7
əhatəlidir, enişli-yoxuşlu, istili-soyuqludur, əlvandır.
İçərimizdə özümüzün bəlkə heç vaxt fəth edə bilməyəcəyimiz
zirvələrimiz var, onların ucalığına dırmaşdıqca ciyərlərimizə
dağ havasının sərinliyi dolur. İçərimizdə dibi görünməz
uçurumlarımız, yarğanlarımız, quyularımız da var. Elə
dərinliklərimiz var ki, onların dibinə bəlkə də insan heç zaman
çata bilməyəcək; İçərimizdə çala-çuxurlarımız var, keçilməz
cəngəlliklərimiz var, göz-gözü görməyən zülmətlərimiz var.
İçəri dünyayla çöl dünyası arasında çox uzaq bir yol, çox
böyük bir məsafə var – bu yol, bu məsafə kirpiklərimiz
uzunluğundadır.
İki dünyamız arasında çox möhkəm bir sədd, ağır bir qapı
var-gözümüzün qapağı. Gözümüzü açırıq-İçəri dünyamızdan
çöl dünyasına çıxırıq. Gözümüzü yumuruq, kirpiklərimiz
qovuşur. İçəri dünyamıza qayıdırıq.
Qoca, çox tənha bir yazıçının şakəri varmış – bəzən
ətrafında çoxlu adamlar olanda, gur məclisdə, qalabalıqda
gözlərini qapayarmış. Soruşanda: "ürəyim darıxır", deyərmiş.
Bir gün gözlərini əbədi yumanda yeganə dostu: "görünür, ürəyi
elə darıxıb ki, daha dözə bilməyib", – dedi.
Çöl dünyasında nə qədər gəzib-dolaşsaq da, son səfərimiz
torpağa yox – İçəri dünyamızadır. Torpağa bizi bizdən sonra
başqaları gömürlər. Biz isə özümüz yolumuzun son mənzilinə
çatmaq üçün son səddi adlayıb ardımızca qapını bağlayırıq-
gözlərimizi yumuruq. Bu dəfə həmişəlik...
İçəri dünyamıza-ilk və son dünyamıza qayıdırıq.
Ancaq bir an da var "həyatla ölüm arasında bir qarış yol"da.
İki aləm arasındakı bir an.
İki aləm arasındayam,
biri gerçək,
sevincli, həyəcanlı,
xatirəli, unudumlu, nisyanlı.
Biri bilinməzlik,
o yanlı.
8
Kim bilir? Kim bilir nə qədər qalıb bilinməzlik mənzilinə, o
yanın sahilinə. Nə qədər möhlətə var –"bir il, bir gün, bir saat?"
Hələ ki, "vaxt var ikən" bu bir kirpiklik məsafəni keçirəm,
gözlərimin ağır qapılarını örtürəm, içəri dünyama çəkilib,
xatirələr aləminə dalıram.
Anıram...
"Xatirələr yolu ilə ötən günlərə, illərə qayıtmaq, olmuşları
bir daha yaşamaq qəlb incidir. Hadisələr, mənzərələr, sözlər,
baxışlar, gülüşlər yenidən canlanıb insanı heç bir qüvvə, heç
bir möcüzə ilə geri dönməyəcək aləmə aparır. Xatirələr
yolunun sevincli anları keçib-getdiyi, geri dönməz olduğu üçün
təəssüf doğurur, acılı-ağrılı olanları bir daha qəlbimizi
göynədir. Xatirələrimiz həmişə bizdən gənc olur. Onlar keçmiş
günlərdən dinlədiyimiz tanış səslərdir".
Yuxarıdakı şerlər də, bu sözlər də Rəsul Rzanındır.
"Həyat qəribə şeydir. Onun elə səhifələri var ki, anlamaq,
izah etmək çətin, unutmaq daha çətindir".
Bu sözlər də onundur.
"Biz hər zaman xatirələrimizdən daha yaşlıyıq".
Bu da…
Ömrünün son iyirmi ili bir–birindən ağır xəstəliklər,
əsəbilik, yorğunluq, bir növ biganəlik onun binədən çox
möhkəm olan səhhətini, həyatsevər, nikbin təbiətini, illah da
bütün mərəzlərə mətanətlə dözən ürəyini qəlpə-qəlpə
parçalayır, əridir, söndürürdü, amma ömrün möhlətindən söz
düşəndə həmişə: "mən mütləq XX əsrin axırını görəcəm, –
deyirdi, – XXI əsri qarşılayacağam, təzə minillikdə heç olmasa
bircə gün yaşayıb sonra gedəcəm".
Biz, onun yaxınları, hətta həkim qohumlarımız da bu
zarafatı guya ki, ciddi qəbul edirdik, "əlbəttə, hökmən" –
deyirdik. Halbuki, bunun xülya olduğunu hamımız başa
düşürdük.
9
Özü başa düşmürdü məgər?
"Şəhərin yay günləri" pyesinin qəhrəmanı Qiyas – onun
təxminən 40-42 yaşı var – deyir: "Mənim ömrümün çoxu
gedib, azı qalıb".
Bu pyesi yazanda mənim 39 yaşım vardı. Əlbəttə, Qiyas
müəllifin prototipi deyil, ancaq hər tamaşada aktyorun dilindən
bu sözləri eşidəndə mənə elə gəlirdi ki, bu, elə mənim də ömür
möhlətimdir. Kövrəlirdim.
Müəllifin öz əsərindən kövrəlməsi çöçün gəlir adama,
gülməli gəlir, lağa qoyulmalı məsələdir, elə deyilmi?
Amma bu yazıda mən nəinki hər hansı yalanı qələmimin
dörd həndəvərinə buraxmayacağam; nəyisə gizlətmək, nə
barədəsə susmaq, hansı duyumunsa üstündən keçmək də
istəmirəm.
İndi yaşım 46-dır. Daha lap qəti bilirəm ki, ömrümün çoxu
gedib, azı qalıb.
Yağış mənimlə gedir.
yumru, uzunsov damcılarla
qonub qatar pəncərəsinə.
Qulaq asıram qatar təkərlərinin
yeknəsək səsinə.
Arxada qalır taqqıltılar.
Sanki,
Ömür damcı-damcı düşür, qayıtmazlığa.
Günlər gedir
çoxluqdan azlığa.
Barı atama qismət olmayan mənzilə çatmaq, XX əsri yola
salmaq, III minilliyi qarşılamaq mənə nəsib olaydı.
Amma nə fərqi var? Tutalım, lap bu həddə də çatdım, onu
da ötdüm, atamın yaşını – 71-i də haqladım, 80-ə, 90-a da
yetdim. Bu halda belə, mənimçün indən belə yalnız Keçmiş
var.
Əgər İndi yoxdursa, insan yalnız Keçmişlə və Gələcəklə
Yaşayırsa, mənimki-Keçmişdir.
10
Keçmiş – xatirələr, anımlar, Gələcək – ümidlər,
gümanlardır, hər ikisi real olduğu qədər qeyri-real, gerçək
olduğu qədər sirabdır, ilğımdır, mirajdır.
Beləysə, gerçəkdən olmuşların anımlarıyla yaşamaq
doğrulub-doğrulmayacağını bilmədiyin ümidlərə qapılmaqdan
üstün deyilmi?
Xatırlayıram,
neçə belə axşamın arxasında
ömrün uzaq sahilində
dağ kimi
qalaq-qalaq yığılmış illərin
arxasında
qalan günləri...
Atamındır bu sətirlər:
Xatirələrin yaxını
ağrıdan olur,
göynədən olur.
Uzaqları
daha mülayim, sakit.
Bunlar da...
...Anıram...
"Anari, xoş gördük!
Səninlə az danışdıq və deyəsən məndən, incidin. Yox,
incimə, oğlum. Mən indi sənə uşaq kimi yox, yetkin bir gənc
kimi baxıram. Odur ki, istəyirəm mən olmayanda sən evin kişisi
olasan, ananın, bacılarının qayğısına qalasan. Yaz görüm nə
var, nə yox? Təzə nə yazırsan?
Mən işləməyə başlamışam, ara-sıra xırda şerlər də yazıram.
Bura işləmək üçün yaxşıdır. Ancaq adam darıxır, yaman
darıxır. Mən də güc vuracağam işləməyə.
...Daha nə yazım. Elə maraqlı bir şey yoxdur.
Dostları ilə paylaş: |