Sonuncu Fateh indd
Yüklə 12,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SÜLH NAMİNƏ GÜZƏŞT
623 N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R yam qaldıran ləzgi Yaqubu cəzalandırsın. Yaqubun 3 minlik qoşunu üzərinə hərəkətə başladı. Narlı dərə deyilən yerdən keçəndə qoşuna istirahət vermək qərarına gəldi. Ləzgi Yaqubun casusları Nadir şahın getdiyi yolları pusurdular. Narlı dərədə düşərgə sa- landa tez Yaquba xəbər göndərdilər. Xəbəri eşidən kimi, Yaqub Nadir şahın düşərgə- dəki qoşununun sayı ilə maraqlandı: – Altı min... – Hə, demək, onunla döyüşə girməyin bizə fayda- sı olmayacaq. Bu zaman dörd nəfər Yaquba yaxınlaşıb: – İzn ver, Narlı dərəyə gedək... Nadir şahı elə yat- dığı yerdəcə o dünyaya göndərək, başsız qoşun, sayı on min də olsa, bizə qalib gələ bilməz! Yaqub razılıq verəndən sonra həmin dörd nəfər Narlı dərəyə yollandılar. Axşamüstü düşərgəyə soxul- maq üçün Nadir şahın əsgərlərinin libasını geyindi- lər. Beləcə onlar, mühafizəçilərin diqqətindən yayına bildilər. Hətta iki nəfər Nadir şahın çadırı yanında qarovulda dayandılar. Qalan iki nəfər əllərində qılınc şahın çadırına daxil oldu. Bu zaman güclü külək çadı- rın içində yanan şamları söndürdü. Hər tərəf zülmətə qərq oldu. Külək bayırdan çadırı elə bərk döyəcləyirdi ki, adamı vahimə bürüyürdü. Elə bil külək də şahı yuxudan oyatmaq istəyirdi. Sui-qəsdçilər Nadir şa- hın qaraltısına tərəf qılınclarını atdılar. Nadir şah səsə yuxudan oyanıb nərə çəkdi: – Eheyy, nə xəbərdir? – Nadir şahın Azərbaycan türkçəsində qışqırığına bütün düşərgə ayağa qalxdı. 624 S O N U N C U FAT E H Atılan qılınclar boşa çıxmışdı. Sui-qəsdçilər küləyin aşırdığı çadırın altında gizləndilər. Əvvəlcə qarovul- da dayanan yoldaşları öldürüldü, sonra da özləri... – Bunları öldürməklə işinizin bitdiyini zənn etməyin, ağalar, – deyə Nadir sərkərdələrinə üz tut- du, – səhlənkarlığa yol verdiklərinə görə həmişəkeşik dəstənin mühafizəçilərindən hər kim günahkardısa, onları da öldürün. * * * Dağıstanı ildırım sürətilə özünə ram edən Na- dir şah yanvarda 1 Bərdədəki qərargahına döndü, üç həftədən sonra isə, Şəkiyə gedib, üç gün orada qaldı. Sonra İrəvana – Göyçə yaylağına yollandı. Həmin ilin yayında Osmanlı dövlətinin keçmiş baş vəziri Yegen paşa şimal cəbhəsinin yeni təyin olunmuş sərəsgəri kimi Ərzurum yolu ilə Qarsa gəl mişdi. Onun başçılıq etdiyi ordu yüz min atlı- dan və qırx minə yaxın yeniçəri adlanan piyada tüfəngçilərdən ibarət idi. Nadir şahın qoşunları av- qustun birinci ongünlüyündə yenidən Qarsa hücum etmək üçün İrəvandan Muradtəpəyə sarı hərəkət etdi. Nadir şah on il bundan əvvəl Abdulla paşa Köp- rülünün başçılıq etdiyi Osmanlı ordusunu məhz bu- rada darmadağın etmişdi. Avqust ayının 11-də Nadir şahın qoşunları ilə Osmanlı qoşunları arasında qanlı döyüş başladı. Os- manlılar ilk anda bir qədər irəlilədilər, amma Nadir şahın cinahlardan hücum edən qırx minlik ehtiyat 1 1745-ci ildə. 625 N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R qüvvəlləri Yegen paşanın qoşununa böyük zərbələr vurdu və Sərəsgər Qarsa qədər geri çəkilməyə məc- bur oldu. Çox çəkmədi ki, Nəsrulla xan da Diyarbəkirdən Mosula yollanan Abdulla paşanın başçılıq etdiyi qo- şun üzərində möhtəşəm qələbə çaldı. Nadir şah bu qələbədən xəbər tutan kimi, Yegen paşanın yanına çapar göndərdi. Çapar Osmanlı düşərgəsinə çatdığı anda ora- da böyük hay-küy, qışqırıq səsləri eşitdi. Az sonra məlum oldu ki, Osmanlı qoşununda qiyam baş verib, Sərəsgər Yegən paşa ölüb… Çapar çaşbaş qalmışdı, çox çalışdı ki, paşanın ölümünün səbəbini öyrənsin: «Görəsən, Yegən paşanı qiyamçılar öldürüb, yoxsa ağır məğlubiyyətdən sonra ürəyi partlayıb?». Düşərgədə baş verən çaxnaşma bunu öyrənməyə imkan vermədi. …Osmanlı qoşunu böyük təlafat vermişdi – təq- ribən iyirmi səkkiz min nəfər canlı qüvvə... Öl dü- rülənlər arasında üç paşa, çoxlu sayda aşağı rüt bəli zabit də vardı. Əfşarların düşərgəsində toy-büsat mağarları qu- rulmuşdu. Dünyanın bir çox böyük ölkələri tərəfindən məğ- lubedilməz hesab olunan Osmanlı ordusunu Nadir şah Əfşar ikinci dəfə ağır məğlubiyyətə uğratmışdı. …Nadir şah şad-xürrəm üçüncü oğlu İmamqu- lu xanla qardaşı oğlu İbrahim xana cah-calalla toy məclisi qurdurdu, o bütün sərkərdələrə əmr etdi ki, əsirlərlə mehriban rəftar etsinlər! 626 S O N U N C U FAT E H Əsirlər arasındakı yaralı əsgər və zabitlərin hamı- sını Qarsa göndərtdi. Bu böyük qələbəsinə baxmayaraq, Nadir şah Os- manlı dövlətinə – Sultan Mahmuda ətraflı məktub ya- zıb, məzhəb ixtilafını aradan götürüb, iki müsəlman dövləti arasına əbədi sülhün bərqərar olmasını dilədi. SÜLH NAMİNƏ GÜZƏŞT F ətəli xan Türkməni Topqapı sarayına göndə- rən Nadir şah şiəliyin mötədil cəfəri məzhə- bi nin sünnülüyün beşinci qolu kimi qəbul edilməsi və Kəbədə şiələrə beşinci rükn ayrılması tələbindən əl çəkdiyini bildirdi; ancaq şiələrə dörd məzhəbdən istədiklərinə qatılaraq, həccin qaydalarına əməl et- mələrinə izn verilməsini istədi. Eyni zamanda o, Van, Bağdad, Nəcəf, Kərbəla və Bəsrə ərazilərinin Əfşar səltənətinə verilməsini tələb etdi 1 .
Nadir şahın şərtlərini müzakirə etmək üçün məclis çağırıldı. Uzun müzakirələrdən sonra, İstanbul öz elçisi Nazif Mustafa əfəndini Fətəli xanla birlikdə Nadir şah Əfşarın hüzuruna göndərdi. Bu zaman Nadir şah Azərbaycandan kəsə yolla Həmədana, oradan da İsfahana getdi. Onun İsfaha- na gəlişi şəhərin varlı adamlarının kürkünə birə sal- mışdı. Vergidən yayınan bütün varlıların siyahısı ona təqdim olunmuşdu… 1 12 yanvar 1746-cı ildə. Yüklə 12,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|