SeyfəDDİn qəNİyev tariyel qəNİ
Yüklə 2,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “vısılka” t ərəfdarıdırsa, əlini qaldırsın!” “Vısılka”
- “vısılka t ərəfdarıdır”
- “başı qarışdırılmalıdır”
- “Yusif”
- S.H.R.
minimum əmək gününü yerinə yetirmədiyinə görə Qazaxıstana sürgün edilm əlidir. Bu qərarı səsə qoyanda, “Kim “vısılka” t ərəfdarıdırsa, əlini qaldırsın!” “Vısılka” sözünün mənasını başa düşməyən kənd camaatı bir-birinə baxıb yuxarıdan gə- l ənlərə hörmət əlaməti olaraq əllərini qaldırırlar. O saat Seyid Mir Sadıq Ağanı tutub maşına sarı aparanda Əhməd müəllim heç n əyi fikirləşmədən tez özünü irəli atır. Yuxarıdan gələn- l ərin birinin qolundan tutub çəkinmədən, cürətlə deyir: – “Bu s əsvermə düz olmadı. Avam kənd camaatı “vısılka t ərəfdarıdır” ifadəsinin mənasını başa düşməyib əl qaldırıblar. Qoyun, camaatı mən öz dillərində başa salım”. Bunu gözləmə- y ən rəhbərlər çaşıb qalırlar. Bu zaman Əhməd müəllim üzünü camaata tutub x əbər alır: “Ay əziz camaatım, siz istəyirsiniz ki, el ağsaqqalımızı – Seyid Mir Sadıq Ağanı tutub həmişəlik kəndimizdən Qazaxıstana qovsunlar”? Camaat donub qalır. Onda Əhməd müəllim daha cəsa- r ətlə deyir: “Kim Seyid Mir Sadıq Ağanın kənddən qovulma- sını istəyirsə, əlini qaldırsın”. İşi başa düşən insanlardan heç kim əl qaldırmır... Bel əliklə, Əhməd müəllim bu ədaləti ilə özünə kənd ara- sında böyük hörmət, aktivlər içində düşmən qazanaraq qəs- d ən təşkil olunmuş iclasın işini pozur... Əhməd müəllimi alqış- layanlar çox olur... ...Bu hadis ədən sonra kəndin, rayonun “rəhbərləri” tərə- find ən Əhməd müəllim daha ciddi şəkildə qaralanmağa, təqib olunmağa başlayır. Hətta kənd sovetinin “pul ilə ələ aldığı adamlar” Əhməd müəllimə rus dilini bilmədikləri üçün öz adlarından yuxarılara rus dilində şikayət ərizələri yazdırırlar. Komissiya g əlib həmin insanları dindirəndə onlar: “Ərizəni Əhməd müəllim yazıb, biz rus dilini bilmirik, aldadıb qol ç əkdirib”. Bir sözlə, bütün bunlar Əhməd müəllimi tutmaq üçün q əsdən təşkil olunmuş böhtanlar idi... ~ 11 ~ *** Bu ill ərdə Əhməd müəllim 18-20 yaşında cavan rus dili mü əllimi idi. Rus dilini Udulu sovetliyində, o zaman bir-iki, az-maz adam bil ərdi, ya yox. Əhməd müəllim isə bu dili nisbə- t ən yaxşı bilirdi. Ona görə də rayon rəhbərliyi müəllimdən ehtiyat edirdi. K ənddə iclasın “baykot” edilməsinə görə kənd aktivl ərinin də rayon rəhbərliyi yanında hörməti heçə enmişdi. Odur ki, k ənd aktivləri belə qərara gəlirlər ki, Əhməd müəllim aradan götürülm əli və ya “başı qarışdırılmalıdır”. Odur ki, h əmin insanlar ilk əvvəl Əhməd müəllimin “dostlarından” kimis ə ələ almağı qərara alırlar... Ən nəhayət, kənd soveti əl altından öyrənə bildi ki, Əhməd müəllim quruluşu, hətta ölkə başçısını da dolayı yolla tənqid edən şeirlər yazır. Odur ki, çalışırlar namərdlər həmin şeirlərdən, heç olmasa, bir-ikisini əldə etməyə. Ən nəhayət, istəklərinə çata bilirlər... Haşiyə: Əhməd müəllimin dediyi kimi, o da əvvəllər S əməd Vurğun üslubuna üstünlük vermişdir. Saf məhəbbətin t ərənnümü, təbiətin gözəlliyi onun şeirlərinin əsas mövzusu olmuşdur. Amma Böyük Vətən müharibəsindən sonra müəl- limliy ə başlayan şairin poeziyasının mövzusu da yavaş-yavaş d əyişir; kənddə əhalinin pis güzəranı, yaşayış tərzi şairin şeir- l ərinin tənqid hədəfi olur. Ona görə şair quruluşa qarşı etiraz s əsini ucaltmaqdan çəkinmir... Əhməd müəllim Stalin rejiminin hələ də tüğyan etdiyi 1948-50-ci ill ərdə öz tənqidi fikirlərindən əl çəkmirdi. Şeirlərində Stalini “Yusif” adı ilə tənqid etməkdən qorxmurdu. “Qardaşlarım” rədifli qoşmasında olduğu kimi: N ə vəd etsələr bizə yalandı, qardaşlarım, Oyanın, vaxt yetişib, amandı, qardaşlarım. Onlar talan etdil ər Şəki, Şirvan mülkünü, Onlar yasaq etdil ər muğamatı, türkünü, Onlar “dahi” etdil ər Yusif kimi tülkünü. V ətənin hər guşəsi zindandı, qardaşlarım, ~ 12 ~ Elin vari-dövl əti virandı, qardaşlarım. v ə ya: Tapdanırıq hər zaman, Ayaqlarda nalıq biz. Yoxdur hüquq dill ənək, El ə bil ki, lalıq biz. v ə yaxud: Çürüyür çoxları indi Sibirdə, Keçir ömürl əri cövrü cəbrdə, Öls ək rahat olaq bəlkə qəbirdə, N ə vuruşma qalıb, nə üsyan qalıb, N ə təşkilat qalıb, nə meydan qalıb. yaxud da: İndi nə eləsən özün bilərsən, Əhmədin qətlinə fərman verərsən, Zaman keç ər, bir də baxıb görərsən, Taxtın sənin lap tarac olub, Yusif. *** Əhməd müəllimin şəxsi arxivində saxlanılan şeirlərindən aydın olur ki, özünə bu qədər düşmən qazanmış müəllim gec- tez h əbs olunacağını, “gedər-gəlməzə” göndəriləcəyini yaxşı bilirdi. Amma o, camaatın, elin-obanın danışan dili olmaqdan, 20-22 yaşı olmasına baxmayaraq, yeri gələndə onların sözünü, d ərd-sərlərini bir ziyalı, müəllim kimi deməkdən çəkinmə- miş… Səsini daha ucadan qaldırmışdır… ~ 13 ~ Əhmədi, cavan müəllimi gözü götürməyən “yerli ağaların qulları” nəhayət, həmin şeirlərdən əllərinə keçirə və yuxarılara çatdıra bilirlər… *** Əhməd müəllim tam günahsız həbs olunması barədə vaxtil ə belə deyirdi: – Ür əyimdə bu rejimə qarşı böyük nifrət hissi vardır. Düzü bu nifr əti rayon rəhbərləri, eləcə də yaxınlar da bilirdi. Nifr ətimi, narazılığımı şeirlərimdə çox aydın ifadə edə bilmiş- dim. Bilirdim ki, gec-tez m əni tutacaqlar. Belə qərara gəldim ki, heç olmasa, tutulana q ədər şeirlərimi çap etdirim, yoxsa 1937-1938-ci ild ə məhv edilən qardaşlarımın əsərləri kimi bunları da yox edəcəklər. Bakıya yolum düşəndə məsləhət almaq üçün bir ziyalı ədibin yanına getdim. Bu insanı xalqını, v ətənini sevən bir insan bilirdim. O, məni ətraflı dinləyəndən sonra şeirlərimlə yaxından tanış olmaq üçün şeirlər qovluğumu özünd ə saxladı. Sən demə, bu insan üzdə “xalqını sevsə” də, əslində bolşeviklərin agenti imiş (Əhməd müəllim həmin yazıçının adını doğmalarına bildirmiş, Dövlət Təhlükəsizlik Komit əsinin arxivləri açılandan sonra həmin adamın Əhməd bar ədə ərizəsi ilə çoxları, eləcə də Cəfərzadələr tanış olmuş- dur… M ənə də bu hadisəni danışarkən “gör nə qədər sadəlövh olmuşam”, - deyə kövrəldi. Dönə-dönə onun adını heç vaxt, heç kim ə açıqlamamağı mənə də tapşırdı. Mən də indiyədək hamı kimi susmuşam. Amma işarə ilə də olsa, onun kim olduğunu oxuculara deyəcəyəm – (S.H.R.)). Sən demə, elə s əhəri gün o, ərizəsi ilə birlikdə şeirlər qovluğunu DTK-ya t əqdim edir… Odur ki, bir neçə gün sonra DTK əməkdaşları Əhməd müəllimi (1953-cü ilin mart ayında) həbs edir. Onu dindir ənlər əsasən ermənilər – Abramov, Zaxaryan, ~ 14 ~ Yüklə 2,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|