SiNİr sistemi histoloji ders notlari siNİr sistemi

çıkan afferent yolları  oluşturur. Afferent  yollar  vücudun çeşitli  yerlerinden  gelen  duyuları

korteks serebriye  iletirler. Efferent yollar kraniyal  ve spinal sinirlerin motor nukleuslarına

kadar giderek bu nukleuslardaki nöronlarla doğrudan veya subkortikal merkezler aracılığıyla

bağlantı kurarlar. 

            Bazal veya subkortikal çekirdekler:

           Hemisferlerin talamusa kavuşma yerinde substansiya alba içinde gri madde adacıkları

(nukleus'lar) vardır. Bunlar  nukleus kaudatus, nukleus lentiformis (pallidum ve putamen) ve

klaustrum'dur.   Bunlara  beyin   bazal   çekirdekleri  denir.   Ekstrapiramidal   motor   merkezleri

içerirler.   Diğer   grizea   kısımları   gibi,   nöron   gövde   ve   uzantılarından,   gelen   giden   sinir

liflerinden , nöyrogliya ve kan damarlarından yapılmışlardır. 

          Beyin gövdesi:

          Serebellum'un ve serebrum'un üzerine oturduğu beyin gövdesi; bulbus, pons, orta beyin

ve talamus'u kapsar. 

         Talamus: 3. karıncığın iki yanında bulunan iki küçük grizea parçasıdır. Bunun altında

motor  nukleus subtalamikus  ve vejetatif  hipotalamus  bulunur. Hipotalamusta küçük, büyük

nöronlar   ve   bol   myelinsiz   sinir   lifi   ağları   vardır.  Büyük   nöronlar   gruplaşarak   nukleuslar

oluşturur.   Bu   nukleusların   çoğu   nörosekretuvar'dır  (nukleus  subraoptikus,   nukleus

paraventrikularis). 

    

Orta   beyin:   Bir   çift  pedunkulus   serebri,   tegmentum  ve  lamina   tekti'den  oluşur.

Pedunkuli   serebri’ler   uzunlamasına   seyreden   myelinli   sinir   liflerinden   yapılmıştır,   bunlar

pons'dan çıkar oblik bir seyirle talamus'a girerler. Lamina tekti'de 4 küçük yuvarlak kabartı (

corporae quadrigeminae) vardır. Herbiri değişik büyüklüklerde bir nukleus içerir ve beyaz bir

demetle talamus'a bağlanır. Üsttekiler görme alttakiler işitme yoluyla ilgilidir. 

    

Lamina tekti ile pedunkuli serebri arasındaki orta bölgede    nuklei tegmenti,  nukleus

ruber,  nukleus   niger  yer   alır.  Son   ikisi   makroskobik   olarak   görülebilecek   büyüklüktedir.

Nukleus niger nöronları bol melanin pigmenti içerdiğinden koyu rengi ile tanınır. Substansiya

grisea santralisin bazalinde nervus okulomotorius, nervus troklearis 'in çekirdekleri bulunur. 

SEREBELLUM (BEYİNCİK)

16

---

(internet’ten alınmıştır)

17

---

          Hemisferiyum serebri'lerin arkasında, beyin gövdesinin üzerinde yerleşmiş, ortada tek

merkezi sinir organıdır. İki yan lob (hemisferiyum serebelli) ile vermis denen bir orta lobdan

oluşur.  Loblar   transvers   yarıklarla   lobcuk   ve   laminalara   ayrılır,   bu   şekilde   serebellum'un

yüzeyi   ileri   derecede   genişlemiş   bulunur.   Bu   yapı   enine   kesitlerde   bir   ağaç   dalını

andırdığından arbor vitae serebelli adı verilir. 

Şekil  4.  Serebellum

A: Substansiya  grizea (korteks serebelli), B: Substansiya  alba,   1. Stratum molekülare, 2. Stratum

gangliozum, 3. Stratum granülozum.

Şekil  5. Serebellumdaki nöronların dendirit ve aksonlarının dağılımı ve ilişkileri.

1. stratum molekülare’de yüzeyel  stellat hücre ( dendiritleri yüzeye  dik yayılıyor, aksonu pürkinje

hücrelerinin   dendritleri   üzerinde   dallanarak   birçok   sinaps   yapıyor),   2.   St.   Molekülare’de   sepet

hücreleri   (   dendiritleri   yüzeye   dik   olarak   yayılıyor,   aksonu   pürkinje   hücresinin   gövdesi   etrafında

dallanarak   sinapslar   yapıyor,   onu   bir   sepet   gibi   sarıyor),   3.   Pürkinje   hücresi   (dendiritleri   stratum

molekülare içinde yüzeye dik olarak yayılıyor, aksonu albaya geçip miyelin kılıfıyla sarılıyor beyincik

tabanındaki nukleuslara giriyor. Oradan çıkan aksonlar efferent lifler olarak medulla spinalis1e ve

diğer ilgili bölgelere gidiyor), 4. Stratum granulo’um’da granüler hücre ( dendiritleri  golgi hücresinin

aksonu ve gelen afferent aksonla birlikte glomerul’ların yapısına iştirak ediyor, aksonu ters yönde

18

---

stratum molekülare2ye  çıkıyor orada T şeklinde dallanıyor ve 1,2,3,5 ‘ in dendiritleri ile sinapslar

yapıyor),   5.   Golgi   hücresi   (   dendiritleri   etrafına   ve   stratum   molekülare   içine   yayılıyor,   aksonu

glomerul’un yapısına iştirak ediyor), 6. Beyincik tabanında alba içinde bir nukleus,  7. Beyinciğe gelen

afferent   liflerden   bir   kısmı   albayı   geçip   grizea   içinde,   pürkinje   hücrelerinin   dendiritleri   etrafında

dallanarak   sinapslar   yapıyor,   sarmaşık   lifleri),     8.   Bazı   afferent   lifler   albada   iken   beyincik

nukleuslarına bir kollateral dal veriyor, yoluna devamla gidip stratum granulozum içinde dallanarak

glomerulların yapısına iştirak ediyor, yosun lifleri), 9. Glomerul,  10. Beyincikten çıkıp giden efferent

lifler.

      

Beyinde olduğu gibi beyinciğin yüzeyi de substansiya grizea ile örtülüdür ve korteks

serebelli  adını alır. Bunun altında    substansiya alba  bulunur. Substansiya  alba içinde orta

çizginin her iki yanında simetrik olarak 4 adet nukleus vardır. Bunlar nukleus fastigii, nukleus

globosus, nukleus emboliformis ve nukleus dentatus’dur.      

Beyincik substansiya grizea'sı her tarafında aynı kalınlıkta ve yapıda olan üç katman

içerir. Bu katmanlar dıştan içe doğru şunlardır:

A. Stratum molekülare: 

Genellikle sinir uzantılarından ve az sayıdaki yıldız şekilli nöronlardan   yapılmıştır.

Buradaki yıldız hücreleri iki tiptir. Birinci tipi; 10-15 mikron çapında olup 1/3 yüzeyel kısmı

oluşturan   küçük   yıldız   hücrelerdir.   Kısa   olan   akson   ve   dendritleri   aynı   tabaka   içinde

sonlanırlar, dendritleri yüzeye dik olarak yayılır ve alttan gelen akson ve dendritlerle sinaps

yapar, aksonu Pürkinje hücrelerinin dendritleriyle sinaps yapar.

  Stratum molekülare'nin 2/3 derin kısımlarında ise yüzeyel yıldız hücrelerden daha

büyük olan, yine yıldız  veya  poligonal gövdeli,  sepet hücreleri  bulunur. Bunların da hem

dendritleri hem de aksonlarının yayılma alanı serebellum laminasına dik düzlem içindedir.

Dendritleri stratum molekülare'nin yüzeyel kısımlarına doğru dağılır. Aksonları ise stratum

gangliozum'daki Pürkinje hücrelerinin gövdesi etrafında birçok dallanmalar yaparak sonlanır,

onu bir sepet gibi sarar, her bir sepet hücresi aksonu 3-8 adet Pürkinje hücresi gövdesiyle

bağlantı kurar.

B. Stratum gangliosum: 

Stratum   molekülare'nin   altında   bulunan,   tek   sıra   şeklinde   dizilmiş,   armut   biçimli

büyük  Pürkinje   nöronları’nın  bulunduğu   tabakadır.   Pürkinje   nöronlarında   Nissl   maddesi

boldur, nukleus açık renktir, ökromatiktir. Bu hücrelerin tepesinden kalın ve çoğu kez tek bir

dendrit çıkar ve moleküler tabaka içinde, yüzeye dik bir şekilde geyik boynuzu gibi dallanır.

Aksonları ise substansiya alba'ya girer, myelin  kılıfıyla sarılır, effektör lifler olarak beyincik

tabanındaki  nukleuslara girip oradaki  nöronlarla sinaps yaparlar.

19

---