89
mətin əleyhinə qalxmış ordu hissələrini görürdük. Yorğun və
insan sifətindən çıxmış halda idarəyə çatdıq. İnzibati binanın
ikinci mərtəbəsindən bizə tuşlanmış avtomat və pulemyotları
gördük. “Silahları yerə qoyun və təslim olun!” – əmrini verdilər.
Sanki ermənilər bizi doğma Bakımızda əsir götürmüşdülər.
Silahları yerə qoyub, əmrə uyğun olaraq dizüstə çökdük. Əllə‐
rimizi boynumuzun ardına qoyduq. Kürəyimizdən bir‐iki təpik
vurub bizi idarənin zirzəmisinə saldılar. İnsafsızlar, heç ayaq‐
yoluna da getməyə imkan vermədilər. Bakıda hakimiyyət çevri‐
lişinə cəhd edilmiş, Daxili İşlər Nazirliyinin binası ələ keçirilmişdi.
Bir neçə saat çək‐çevirdən sonra döyüşçü olduğumuzu minnətlə
başımıza qaxaraq, bizi açıb taleyin hökmünə buraxdılar. Yataqxa‐
naya getdik, otağımızı qaçqınlar zəbt etmişdilər. Dəyişməyə mülki
paltarlarımızı da tapa bilmədik. Hərbi formada, bitli‐birəli, yol
pulunu evdə düşərkən verəcəyimizi uzun‐uzadı and‐aman edən‐
dən sonra hərəmiz bir avtobusa minib rayondakı evlərimizə – gö‐
zü yolda qalanlarımızın yanına yollandıq.
Mən də rayonumuza gedən “İkarus”a mindim. Yolboyu
Bakıya doğru yol almış köçkün karvanı adamın belini qırırdı.
Yeddi saatlıq yol mənə bir ildən də çox gəldi. Yaşlı bir kişi yol
pulumu verdi. Kəndi ölü sükut bürümüşdü – elə bil adamlar,
toyuq‐cücə, mal‐qara qeyb olmuşdu. Uçuq kalafalarda daldala‐
nan 5‐6 ulaqdan başqa gözə heç nə dəymirdi. Əllərim cibimdə,
ilk dəfə pay‐püşsüz məhləmizə girdim. Kəndin bir neçə yaşlı
arvadı bizdən çıxırdı, anam onları ötürürdü. Məni görcək anam
şivən‐qiyamət qopardı, arvadlar bir‐birinə qarışdı. Uzun həsrə‐
tin, ya da, “yəqin saxta ölüm xəbərim gəlib” düşüncəsiylə ağlaş‐
maya ciddi fikir vermədim, hətta toxtaqlıq olsun deyə gülüm‐
sündüm də. Ancaq Həvva xalanın naləsi qanımı dondurdu... –
“Səni gözləyə‐gözləyə öldü, gözü açıq getdi bu dünyadan, ay
oğul!”. Anam məni sinəsinə sıxıb – “Nənə rəhmətə getdi, bala..,
dünən qırxı çıxdı...” – dedi. İçim göynədi. Dizlərim sözümə bax‐
90
madı, özümü saxlaya bilmədim, dizüstə çökdüm. Boğazıma
yığılmış qəhərdən boğulurdum. Güclə nəfəsimi udub hayqırdım,
– “Nənə, ay nənə!!!” – hönkürtüylə kənd qəbristanlığına doğru
qaçdım. Təzə qəbri tapıb üzümü torpağına dayadım:
– Canım nənəm, gözüm nənəm, bəs indi mən sənsiz ney‐
ləyəcəyəm? Məni niyə tək qoyub getdin axı.., nənə.., ay nənə!
Yəqin məni gözləməyə ürəyin tab gətirmədi, hə? Bəs indi mə‐
nim boyumu kim oxşayacaq, kimdən alacağam sənin qoxunu,
sənsiz mənə çox çətin olacaq, ay nənə!!! Dur, dur boynuma sa‐
rıl, nənə. Yalvarıram, qalx balanı bağrına bas, qabağında ölüm,
nolar qalx, ay nənə..!
Hönkürtüm “Qara qaya”da əks‐səda verirdi. İki saatadək
ağlayıb ürəyimi boşaltdım. Durna nənəmi itirdiyimi anlamağa
çalışsam da bunu qəbul edə bilmirdim. Evimizə qayıtdım. Evdə
bir neçə kənd ağsaqqalı atamla birgə halvayla çay içirdilər. Bir‐
bir hamıyla görüşdüm. Durna nənənin oğlu Rəhim əmi də
burda idi. Üzü tüklüydü – yas saxlayırdı. Atamı kişilərin içində
öpməyə utandım. Amma bu anda təsəllisinə sığınmaq istədi‐
yim yeganə insan atam idi. Atamı bağrıma basıb, o ki var hön‐
kürmək, onunsa, nəvazişlə başımı sığallamasını istəyirdim. Çox
ac idim. Bir az halvadan yedim, çay içdim. Xeyli sonra Rəhim
əmidən başqa bütün qonaqlar çıxıb getdi.
Anam hamamı qalamışdı. Hamama xeyli əl gəzdirmişdilər
– su qızdırıcı soba, duş düzəltmişdilər. Üzümü qırxdım, yuyu‐
nub təmizləndim. Anama paltarlarımı yandırmağı tapşırdım,
çünki bilirdim ki, üstümüzdəki bit nə qaynatmaqla, nə də yu‐
yucu tozda islağa qoyulmaqla məhv olan deyil, tikiş yerlərində
yenidən törəyib çoxalacaqdı. Hamamdan çıxdım. Başımı qaldı‐
randa, misilsiz bir gözəl gördüm. “Aman Allahım, bu ki Dil‐
bərdir! Yəni vaxt bu qədər sürətlə keçirmiş, neçə il idi ki, insan‐
lar arasında olmurdum?” Evimizin eyvanında üz‐üzə gəldik.
Dilucu, – “Salam, necəsən Dilbər?” – soruşdum.
91
Dilbər:
– “Yaxşıyam. Bəs sən?”. “Mən də yaxşı” – dedim. Uzun
ayrılıq keçmişdi aramızdan, ilk dəfə idi ki qucaqlaşıb öpüşmə‐
dən, çox quru və soyuq görüşdük. Başqa vaxt bir‐birimizə sa‐
rılmaqdan çəkinməyi heç ağlımıza da gətirməzdik, ancaq nənə‐
mizin yoxluğu bizi məhv etmişdi yəqin. Sanki onunla birlikdə
sıxılırdım indi. İçəri birlikdə keçdik, o anamın yanına – dö‐
şəmədəki xalçanın üstünə, mənsə Rəhim əminin yanına.
– Nə var, nə yox Qarabağda? Ağlın nə kəsir bu döyüşlər‐
dən? – Rəhim əmi məni sorğu‐suala çəkdi.
– Mənasız, başsız döyüşdü. Arada cavan‐cavan igidləri xu‐
duruca ölümə göndərirlər. Belə çox çəkə bilməz, uduzacağıq –
dedim.
– Mən də atana onu deyirəm, neçə ki vaxt və imkan var,
şey‐şüyünüzü toparlayıb bir çarə fikirləşməyin vaxtıdır. Vallah,
bir də görəcəksiniz ki, erməni qapını kəsdiribdir. Axı birinci
dəfə deyil ki, bunların qanının coşduğu, gözlərini qan örtdü‐
yü... Anam heç sizə danışmamışdımı erməni‐müsəlman davala‐
rı haqqında, adamların başına nə müsibətlər açırmışlar? Yoxsa,
vətən elə gəldi, belə getdi..! Vətən təkcə sənin, sənin oğlunun
öhdəsinəmi qalıb?
Atam dilləndi:
– Onunku getməsin, mənimki getməsin, bəs necə olsun bu
yazıq torpaq?
– Qoy onu bu torpağın qanını gənə kimi sümürüb əmən şə‐
rəfsizlər fikirləşsin. Qələt eləmədik ki, bu vətəndə doğulduq. Dün‐
ya siyasətidir və biz bu oyunu oynasaq batacağıq. Bizi müharibəyə
çəkiblər, kişi, lap arını şirəyə çəkən kimi. Bu müharibədə Azərbay‐
canın maraqları ən axırıncıdır. Dünya yenidən bölüşdürülür, Ağa!
Əsas, bu bulanıq sudan sağ çıxmaqdı. Başınıza bir çarə qılın.
– Nə deyim vallah, ay Rəhim, sən deyən də düzdü. Amma
doğulduğun, ömür sürdüyün torpaqdan ayrı qalmaq heç bilir‐
Dostları ilə paylaş: |