Shavkat ergashevich omonov, xurram esonqulovich karabaev, sherzod baxramdjanovich gulyamov



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə17/71
tarix18.05.2018
ölçüsü5,01 Kb.
#44495
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   71

ko’riladi.  Burun  chig’anoqlarining  shilliq  pardasi  qizarib  va  shishib  burun 
to’sig’iga tegib turadi, natijada burun yo’llari yopilib qoladi. 
III-
 
Seroz-yiringli ajralmalar bosqichi- kasallikning 4-5 kunidan boshlanadi. 
Burundan  qalin  seroz-yiringli,  sarg’ish  yashil  ajralma  oqadi  (uning  tarkibida  ley-
kositlar, limfositlar, ko’chgan epiteliy bo’ladi). Burun orqali nafas olish biroz yen-
gillashadi.  Rinoskopiyada  burun  bo’shlig’i  shilliq  pardasining  shishishi,  qizarishi 
kamayib,  ajralmani  pastki  burun  yo’lida  to’planishi  va  yiringli  xarakterga  ega 
bo’lishi  kuzatiladi.  Kasallik  boshlanishi bilan,  8-12 kundan  keyin    o’tkir  rinit to-
moman  to’xtaydi.  Burunda  ajralmalar  kamayadi,  shilliq  pardani  shishi  asta  sekin 
kamaya  boradi,  burundan  nafas  olish  tiklanib  boradi,  bemorni  umumiy  ahvoli 
yaxshilanib boradi. Immun holati kuchli bo’lgan va to’g’ri davolangan bemorlarda 
kasallik  2-3  kun  davom  etadi,  immun  holati  sust  bemorda  esa  3-4  hafta  davom 
etadi va surunkali shaklga o’tishi mumkin. 
      O’tkir  rinitninig  asoratlari  bo’lishi  mumkin:  infeksiya  pastki  a’zolarga  tarqab 
faringolaringotraxeobronxit  larni,  burun  yondosh  kasalliklarni,  eshitish  nayiga, 
o’rta quloqqa va ko’z yosh yo’llariga, burun kirish qismi terisini dermatitiga sabab 
bo’lishi mumkin. 
2.
 
O’tkir kattaral rinofaringit- bolalarda yallig’lanish jarayoni faqatgina bu-
runda bo’lmasdan, balki halqum shilliq qavatini yallig’lanishi bilan birga kechadi. 
Yosh bolalarda o’tkir rinit kattalarga nisbatan ko’proq uchraydi va og’ir kechadi. 
Burun yo’llarining torligi, immun mexanizmlarining to’liq rivojlanmaganligi, ade-
noidlar, burun qoqish ko’nikmasining yo’qligi tufayli bolaning burni bitib, burun 
orqali  nafas  olish  qiyinlashadi.  Bemor  bolaning  tana  harorati  39-40°C  gacha 
ko’tarilib, unda talvasa holati kuzatilishi, ba’zan meningeal belgilar paydo bo’lishi 
mumkin.  Burni  bitganligi  tufayli  go’dak  ko’krakni  emolmaydi,  bir  necha  qиltum 
sut emgandan so’ng ko’krakmi tashlaydi. Natijada sutga to’ymagan go’dak vaznini 
yo’qotadi, uyqusi buziladi, oshqozon-ichak faoliyatining buzilish belgilari (qusish, 
metiorizm, ich ketish) rivojlanadi. Og’iz orqali nafas olganligi tufayli bolada aero-
fagiya holati (havoni yutish) kuzatilib, bunda bolaning qorni dam bo’ladi; bu esa 
o’z navbatida kalta va keng bo’lishi yallig’lanish jarayonining o’rta quloqqa tarqal-
ishiga yordam beradi. 
3.
 
O’tkir  travmatik  rinit- burun shilliq  qavatini travmalarida,  yot jismlarida, 
qo’pol  burun  ichidagi  amaliyotlardan  keyin  va  jarrohlik  amaliyotidan  keyin 
rivojlanadi.  Bundan  tashqari  kimyoviy  moddalar  bilan  kuydirilgandan  keyin,  gal-
vanokaustikadan ham rivojlanishi mumkin. Travmatik rinitga ishlab chiqarish sha-
roitida  ishlaydiganlarda,  aniqrog’i    qaytib  ishga  olingan  yoki  uzoq  vaqt  tanaffus 
qilgan  insonlarda  kasbga  oid  travma  kuzatiladi,  bu  esa  burun  shilliq  qavatini  yal-
lig’lanishiga  sabab  bo’ladi.  Buning  kelib  chiqishi  mexanik,  fizik,  kimyoviy 
ta’sirlovchilar-  tutun  changlari,  ko’mir  changlari,  metal  zarratshalari,  bundan 


tashqari  azot,  oltingugurt,  ammiak,  xlor  va  boshqalarning  gazlari  sabab  bo’lishi 
mumkin. 
     Tashxis va qiyosiy tashxis. Tashxis bemorning shikoyatlari, anamnezi va rinos-
kopik ma’lumotlarga asoslanib qo’yiladi. Shuni esda tutish kerakki, turli yuqumli 
kasalliklar  o’tkir  rinit  belgilari  bilan  boshlanadi.  O’tkir  nospesifik  rinit  yuqumli 
kasalliklarning belgisi bo’lgan o’tkir spesifik rinitdan va surunkali rinitdan farqlan-
ishi lozim. Bundan tashqari o’tkir rinitni surunkali rinitdan farqlash kerak bo’ladi. 
Kasallikni anamaezi va uni kechishi aniq tashxisga sabab bo’ladi. 
Qiyosiy  tashxislashni  aniqroq o’tkir  rinit maxsus  kasalliklarda  kechuvida  batafsil 
bayon qilinadi. 
      Davolash.  Davolash  ambulatorya  sharoitda  olib  boriladi.  Ayrim  hollarda 
yuqori harorat va kasallikni og’ir kechuvlarida yotoq rejim tayinlanadi. Kasallikni 
boshlanishida potogon va chalg’ituvchi davo usullaridan foydalansa bo’ladi. Masa-
lan: 10-15 daqiqali oyoqqa issiq vannalar, oyoq tagiga va bolder mushaklariga xan-
tal qo’yiladi.  Issiq  vannadan so’ng bemor  malinali  yoki limonli  choy  qabul  qilsa 
bo’ladi. 0,5-1,0 g parasetamol yoki asperin qabul qilsa bo’ladi. Ehtiyot bo’ling !!! 
(Reya  sindromi;  Rey-  bu  kasallikni  birinchi  bor  yozgan  shifokor.)  Ayrim 
shifokorlar  asperinga  xavfsirab  qarashadilar.  Buning  sababi  bor  albatta. 
Qiziqarli  hodisa:  virusli  infeksiya  tarqagan  mahal  bolalar  orasida  o’lim  soni 
oshishi kuzatiladi. Jahon statistikasi bo’yicha 100 000 ta verusli infeksiya bilan 
og’rigan  bolalardan  2-4%  da  Reya  sindromi  uchraydi.  Kasallik  3  bosqichda 
kechadi. I-bosqich- shamollashdan tuzalgan bola  to’satdan kasallikning  7  kuni 
to’xtovsiz qusa boshlaydi, bola savollarga javob beradi. II-bosqich- bola zo’rg’a 
yurib,  zo’rg’a  gapiradi.  III-bosqich-  bolada  koma,  talvasa  nafas  to’xtashi  bel-
gilari  namoyon  bo’ladi.  Shifokorlar  ko’p  bosh  qotiradilar.  Keyin  ma’lum 
bo’lishicha  asetilsalisilat  kislota,  salisilatlar,  tetrasiklinlarni  virusli  infeksiya 
tarqagan  davrda  qollanilganida  bolalarda  o’lim  soni  oshgan.  Qarangki,  gripp 
virusi o’lat qo’zg’atuvchisiga o’xshab qon tomirlarning devorini noziklashtirar-
kan,  devorni  lizisi  va  teshilishiga  sabab  bo’larkan.  Agar  shu  mahal  asperin 
qollanilsa,  jarayon  tezlashib,  qaltis  holatga  sabab  bo’lishi  mumkin  ekan.  Bun-
dan tashqari asperin oshqozonga ham nojo’ya ta’sir ko’rsatadi.  
O’tkir  rinitning  I-bosqichida  bemorga  mahalliy  sinptomatik  ta’sirga  ega  dori 
vositalari:  interferon,  lizosim,  IRS-19  aerozoli  tavsiya  qilinadi.  IRS-19  2-5  kun 
davomida kattalarga 5 mahal, bolalarda 3 mahal ingalyasiya shaklida qo’llaniladi.  
Bosh  og’riganda  panadol,  taylenol,  solpadein,  analgin,  sitramon–P  buyuriladi. 
Bemorga antigistamin dori vositalari (diazolin, dimedrol, tavegil) tavsiya qilinadi. 
Bemorning oyoqlari ultrabinafsha nur bilan isitiladi, burunga UVCh yoki diyater-
miya kabi fizioterapiya muolajalari o’tkaziladi. 


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   71




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə