Soliqqa tortish

2.2.2-jadval
O'zbekiston Respublikasi davlat budjeti daromadlari
tarkibida egri soliqlarning o‘rni' (foizda)
№ Ko‘rsatkichlar
Yillar
2006-yilda 
2002-yilga 
nisbatan o‘zga- 
rishi, punktda
2002 2003 2004 2005 2006 2008
prog.
1. Davlat bud­
jeti daromad­
lari — jami
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
X
2. Shu jumla- 
dan: — egri 
soliqlar
46,1 45,6 51,9 54,6 57,8 50,2
+4,1
' 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining yillik hisobot m a’lumotlari aso­
sida hisoblangan.
60

---

qiymat soligT va aksiz soligT iqtisodiy konyunkturaning 
o‘zgarishlariga bevosita bog‘liq boTmagan barqaror daro­
mad manbalari hisoblanadi va egri soliqlar bo‘yicha 
tushumlaming asosiy qismini tashkil etadi.
0 ‘zbekiston Respublikasi davlat budjeti ijtimoiy xarajat­
larini o ‘sish tendensiyasiga ega ekanligi davlat budjeti daro­
madlari hajmini uzluksiz oshirib borishni taqozo qiladi. Bu 
esa, qo‘shilgan qiymat soligT, aksiz soligT kabi barqaror 
daromad manbalarini budjet daromadlarining tarkibidagi 
yuqori salmog‘ini ta ’minlashni taqozo qiladi.
Yuqorida aytib o‘tilganidek, to ‘g‘ri va egri soliqlar 
yagona soliq tizimini tashkil etib, bir-biri bilan o‘zaro 
bogTangandir.
Yevropa mamlakatlarida egri soliqlaming roli AQSH, 
Yaponiya, Kanada va Avstraliyaga qaraganda yuqoridir. 
Yevropa mamlakatlarida jam i soliq tushumlarining hajmida 
egri soliqlaming salmogT 40 foizdan yuqori boTib, ayrim 
mamlakatlarda 50 foizni tashkil etadi. Mazkur ko'rsatkich 
50 foizdan yuqori boTgan mamlakatlar gumhiga Meksika, 
Turkiya va Koreya kiradi. AQSH, Yaponiya, Kanada va 
Avstraliyada esa ushbu ko‘rsatkich 25—30 foizni tashkil 
qiladi.1
shaxslaming soliqlari va boshqa majburiy toTovlari tashkil 
etadi. Yuridik shaxslar quyidagi umumdavlat ham da mahal­
liy soliqlar va boshqa majburiy toTovlami toTaydilar (2.2.1- 
chizma).
Yuridik shaxslar soliq toTovchi boTishi uchun yuridik 
shaxs maqomini olganidan tashqari, albatta biror mxsat 
etilgan faoliyatdan daromad olgan boTishlari zarur yoki 
tovarlar (ish, xizmatlar) sotishdan oborotga ega boTishlari 
ham da statistika idoralarida, hokimiyatlardan ro‘yxatdan 
o‘tgan (kodga ega) boTishlari shart.
Jismoniy shaxslar yuridik shaxs maqomini olmagan 
shaxslardir. Bunday shaxslarga 0 ‘zbekiston Respublikasi 
füqarolari, fuqaroligi boTmaganlar va chet el mamlakatlari
'Пансков В. П., Князев В. Г.
Налоги и налогообложения. — М.: М ЦФ ЭР, 
2003. - с. 5 7 -5 9 .