı. Eğer çıkarları gerektiriyorsa taraf değiştirmekte hiçbir sakınca görmüyorlardı ve nitekim 1940’ların sonunda kısa bir süre öyle de yaptılar. Sovyet diplomasisi İngiltere’ye karşı İsrail’i destekledi. Nitekim, yeni Yahudi devletinin Arap ordularının 1948’deki saldırılarına direnmesini mümkün kılan Doğu Bloğu’ndan gelen silahlardı. Fakat o dönemden beri Sovyetler Birliği yönünü diğer tarafa çevirerek destekçileri ve uydularıyla birlikte hem İsrail’e hem de Siyonizme karşı sürekli bir düşmanlık politikası izledi. Hem iç hem de emperyal siyaseti açısından, Moskova’nın, önemli sayıdaki Sovyet vatandaşını etkileyebilecek ve Sovyet sınırlarının ötesinde bir odak noktasına sahip bir akıma karşı çıkmak için özel nedenleri bulunmaktadır. Sovyetler pan-İslamizm'i, Pan- Türkizm'i ve pan-İranizm'i kötülemişler, suçlamışlar ve bastırmışlardır çünkü Sovyetler Birliği’nin Müslüman, Türkçe konuşan ve Farsça konuşan halkları bu akımlardan etkilenebilecek ve bağlılıklarını Moskova yerine Türkiye, İran ya da İslam dünyasına çevirebileceklerdir. Siyonizm, deyim yerindeyse bir tür Pan-Judaizm'dir ve tek başına bu nedenle suçlanmayı hak etmektedir. Fakat yine, yabancı devletlerin ele alınmasında olduğu gibi içteki muhalif akınların ele alınmasında da, düşmanlık derecesi ve bu düşmanlığın ifade edilme biçiminde önemli farklılıklar bulunmaktadır.
www.altinicizdiklerim.com 31
Komünizm ideolojik olarak Siyonizme karşı çıkan tek inanç değildir. Dinsel gerekçelerle Siyonizme karşı çıkan ve insani bir kurum tarafından bir Yahudi devletinin kurulmasını Tanrı iradesine aykırı bir şey olarak gören bazı dindarlar-Hıristiyanlar, Müslümanlar hatta Yahudiler-bulunmaktadır. Dünyada Amerikan nüfuzunun artmasıyla moda düşman ırkçılık olunca, Siyonizm ırkçı olarak yeniden sınıflandırıldı ve Birleşmiş Milletlerde bu yönde bir karar alındı. 10 Kasım 1975 tarihinde oylanan karar 72 lehte, 35 aleyhte ve 32 çekimser oyla kabul edildi. Bekleneceği üzere, tüm komünist ve İslami devletler karar lehinde; dünyadaki liberal demokrasilerin hemen hemen tümü ise kararın aleyhinde oy kullanmışlardır. Üçüncü Dünya ülkeleri ise üç kategori arasında dağılım göstermişlerdir. Günümüzün önemli bir özelliği, Ortadoğu’dan ve bu bölgenin sorunlarından bağlantısız olarak daha geniş bir kapsam kazanan Siyonizm karşıtlığının hızlı gelişimidir. On dokuzuncu yüzyılda dinsel olarak ifade edilen Musevilik karşıtlığı gerici ve demode olarak görülmeye başlandı ve yerini, daha modern ve seküler çevrelerde güncel ve bilimsel olduğu düşünülen ve ırksal olarak ifade edilen anti-Semitizme bıraktı. Günümüzde Irkçılık-özellikle artık Yahudilerden çok siyahlara karşı düşmanlık duymakla ilgili olduğu Batı’da-itibar kaybetmiştir ve ırksal anti-Semitizmin yerini anti-Siyonizm almıştır. Anti-Siyonizmde, daha önce dinin sonra da ırkın işgal ettiği yeri politika doldurmaktadır. Değişim özden ziyade ifade ve vurgudadır çünkü bu unsurların hepsi hala mevcuttur. Şimdi bile bir kimse bir Yahudi’ye bu şekilde saldırmak ve onu kötülemek istediğinde, bulunduğu toplumdaki ortamın ve hakim ideolojinin dinsel, etnik ya da siyasi olup olmamasına bağlı olarak ona inançsız, Semit ya da Siyonist diyebilmektedir. Peki Yahudilerin kendileri nedir? Anti-Semit açısından tüm Yahudiler Siyonist ve İsrail yanlısıdır çünkü Yahudi, Siyonist ve İsrailli birbirlerinin yerine geçebilen kavramlardır. Fakat gerçek biraz farklıdır ve Yahudiler şu ya da bu konuda kesinlikle yeknesak değillerdir. İster İsrail’e destek biçiminde olsun isterse başka bir amaçla olsun, evrensel Yahudi komplosu anti-Semitik hayal gücünün bir ürünüdür ve hiçbir gerçeklik payı bulunmamaktadır. Birçok Yahudi, belki de artık çoğu Yahudi, değişen ölçülerde İsrail yanlısıdır. Fakat hiç de küçümsenmeyecek sayıda İsrail’in etkin muhalifi olan başka Yahudiler de vardır. İsrail’in 1982’de Lübnan’ı işgal etmesi gibi sorunların hepsi barış anlaşması imzalayan ilk Arap devleti ile İsrail arasındaki yeni ve hassas ilişkileri gerdi. Fakat bu zorluklara rağmen, Mısırlılar İsrail’le ilişkilerini, asgari düzeyde de olsa, sürdürdüler ve Kahire’de bir İsrail akademik merkezinin kurulmasına izin verdiler. Yapıtlarında, sempatiyle olmasa bile, en azından şiddetli bir kötülemeye girmeksizin İsrail’i tartışabilen bazı Mısırlı yazarlar bile mevcuttur. Bunlar küçük belirtilerdir ve şimdiye kadar Mısırla sınırlı kalmıştır. Yine de önemli değişiklikler meydana gelmiştir. İsrail’le barış anlaşması imzaladıktan sonra bütün Arap devletleri Mısır’la diplomatik ilişkilerini kesmemişlerdir. Öyle yapan Ürdün, Mısır’la diplomatik ilişkilerini yeniden kurmuş durumdadır. Bazı ülkelerde Arap politikacılar ve gazeteciler, daha önce kullandıkları “sözde devlet” ve “Siyonist çeteler” yerine İsrail ve İsrailliler diyebilmektedir. Hatta bazıları-elbette uygun bağlamlarda-tabu olan barış sözcüğünü bile kullanmaktadırlar. www.altinicizdiklerim.com 32
Şimdiye kadar daha önemli olduğu kanıtlanan başka bir etmen, Orta ve Doğu Avrupa’daki klasik anti-Semitlerde bulunan derin nefret özelliğinin, anti-Semitik Müslümanlarda-birkaç istisna hariç-bulunmamasıdır. Arap ülkelerine seyahat eden Avrupalı ve Amerikalı Yahudiler, anti-Semitizm içeren çok sayıdaki yazılı ve görsel malzemeye rağmen, seyahatleri esnasında bire bir muhatap oldukları tek anti-Semitik düşmanlığın, Araplarca değil, bu ülkelerdeki kendi vatandaşları tarafından gösterildiğini gözlemlemişlerdir. Aynı şekilde, Batı’ya seyahat eden İsrailliler Arabofillerden (Arap severler-ç.n.) ziyade Araplarla daha kolay dostluk kurabilmektedirler. Hıristiyan anti-semitler için Filistin sorunu bir bahane ve nefretlerini boşaltma kaynağıdır; Müslüman anti-Semitler içinse bir davadır. Belki bu dava ortadan kalkarsa ya da önemini yitirirse, düşmanlık da zayıflayabilir-kaybolmaz ama en azından eski önyargı düzeyine döner. Bu önyargı düzeyi de kötüydü ama insani ilişkiler kurmaya hatta siyasi diyalog başlatmaya elverişliydi. Bu sefer, neredeyse başlangıcından beri Hıristiyanlığı kırıp geçiren anti-Semitik virüsün sonunda yok edilme sürecinde olduğunun bazı belirtileri bulunmaktadır; ama ne yazık ki aynı derin dinsel nefret şimdi de İslam’ın dayanıklı vücuduna saldırmaya başlamıştır. Seçim anı çoktan geçmiş ve virüs İslam’ın kanına karışmış olabilir. Geçmiş kuşaklar boyu Hıristiyanlığı zehirlediği gibi şimdi de İslam’ın kuşaklarını zehirleyebilir. Yahudilere karşı duydukları nefret, klasik Avrupa ya da Amerika anti- Semitlerininki kadar derin ve tüketici olan münferit Arap yöneticilerini ve yazarlarını teşhis etmek kolaydır. Fakat, şiddetine ve her yerdeliğine karşın, Arap ya da Müslüman anti-Semitizminin, aşağıdan yani toplumdan ziyade yukarıdan yani liderlerden gelen bir olgu olduğu çoğu kişiye hala doğru gözükmektedir. Eğer önde gelen Arap liderleri, Sedat örneğini izleme noktasına gelir ve İsrail’le diyaloga girerlerse ve İsrailliler de buna uygun bir biçimde karşılık verecek gücü ve cesareti kendilerinde bulabilirlerse anti-Semitik kampanya zayıflar ve modern Batı’da olduğu gibi fanatik gruplara ve fanatik rejimlere indirgenir. Eğer çözüm ya da yatışma sağlanamazsa Arapların ve Yahudilerin yaşamlarını daha da zorlaştıracak sonsuz bir karşılıklı nefret döngüsünden kurtulunamayacaktır. SONSÖZ 30 Ekim 1991 tarihinde, Madrid’de Amerikan ve Rus gözetiminde, Ortadoğu Barış Konferansı’nın toplanmasıyla yeni bir dönem başladı. Bunu, 10 Aralık 1991’de Washington’da açılan ve sonraki yıllarda da aralıklı olarak devam eden İsrail ve Araplar arasındaki ilk barış müzakereleri izledi. Bu arada, 1992 yılının ilkbaharında İsrail ve Filistin temsilcileri arasındaki ilk gizli temaslar başladı. Temaslar o yılın kalan bölümünde de devam etti ve gizli ama doğrudan görüşmelerin ilk turu Ocak 1993’te Norveç’te yapıldı. Aynı ay İsrail parlamentosu, artık resmen Arap devletleri ve İsrail tarafından “Filistin halkının tek meşru temsilcisi” olarak tanınan FKÖ ile her türlü teması yasaklayan kanunu yürürlükten kaldırdı. Oslo ve sonra da Washington’da gerçekleştirilen bir dizi müzakere sonucunda, 13 Eylül 1993 tarihinde İsrail hükümeti ile FKÖ arasında bir anlaşma imzalandı. Mayıs 1996’daki İsrail genel seçimlerinden ve Likud önderliğinde kurulan aşırı sağcı koalisyon hükümetinin İşçi Partisi hükümetinin yerini almasından sonra bile çatışma www.altinicizdiklerim.com 33
artık yeni ve daha az tehlikeli dönemine girmiş bulunuyordu. İsrail ve onun Arap komşuları arasında top yekun konvansiyonel bir savaş, imkansız değilse bile, geçmiştekinden daha az muhtemeldi. İsrail’e karşı terörist eylemler, özellikle üç örgüt kaynaklı olarak sürmektedir-bu örgütler: Filistin topraklarında İslami Cihad ve Hamas; Lübnan’da İran sponsorluğunda ve Suriye destekli Hizbullah’tır. Düşmanlık sürmektedir ve İsrail’in son zamanlardaki bazı tutum ve politikalarıyla şiddetlenmiştir. Sonuç olarak anti-Semitizm yeni bir toprak ve ivme kazanmıştır. İsrailliler ve Filistinliler arasındaki barış süreci, taraflardan biri diğerine karşı sempati duymaya ya da diğerini anlamaya başladığı için değil, her iki tarafın liderleri de kesin olarak kazanılamayacak bir savaş yürüttüklerini anladıkları için başladı. FKÖ, hem Soğuk Savaş’ın hem de Körfez Savaşı’nın sona ermesinden zarara uğradı. Sovyetler Birliği’nin çöküşü, yarım yüzyıldır ilk kez, onları Batı karşıtı bir süper gücün hamiliğinden yoksun bıraktı. İsrail tarafında da Oslo’yu ihanet-zafer anından vazgeçilmesi ve Yahudilerin antik mirasının bir parçasının boş yere terk edilmesi-olarak görenler vardı. Fakat, Filistin tarafında olduğu gibi İsrail tarafında da bu çoğunluk görüşü değildi ve çoğu aklı başında İsrailli de Filistin’in tamamı için verdikleri savaşın sonu olmadığını ve taksimi kabul etmenin akıllıca olacağını anlamışlardı. Barış sürecine yönelik Arap muhalefeti ve bu muhalefetin sergilenme biçimi başlıca üç türe ayrılabilir: Birincisi, temel olarak, geçmişte yapılanın sürdürülmesidir-Siyonizme karşı ideolojik polemik, İsrail devletine karşı siyasi savaş hali. Her zaman tutarlı olmasa da, İsrail ve Siyonizm ile Yahudilere yönelik düşmanlık arasında ayrım yapmaya gayret edilmektedir. İran hükümet sözcüleri anti-Semitizmi reddederler; anti-Semitik terminolojiyi kullanmaktan kaçınırlar ve Yahudilere hoşgörü göstermeye hazır olduklarını ilan ederler-elbette Şeriatın öngördüğü sınırlar dahilinde. Yine de, İslami akımların sözcüleri ırkçı argümanları kullanmaktan ve özellikle Avrupa anti-Semitizminin sunduğu zengin nefret kaynaklarından yararlanmaktan da geri kalmamaktadırlar. Standart anti-Semitik temalar, Hizbullah ve Hamas gibi Arap İslami hareketlerinin yaptığı propagandanın, İran Hükümeti’nin çeşitli kurumlarının yaptığı açıklamaların ve hatta 1996-1997’de iktidara gelen koalisyonun büyük ortağı Türk İslamcı partisinin gazetelerinin ve başka yayınlarının klişesi haline gelmiştir. Bu suçlamaların çoğu tanıdıktır ve kökenleri Avrupa kaynaklıdır. Diğerleri yerel koşullardan doğmuşlardır. Örneğin, Türk anti-Semitleri için Yahudilerin kötülükleri Osmanlı İmparatorluğu’nu çökertmek ve Bosna’da son zamanlarda çıkan karışıklıklardır. İran’da, Amerikan yaptırımları ve bunun sonucunda yaşanan ekonomik sıkıntılar Washington üzerindeki Yahudi nüfuzuna bağlanır. Avrupa anti-Semitizminin hem teolojik hem de ırkçı versiyonları İslam geleneğine, kültürüne ve düşünce kalıplarına esasen yabancıdır. Fakat şaşırtıcı ölçüde Nazilerin ve öncellerinin fikirleri, literatürü hatta en kaba uydurmacaları, deyim yerindeyse, içselleştirilmiş ve İslamileştirilmiştir.
www.altinicizdiklerim.com 34
Geçmişin yeniden yazılması antik tarihe kadar uzanır. Amman’daki tarih müzesi bölgenin tüm antik halklarının tarihini nesneler ve yazılar aracılığıyla anlatır-bir tanesi hariç. Antik İsrail’in kralları ve peygamberleri bütünüyle kayıptır. Arap kitapçılarını ya da Türkiye’deki dini kitapçıları gezmek birçok türde geniş kapsamlı bir anti-Semitik literatürün varlığını gözler önüne serecektir. Eksik olan şey herhangi bir düzelticidir. Yahudi tarihi, dini, felsefesi ve edebiyatı gibi konulara ilişkin rehber arayan Arap okuyucu hemen hemen hiçbir şey bulamayacaktır. Belki de son söz, İsrail’i ziyaret etme cesaretini gösteren ilk mısırlı entelektüellerden biri olan Ali Salim’e bırakılmalı. Şöyle diyor Salim: “Filistinliler ve İsrailliler arasındaki anlaşmanın tarihte ender rastlanan anlardan biri olduğunu düşünüyorum. Ben varım ve siz de varsınız. Yaşam benim hakkım; elbette sizin de. Bu uzun ve meşakkatli bir yol. Bu yolun nihai aşaması özgürlük ve insan hakları. Bu yol güllerle dolu değil, mücadele ve azim gerekli. Sadece hakkında konuşularak barış olmaz. Sadece konuşarak değil, eylemlerimizle de barışa ulaşmaktan başka çaremiz yok. ”
KAYNAKÇA Semitizm ve Anti-Semitizm (Semites and Anti-Semites)-Bernard LEWIS Birinci Basım: Mayıs 2004 Document Outline
Yüklə 358,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|