SeyidovV. M., Kerimova K. Geof sullary ve interpretasiya pdf

_ı l _ı

'boz 2
(5.44)

Burada, - zondun bazası (iki yaxın element arasın-
dakı masafadir); A - birinci qabuledicida manbadan çıxan va
qabuledicida qeyd edilan dalğalann amplitudasıdır; _{2 -} ikinci manbadan çıxan va qabuledicida qeyd edilan dalğalarln ampli- tudasıdlr (sönma amsalının ölçü vahidi l/m — dir).
Sönma amsalı süxurun masamaliyindan, doyumluğun- dan va skeletinin quruluşundan asılıdır. Bu kamiyyatin böyük qiymati gil va çatlı-kavemalı möhkam süxurlarda müşahida edilir. Bu kamiyyat yegana geofiziki kamiyyatdir ki, süxurla- un çatlı-kavemalı xüsusiyyatinin tayinina imkan verir.
Masamaliyin AK-ya asasan tayini. Masamaliyin At diaqramına asasan tayin edilmasi aşağıdakı marhalalar üzra ha- yata keçirilir:
l. Diaqramın keyfiyyatinin qiymatlandirilmasi. AK diaqramı aşağıdaki şartlara uyğun olmalıdır:

1. 
   uzununa dalğanın süxurda yayılma müddatlari tl vâ t2 (üç elementli va bazalan lı va 12 olan zondla) üçün alınmış ayrilar bir-birini takrarlamalıdır;
   
2. 
   ^{diaqramdiı At=(t}2-t ı)^{/S — in qiymati düzgün olmalıdır,} bu qiymat istinad laylan qarşısında yoxlanılır. Kamarsiz quyu- larda At-in qiymati At ;
3. 
   takrar yazılmış intervalda tı, t2-ın ilkin yazılmış ayri- la müqayisa etdikda xata 1.5 % -dan artıq olmamalıdır. At ayri- larinda isa bu qiymat 3% ötmamalidir.
   

2. Laylann sarhadlarinin tayini. Layların sarhadlarinin tayini zondun bazasından asılıdır. Baza na qadar kiçik olsa, bir o qadar kiçik layları AK-ı diaqramları ila ayırmaq olar. Sarhad-
lar tayin edildikda At-nin qiymati götrülür, bu zaman atrafda yerlaşan laylann tasiri (bu laylar hökman akustik zondun tamas

sahasindan uzaqda olmalıdır), quyu diametri (agar, bu zondun bazası daxilinda dayişilirsa), gil mahlulu va gil qazmağının qa- lınlığı nazara alınmaqla aşağıdaki düsturla masamalik amsalı tayin edilir:


(5.45)

Burada, of, Kg,’' _{ay’ skeı z c gil} -uyğun olaraq diaqramdan götrülmüş interval müddari, masamalik amsalı, masamani dolduran mayeda dalğanın interval müddati, skeletda interval müddati, gillilik amsalıdır

Sbnmaya göra AK elastiki dalğaların sönma xarakte- ristikalarının öymilmasina asaslanır. Ultasas tezlikli elastiki dalğalar süxurlardan keçdikda zaiflayirlar yani sönürlar.
Bildiyimiz kimi elastiki dalğalar amplituda ila xarak- teriza olunurlar. Dalğanın amplitudası yilrüyüş masafasindan asılı olaraq eksponensial dayişir yani


A —— ^A_o^ekp{ _{—• r} ^S) (5.46)
Elastiki dalğaların udulma amsalı dalğa enerjisinin sönma intensivliyini saciyyalandirir va aşağıdaki dtisturla saciyyalandirilir.

A
••AK —— ^{ln A}
z
/S (5.47)

A1 va A2 bir-birindan S masafasinda yerlaşan uyğun qabuledicilara galan elastiki dalğaların amplitudasını ifada edir. Udulma amsalına eyni zamanda sönma amsalı da deyilir. Sönma amsalının vahidi kimi db/m va ya l/m götürillür. Db/m- dan l/m-a kecmak üçün bu ifadadan istifada edilir.
_AK( ) = 8,68 q ) (5.48)

Qabuledicida qeyd olunan uzununa dalğaların ampli- tudu şarti vahid va yaxud mv-la ifada edilir. Elastiki dalğalann mühitda sönmasi asasan 15-35 kHs tezlikli intervalda baş verir. Bu tezlik intervalında sönma amsalının qiymati aksar süxurlar üçün bu hüdudda dayişir. 0,05- 2,5 1/m
Elastiki raqslarin enerjisinin an çox şüalandırıcıdan kanarda baş verir. Şüalandırıcıdan uzqlaşdıqca daha kaskin müşahida olunur. Elastiki dalgaların sönma amsalı dalğanın mühitda yayılma sürati ila müqayisada mühitin litologiya- sından daha çox asılıdır.