Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
452 kommunistmi, şovinistmi, dinimi. Bir də əsl poeziyanın zərif və kövrək səsi. Bu vurhavurda qışqırmaq istəyirsənsə, ya əlindən gəlmirsə… kim kimin səsini batıracaq? *** Romanın başlanğıcı. Bir dəfə gecə vaxtı qulağıma kütlənin uğultusu gəldi, bu, o vaxt idi ki, nümayiş və mitinqlər şəhəri başına almışdı, küçə və meydanlarda küləyin vıyıltısı, yağış şırıltısı, avtomobillərin şütüməsi, zavod borularının səsi yox, mitinq hay-küyü hökm sürürdü. Artıq hamının vərdiş etdiyi bu səsi gecənin bir aləmində eşidəndə düşündüm: görəsən, gecə saat üçdə bu nə mitinqdir, istefa-istefa deyən qışqırıqlar nədir belə? Sonra başa düşdüm ki, bu, kütlənin qışqırtısı yox, artıq üç gündür ki, su gəlməyən boru və kranların uğultusudur, görünür, bu gün su veriblər, su borunun içi ilə axıb gedir. Sən demə, təkcə kütlə yox, borular da uğuldaya bilərmiş. Səs tribunadan yox, trubalardan gəlirdi.
Yazıçı öləndə onun uşaqları yox, kitabları yetim qalır. Uşaqlar onsuz da böyüyür, onların öz uşaqları dünyaya gəlir, yaşlı ata və anaları yetim saymaq nəsə birtəhər çıxır (bu mənada onsuz da dünyada bütün insanlar əvvəl-axır yetim qalırlar). Kitablar isə böyümürlər, onlar valideyn-yaradıcının ölümündən sonra kimsəsiz qalırlar. Aralarında ən dözümlüləri, necə deyərlər, maneəni yarır və yaşamaq haqqı qazanırlar. Ən davamsızların payına unudulmaq düşür.
Yetimlik. Uşaqlıqda ananı itirmək psixoloji problemdir. Atasız qalmaq isə sırf sosial problemdir.
Xoşbəxtlik nədir? Bu suala cavab vermək çətindir. Ən doğru cavablardan biri, məncə, budur: xoşbəxtlik öz vətənində özün olmaq və özün kimi qalmaqdır. *** Dünən Maqsud, Çingiz və Arif İbrahimovla birlikdə 453 Yazıçılar Birliyinin yardımçı təsərrüfatında olduq – neft, evlər, boş sahələr. Sonra Şüvəlandakı Yaradıcılıq evinə getdik. Daha sonra isə buradakı prokurorluğun həyətindəki özəl restoranda nahar etdik. Restoran elə belə də adlanırdı (əlbəttə, ağızda): Prokuraturanın həyəti. Sonra çay içdik, deyilənə görə, çayxana ilə qonşu olan türmədə on beş erməni boeviki saxlanılır. Birdən "Koroğlu" operasından uvertüra səsləndi. Demə, uvertüranı gündə bir neçə dəfə səsləndirir və boevikləri ayaq üstə durub dinləməyə məcbur edirlər. Mənasız işdir. Yəqin ki, türmədən çıxandan sonra onlar başlarına gətirilən işgəncələr barədə aləmə car çəkəcəklər. Elə bil biz Qabriel Qarsia Markesin təsvir etdiyi əcaib bir dünyanın içindəyik. Maqsud dedi ki, daha Buş da bizim dediyimizi deyəcək – Bakı neftini Buşun on iki faizinə yiyələndiyi Aramko Şirkətinə verdilər. Bu da belə... Bərəkallah, Markes. Hətta Marks da.
"Qoy Dreyfus günahkar olsun, fərqi yoxdur, yenə Zolya haqlıdır, çünki yazıçının işi cinayətkarları mühakimə etmək, təqib etmək yox, artıq mühakimə edilmiş və cəzasını çəkən məhkumların adından danışmaqdır. İttihamçılar, prokurorlar, jandarmlar onsuz da çoxdurU (A.P.Çexov).
Cavanlıqda həyat oyun, ümid, tapmaca, qayğısızlıq və əylənməkdən ibarətdir. Bu zaman içində sənin həyatında olan qaçılmaz sonluqlu möhlət hissini keçirmirsən. Cavanlıqda ömrünün nə vaxtsa sona çatacağını hiss etmirsən, bu barədə düşünəndə belə, o sənə çox uzaq, qeyri-real və mümkünsüz bir şey kimi gəlir. Axı ətrafında hamı – valideynlərin də, dostların da, qohumların da, adicə tanışların da sağdır, dipdiridir. Qocalanda ətrafında ölülərdən başqa bir kəs olmur və bu zaman sən həyatı möhlət, nə bilim məsafə-filan kimi yox, 454 günbəgün, zaman keçdikcə sıxılıb daralan və nəhayət, tənhalıqla sonuclanan qapalı bir dairə kimi hiss edirsən. Ürəyinə son nöqtənin qoyulduğu anın qorxusu damır. Dairə Yer kürəsi kimi genişdir, sonda isə o, sənin yer üzərindəki mövcudluğunun son nöqtəsinə, son anına yığılır. *** Bu dünyada mənim həsəd çəkdiyim yeganə varlıq Allahdır. Ancaq mən onun gücünə, qüdrətinə yox, hər şeyi bilməyinə həsəd aparıram. Burada "hər şeyi bilmək" sözünün altından xətt çəkərdim, çünki bu müdriklik anlayışından da geniş bir anlayışdır. Bu söz daha əhatəlidir. Şübhəsiz ki, Allah müdrikdir. "Allah müdrikdir, ancaq məkrli deyil" - Eynşteyn belə demişdir. Bəli, mən Allahın çoxbilmişliyinə həsəd aparıram, ən azı ona görə ki, onun əlinin altında bütün bəşəriyyətin dosyesi vardır. O, bizə qədər nələr baş verdiyini də bilir, bizim hər birimiz haqqında hər şeydən agahdır, bizdən sonra nə olacağını da yalnız O bilir. O, bizim hər birimizin haqqında özümüz barəsində bildiyimizdən daha çox məlumata malikdir. Məsələ heç də onda deyildir ki, bizim taleyimizin sonrakı enişləri və yoxuşları haqqında təbii ki, fərz edə bilmədiyimiz çox şeyləri yalnız O bilir. O həm də ürəyimizin ən dərin sirlərindən agah olmaqla, hələ özümüzə bəlli olmayan şüuraltımızın sirlərini də bilir, bu və ya digər vəziyyətdə özümüzü necə aparacağımızı da bütün dəqiqliyi ilə bilir. Olsun ki, biz bu kimi çıxılmaz vəziyyətlərə heç düşmürük də. O, bizim ömrümüzün yaşanıldığı konteksti bilir, şüurumuz da, şüuraltımız da ona, yalnız ona bəllidir, hətta şüuraltından qat- qat dərinlərdə yerləşən sirlər də. Bir belə əhatəli biliyə heç bir Allah bəndəsi malik deyil – qoy lap Musa, yaxud İsa, Budda və ya Məhəmməd, Konfutsi və ya Zərdüşt, Monten, Şekspir, Nostradamus, Dostoyevski, L.Tolstoy, Prust, Freyd və ya ÇK- QPU-NKVD-KQB arxivlərindən xəbərdar olan insan, yaxud bütün digər kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat idarələrinin agentləri, bütün dünyanın, bütün zamanların və xalqların casusları olsun.
Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|