Sonuncu Fateh indd
Yüklə 12,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
236 S O N U N C U FAT E H rib yenidən Şahverdi xanın üzərinə yeridi. Bu zaman kürd xanını qorumaq üçün ətrafında olan döyüşçüləri onu əhatəyə alıb təhlükəsiz yerə apardılar. Əfşarlar Nadir xanın öndə vuruşduğunu görüb ha mısı irəli atıldılar. Birləşmiş kürd qoşunlarının nəin ki mühasirəsini yara bildilər, hətta döyüş meyda- nında təşəbbüsü əla alıb onları geri çəkilməyə mə c bur etdilər. Yenə Xabuşan qalasına üz tutan kürdlər təqib olu
na-oluna böyük itkilər verdilər. Qala yenidən mü hasirəyə alındı. Bu dəfə Nadir xanın göstərişi ilə qala divarlarını aşmaq üçün nərdivanlar hazırlandı. Vəziyyət getdikcə kəskinləşirdi. Nadir xan mühasi- rə ni möhkəmləndirib qaladakıların əsas gediş-gəliş yolunu kəsmişdi. Kürd tayfalarının ağsaqqalları belə vəziyyətdən çıxış yolunu barışıq üçün Nadir xanın qərargahına nümayəndələr göndərməkdə gördülər: – Bütün əyanlar qüdrətli sərkərdə Nadir xan Əf- şardan xahiş edir ki, qalaya hücumu dayandırsın! Baş verən bu ixtilafda günahkar Cəfərquluxan bəy idi ki, öz əməlinin cəzasını alıb. Qalan günahkarların cəzalandırılmasını böyüklərimiz öz öhdələrinə gö tü- rürlər. Tayfa ağsaqqalları söz verirlər ki, Nadir xan Məşhədə dönəndən sonra Şah Tənmasibi də Məşhədə qayıtmağa razı salacaqlar. Nadir xan gələnlərə qulaq asıb heç nə demirdi. – Kürd xanları ordunuza dəyən ziyana görə sizə on iki min tümən təzminat verirlər... Nadir xan hər iki tərəfin verdiyi itkiləri göz önünə
237 N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R gətirdi, həm də Dərəgözdə Şəkər bəy adlı birisi peyda olub, oradakı kürdləri ayağa qaldırmışdı. – Qılınc oğlu Nadir xan Əfşara qarşı qılınc qaldı- ran özünü çıxılmaz vəziyyətə salır. Mən sizi ötən dəfə əfv etmişdim... Bu sözdən sonra barışıq təklifi ilə gələnlər Nadir xanın önündə diz çökdülər, aman dilədilər. Nadir xan köks ötürüb bir anlığa fikrə getdi... * * * Bir neçə gün əvvəl Nadir xanın qərargahına çapar xəbər gətirmişdi ki, Xorasandakı kürdlərin bir qismi adamlarını onun üstünə qaldırıblar. Hətta iş o yerə çatmışdı ki, Nadir xanın əfv etdiyi Məlik Mahmudla qardaşı oğlu Məlik İshəqı də qiyamı təşkil edənlər öz tərəflərinə çəkmişdilər. Nadir xanın qəzəbdən gözlərində qığılcımlar pa- rıldamışdı: – İlqarı olmayanın imanı da olmaz, – demişdi, sonra ona rəhmdillilik etdiyinə görə təəssüflənirmiş kimi başını bulamışdı, – Yaxşı, Məlik Mahmud, əlimə bir də düşərsən, namərdliyini bir gördüm, bir də gör- səm, onda özüm namərdəm… – deyə pıçıldamışdı. – Səbir elə, bu hərc-mərclikdə, bu qarmaqarışıq zamanda günbəgün gah nala, gah da mıxa döyənlər göbələk kimi artıb-çoxalır. Yaddan çıxartma, igidin igiddən bir şeyi artıqdır – o da ehtiyatı… – Qədirqulu kişi nə qədər ona səbirli olmağı tövsiyə etsə də, Na- dir xanın fikri-zikri qiyamçıların yanında qalmışdı. Hikkəsindən dodaqlarını çeynəyirdi. Qardaşı İbra-
238 S O N U N C U FAT E H himi qiyamı yatırmağa göndərsə də, burada – Xabu- şan qalasının ətrafındakı qərargahında qərar tuta bil- mirdi. Nəhayət, o, deyilən təkliflərlə razılaşdı: – Məşhədin qapıları Səfəvi şahının üzünə açıqdır. ...Xabuşandakı düşərgəsində bu söhbətlər gedən zaman Nadir xan Əfşarın süvarilərı Təhmasib Mir- zənin vəzirlərinə və onların qiyama qaldırdığı Qa- raçorlu kürdlərinə də güclü zərbələr endirirdi. Çı raq bəy Əfşarın cəngavərləri şir kimi döyüşə atılmışdı lar. Nadir xanın qardaşı İbrahim isə üsyanı yatırarkən gizlincə Məlik Mahmuda qoşulan dəstələr onu mü- hasirəyə aldılar. Əfşar süvariləri İbrahimi mü ha si rəyə alan dəstələri darmadağın etdilər. Amma Məş həddə təslim olarkən İmam Rza ziyarətgahının hücrəsində rahat ömür-gün keçirəcəyinə söz versə də, sonra- dan vədinə xilaf çıxaraq, adamlar arasında şuluqluq salan Məlik Mahmudu, bir də onun qar daşı oğlu Məlik İshəqı ələ keçirmək mümkün olmadı. Onların mühasirəni yarıb, aradan çıxmağa fürsət tapması heç inanılası deyildi. Nadir xanın bu ardbaard qələbələrindən sonra Təhmasib Mirzə özü də çarəsiz qalıb, onunla saziş bağlamaq üçün yanına adam göndərdi və Məşhədə dönməyə razılıq verdi. * * * Hicri 1139-cu ilin 1 allı-güllü Novruz bayramında Təhmasib Mirzə Məşhədə gəldi. Nadir xan bütün in- 1 21 mart 1727-ci il. 239 N A D İ R Ş A H Ə F Ş A R cikliyi bir kənara qoyub, onu böyük təntənə ilə qarşı- lamaq üçün şəhərin küçələrinə carçılar saldı. Təşrifat mərasimi günü əhali gül-çiçəklə Təhmasib Mirzənin pişvazına çıxmışdı. Təhmasib Mirzənin şərəfinə şəhərdə bir həftə bö- yük şənlik keçirildi. Dörd-beş il idi ki, camaat Novru- zu belə şadyanalıqla keçirmirdi; şəhərin hər tərəfində bayram sevinci yaşanırdı. Şəhər Nadır xan Əfşarın göstərişi ilə çilçıraqla bəzədilmişdi. Musiqiçilər, xa- nəndələr, şəbədə çıxaranlar, rəqqaslar küçə və mey- danlarda xalqı əyləndirirdilər. Hava qaralanda hər ax- şam atəşfəşanlıq keçirilirdi. Sanki Məşhədin gecələri də gündüzə çevrilmişdi. Nadir xanın tapşırığı ilə Məşhədin ən görkəmli sarayı şahın iqamətgahı oldu. O Novruz günlərinin birində şəhər darvazasın- dan Nadir xanın yaşadığı Caharbağ məhəlləsinə kimi toy-büsat quruldu. ...Məşhəd camaatı mat-məəttəl qalmışdılar. Bu qə- dər mənasız qırğınlardan, ölüm-itimdən sonra qoçan- lılar Sam bəyin qızı Şövqi xanımı ağ ata mindirib, zur- na-qavalla Məşhədə gəlin gətirmişdilər. Məhəmməd Hüseyn xan Zəfəranlı bacısını cehizlik əşyaları yük- lənmiş yüz dəvə ilə Nadir xanın hərəmxanasına yolla- mışdı. Toy adamları arasında əllərində xonça tutmuş qadınlar gəlin-qızın şəninə mahnılar oxuya-oxuya Nadir xan Əfşarın hüzuruna gətirdilər.
Yüklə 12,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|