SeyfəDDİn qəNİyev tariyel qəNİ

Qori, Suxumi, Soçi v
ə  s.,  1970-ci ildə  Peterburq və  Moskva, 
1971-82-ci ill
ərdə dönə-dönə Moskva, Xarkov, Batumi, Kiyev, 
Lvov, Odessa, Ujqorod, Stanislav, Dro
qobıç,  Truskovets, 
Peterburq, Donetsk, Kobuleti, Kutaisi, Samtrediya, Yerevan, 
Maxaradze,  Daşkənd, Krasnovodsk, Buxara, Səmərqənd, 
Ryazan, Rostov, Dnepropetrovsk v
ə b. şəhərləri gəzib, müxtəlif 
t
ədqiqatlar aparmış, dostlar qazanmışdır… 
Ə.Cəfərzadə  1970-ci  ildə  Bolqarıstanda  olub,  Sofiya, 
Vidin, Varna, Burqas v
ə s. şəhərlərə səyahət etmişdir. O, 1982-
ci ild
ə İraqın Kərbəla, Nəcəf, Kufə və Samirə, 1990-cı ildə 
İranın  Təbriz, Urmiya, Tehran, Kərəc, Qum, Məşhəd, 
Nişapur və  Tus  şəhərlərində  xeyli  qalmış,  ərəb və  fars 
m
ənbələrindən Azərbaycanla  bağlı  geniş  tədqiqatlar aparmış, 
maraqlı, dəyərli materiallarla vətənə dönmüşdür… 
1990-
cı  ilin  sentyabrında  Əhməd müəllim  bacısı  Əzizə 
xanımla  birlikdə  dəvətlə  İrana  gedir,  bibisi nəvələri ilə 
görüşür. Eləcə də o, 
M
əşhəddə  –  bibisi  oğlu  Mirağanın  qızları  Məsumə, 
S
əkinə, Tahirə;  bibisi  oğlu  Mirabtalıbın  oğlanları  Mir  Bağır, 
Mir Sadıq, qızları Xədicə və Şəmsa; 
K
ərəcdə  –  bibisi  oğlu  Mirağanın  oğlu  Hüseyn  və  qızı 
Sür
əyya; bibisi oğlu Mirabtalıbın oğlanları Əsgər və Müctəba. 
Tehranda  – 
bibisi  oğlu  Mirağanın  oğlu  Həsən,  qızları 
M
ərziyə  və  Zəhra;  bibisi  oğlu  Mirabtalıbın  oğlu  Möhsün  ilə 
görüşmüşdür… 
…Onların vasitəsi ilə xaricdə yaşayan bibisi oğlu Mirab-
ta
lıbın  oğlanları  Abbas  (İngiltərə), Qasim (Amerika), 
M
əhəmməd (İspaniya) ilə telefonla tanış olur...  
…
İranda  ikən  Əhməd müəllim Tehran, Kərəc, Qum, 
M
əşhəd, Tus, Nişapur və b. şəhərləri gəzmiş, muzey, məscid, 
pir, qala, ziyar
ətgahlarla olmuş, alim və yazıçılarla görüşmüş-
dür
.  Bunların  hamısını  şəxsi arxivində  olan  şəkillər təsdiq 
edir… (Savalan, Az
əri, Tərlan, Eldar, Saplaq, Qaflantı, Eloğlu, 
~ 
27 
~ 
 

---

Alirza, Şirin, Niqabi və b.). Eləcə də Firdovsi (Tus), Xəyyam 
(Nişapur), Fəridəddin Əttar, Kəmaləddin Mülk Nəqqaş, Nadir 
şah və b. qəbir və türbələrini ziyarət etmişdir… 
Onu da qeyd etm
ək lazımdır ki, rus, fars, ərəb dillərini 
mük
əmməl bilən, bu dillərdən sərbəst tərcümələr edən Əhməd 
mü
əllim milli-mənəvi dəyərlərimizin  təbliğatçısı  və  bunları 
g
ənc nəslə  aşılayan  bir  pedaqoq  olmuşdur.  İslam  dini  qayda-
qanunlarını  kamil  bilən,  “Quran”ı  sərbəst  oxuyan, tərcümə 
ed
ən Əhməd müəllim bir ağsaqqal kimi dini qayda-qanunların 
t
əbliğatçısı,  bütün  Şirvanda,  el-obada  tanınmış,  sevilmiş, 
hörm
ət-izzət sahibi olmuşdur. 
Bu bar
ədə hətta sevimli, “Quran” oxuya bilən nəvəsi 
deyir ki,  “…Babam otuz ild
ən  artıq  bütün  Şirvan  bölgəsinin 
yas, mat
əm mərasimlərini  böyük  ustalıqla  idarə  edə  bilmiş, 
“Quran”a, onun t
əfsirinə dərindən bələd olan Kərbəlayi Əhməd 
kimi d
ə  sevilmiş,  tanınmış, məşhurlaşmışdır…  Biz  hamımız 
ömrümüz boyu babamızla fəxr edəcəyik…  
B
əli, Əhməd Cəfərzadə öz ömründə ondan artıq Əhməd 
ömrünü c
əmləşdirdi: müəllim-pedaqoq Əhməd, alim Əhməd, 
yazıçı-publisist Əhməd, şair Əhməd, folklor bilicisi Əhməd, 
t
ərcüməçi  Əhməd!  Şirvan  aşıqlarının  tədqiqatçısı  Əhməd, 
islam dininin t
əbliğatçısı Əhməd, Vətənini canından-qanından 
artıq sevən Vətəndaş Əhməd.  
Əhməd Cəfərzadə  2000-ci ilin  avqust  ayının  5-də  71 
yaşında  dünyasını  dəyişmiş  və  ata-anasının  uyuduğu  Hacı-
qabul  rayonunun  Tağılı  kənd qəbiristanlığında  dəfn  olunmuş-
dur… 
G
ələcək nəsillərə  on monoqrafiya, dörd toplu, dörd 
dini kitab, iki yüzd
ən artıq elmi məqalə yadigar qoyub gedən 
c
əfakeş,  sadə  və  mehriban insan, filologiya elmləri doktoru 
Əhməd Cəfərzadənin  adı-sanı  əsrlər  boyu  yaşayacaqdır. 
Görk
əmli alimin bu əsərlərindən gələcək nəsillər  lazımınca 
~ 
28 
~ 
 

---

faydalanacaq,  onlardan d
əyərli bir mənbə  kimi istifadə  edə-
c
əklər… 
Əhməd Cəfərzadə  Şirvanın  tarixi, poeziyası, folkloru, 
pedaqoji mühiti v
ə adət-ənənələrinə dərindən bələd olan ziyalı, 
h
əm də  canlı  bir  tarix idi. Onun qədrini bilmədik,  vaxtında 
onun böyük q
əlbində  uyuyan xatirələri  qələmə  almadıq.  Ona 
gör
ə  də  özü ilə  yaddaşında,  yazmadığı,  qələmə  almadığı 
bilgil
əri apardı… Özü də çoxunu apardı… və həmişəlik… özü 
d
ə əbədiyyətə… 
 
2000-2012 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
~ 
29 
~ 
 

---

UNUDULMAZ ALİMİN VƏFATINA YAZDIĞIM 
NEKROLOQ 
 
EL-OBANIN GÜMA
N YERİ İDİ ƏHMƏD 
CƏFƏRZADƏ 
 
Bu ilin 
avqust ayının 5-də Azərbaycan elminə, pedaqoji 
ictimaiyy
ətinə  ağır  bir itki üz verdi.  Görkəmli  yazıçı,  şair, 
maarif f
ədaisi, folklorumuzun əvəzsiz tədqiqatçısı,  Şirvan 
ədəbi mühitinin  araşdırıcısı  və  hər  şeydən öncə, gözəl insan, 
xeyirxah  ziyalı,  el  ağsaqqalı  Əhməd Məmməd  oğlu  Cəfər-
zad
ə 71 yaşında dünyasını dəyişdi... 
Elm, alim, şair adına xüsusi rəğbət bəsləyən Məhəmməd 
Peyğəmbər (s.ə.s.) hədislərində yazır: “Alimlərə hörmət edən 
şəxs elə  bil mənə  hörmət edib”, “Elmin  ayağı  dünyadan 
k
əsildiyi  vaxt  savaş  başlayacaqdır”,  “Alim  öldü,  aləm 
öldü”. 
Əhməd müəllimin biliyinə,  savadına  bələd olanlar 
c
əsarətlə etiraf edərlər ki, bu ölüm Azərbaycan elmi, ulu Şirvan 
üçün  çox  ağır  itki  oldu... Ömrünün 55 ilindən çoxunu 
ədəbiyyata,  maarifə  həsr edən  Əhməd müəllim pak, təmiz 
əqidə  sahibi  olduğu  üçün  ağlı  söz  kəsəndən ta son nəfəsinə 
q
ədər barışmadı haqsız dünyanın haqsız qanunları və kərəmsiz 
insanları  ilə... Elə  ona görə  də  uzun illər təqiblərə, təzyiqlərə 
m
əruz  qaldı  Əhməd müəllim...  16  yaşından  başı  daşdan-daşa 
d
əydi...  Bağırovların,  Melkumyanların,  Abramovların  yalançı 
şahidlərinin ifadəsi ilə  Rusiyaya sürgün edildi. Müxtəlif 
zindanlarda  ağrılı-acılı  günləri, illəri  saydı...  Günahı  günah-
sızlığı, həqiqi ziyalı olması, vətən sevgisi, bir də hər şeyi açıq-
saçıq  deməsi oldu...  Ona görə  də,  elmlər doktoru olsa da, 
Bakıya  gedib  ali  məktəblərdə, böyük yerlərdə  işləyib günaha 
batmaqdan, kimins
ə dəstəsinə qoşulmaqdan uzaq oldu, kəndin 
saf havasını, saf suyunu, təbii gözəlliyini heç nəyə dəyişmədi... 
 
~ 
30 
~ 
 

---