74
3.4.3. Hassasiyet
5 µg/ml derişimde hazırlanan 10 ayrı numunenin analizleri sonucunda sonuçların
standart sapmasının 3,3 katı alınarak hesaplanan LOD ve 10 katı alınarak hesaplanan
LOQ değerleri aşağıda gösterilmektedir.
Çizelge 3.13. Hassasiyet Çalışmalarından Elde Edilen Veriler
HAZIRLANAN MDMA
DERĐŞĐ
MĐ
5
µg/mL
MDMA ALANI
ANALĐ
Z SONUNDA BULUNAN
MDMA KONS. (
µg/mL)
1. Enj
1289,3
5,975611
2. Enj
1283,7
5,947885
3. Enj
1145,9
5,265640
4. Enj
1104
5,058193
5. Enj
1149
5,280988
6. Enj
1103,4
5,055223
7. Enj
1197
5,532548
8. Enj
1158
5,379785
9. Enj
1285,5
5,879063
10. Enj
1245,5
5,765189
Ortalama
1193,2
5,514012
Std. Sapma
30,971277
0,148790
RSD
2,595634
2,698412873
LOD
0,00690078
0,506017
LOQ
0,020932911
1,533383
Analizler sonunda RSD değerlerinin yaklaşık 2,6 çıkması kullanılan
konsantrasyon seçimlerinin doğru olduğunu ve tekrarlanabilirliğinin iyi derecede
olduğunu göstermektedir.
75
4. TARTIŞ
MA
Bu çalışmada; ülkemizde son beş yıl içerisinde değişik illerde yapılan uyuşturucu
operasyonlarında ele geçirilen, yasadışı üretilmiş çeşitli amfetamin grubu madde
içeren 36 adet ekstazi tabletin fiziksel, spektroskopik ve kromatografik
incelemelerinin yapıldı. Đş yoğunluğu fazla olan laboratuvarlara yönelik GC-MS, GC
ve HPLC cihazlarında uygulanmak üzere hızlı, pratik ve hassasiyeti yüksek üç farklı
yöntem geliştirildi. Bu yöntemlerin validasyonları yapılarak karşılaştırıldı.
Öncelikle tabletlerdeki MDMA’yı en yüksek verimle çözmek için çözücü
seçimi yapıldı. Bunun için literatürdeki çözücüler kullanılan GC-MS şartları için
denendi. 2005 yılında yapılan bir çalışmada 22 adet ekstazi tablet değişik çözücü
sistemleriyle ve 0, 4, 12, 24, 48 ve 96. saatte yapılan GC-MS ve GC-FID
analizleriyle değerlendirilmiştir. Đzooktan, toluen, etanol, diklormetan, etilasetat ve
dietileter çözücü olarak kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre izooktan ve toluen en
inert ancak zamana dayalı analizlerde ise kararsız oldukları tespit edilmiştir (Aalberg
ve ark., 2005). Yapılan çalışmalardan kloroform ve metanolün kullandığımız GC-
MS, GC ve HPLC yöntemleri için en uygun çözücüler olduğu tespit edildi.
GC-MS cihazı ile yapılan nitel analizlerde 5 numaralı tablet hariç 35 tabletde
MDMA tespit edildi. Ayrıva MDMA dışında bazı tabletlerde N-Metil-3,4-
metilendioksiamfetamin (MDMA) dışında kafein, fenobarbital, 1-(4-klorofenil
piperazin), 3,4 metilendioksi-N-etilamfetamin (MDEA)
gibi maddelerinde
bulunduğu gözlendi.
Bu çalışmada kullanılan GC çalışmasına benzer bir çalışmada Mitrevski ve
Zdravkovski tarafından yapılmıştır. Alev Đyonlaştırma Dedektörlü (FID) GC
kullanılarak ele geçirilen tabletlerdeki amfetamin, MDMA, metamfetamin, 3,4-
metilen dioksi amfetamin (MDA), 3,4-metilen dioksi N-etil amfetamin (MDEA) ve
N
metil-1-(3,4-metilendioksifenil)-2-butanaminin
(MBDB)
eş
zamanlı
belirlenmesine yönelik hızlı ve basit bir metot geliştirilmiştir. Bu altı amfetamin
türevi madde iç standart olarak difenilamin ve SPB-50 kapiler kolon kullanılarak 6
76
dk içinde birbirinden ayrılmıştır. Amfetamin ve metamfetamin piklerinin kuyrukları
ihmal edilebilecek düzeyde birbirine değerken, diğer amfetamin türevi maddelerin
yüksek ölçüde simetrik pikler yapmıştır. Hassasiyet nanogram tüm bileşenler için
nanogram seviyesindedir. Dedeksiyon limiti (LOD) 200mg/mL’dir (Mitrevski ve
Zdravkovski, 2005).
Bu çalışmada ise, FID-GC kullanılarak ele geçirilen tabletlerdeki MDMA ve
kafein miktarı belirledi. Kolon olarak Agilent 1235032 DB-5 kapiler kolon
(30,0mx320µmx0,25mm) kullanıldı. Đnlet sıcaklığı 250
0
C, dedektör sıcaklığı 300
0
C,
sıcaklık programı 130
0
C’den başlar, 2 dk bu sıcaklıkta kaldıktan sonra dakikada
25
0
C artarak 290
0
C’ye çıkar ve bu sıcaklıkta da 3 dk kalır. 11,4 dk’lık analiz süresi
hızlı, 2,11 RSD değeri ile hassas bir metod geliştirildi.
HPLC analizleri için Sadeghipour ve arkadaşlarının 1996 yılında yapmış
oldukları bir çalışma ile yola çıkıldı. %91 fosfat tamponu:%9 asetonitril bileşimli
pH’ı 3.8 olan çalışmadaki koşullar bizim çalışmamızda optimize edilerek %90 fosfat
tamponu:%10 asetonitril bileşimli pH’ı 4,2 yapıldı. pH arttırıldığında piklerin daha
keskin çıktığı görüldü. Bu farklılık kolon cinsinden kaynaklandı. Çalışmada 150 mm
uzunluğunda 4 µm çap ve 3,9 mm kalınlığında, dolgu materyali silika bazlı C18
NovaPak Waters marka kolon kullanılmıştır. Sadeghipour ve arkadaşları ise, 125 mm
uzunluğunda 5 µm çap ve 4 mm kalınlığında, C
18
AB Nucleosil 100 marka kolon
kullanmıştır. Bu da piklerin alıkonma zamanı ve verimi etkileyen bir durumdur.
Yapılan
kalibrasyon
ve
validasyon
çalışmalarında
yöntemin
hassasiyeti
kanıtlanmıştır. HPLC analizler sonunda RSD değerlerinin yaklaşık 2,6 çıkması
kullanılan konsantrasyon seçimlerinin doğru olduğunu ve tekrarlanabilirliğinin iyi
derecede olduğunu göstermektedir.
GC ve HPLC analizlerinde geliştirilen metotlar seçilen tabletlerdeki MDMA
miktarları karşılaştırıldığında paralellik gözlenmiştir.