Sovyet tarih yazimi ve kazakistan tariHİNİn meseleleri
Yüklə 4,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
SOVYET TARİH YAZIMI VE 58 Akınjanov, T. Şoyınbayev kitabı eleştiri yağmuruna tuttular. Mosko- va Kazak “eleştirmenlerini” kendi halkının tarihine karşı kullandılar. Araştırmacının kitabı üç defa görüşüldü. İlk toplantı Moskova’da SSCB İlimler Akademisinin Tarih Enstitüsünde, ikinci toplantı aynı sene Haziran ayında Almatı’da Kazak SSR İlimler Akademisinde gerçekleşti. Sonraki toplantı aynı senenin 14-19 Temmuzunda İlimler Akademisi’nin Tarih, Arkeoloji ve Etnografi Enstitüsünde gerçekleşti. 81 Bu toplantı- ları temel alarak 1949’da Voprosy İstorii (No.4), Bolşevik Kazahstana (No.9) dergileri ve aynı senenin Temmuz ayında Sosyalist Kazakstan ve Kazahstanskaya Pravda gazetelerinde K. Şaripov’un “Kazakistan Tarihi Marks Öğretilerine Göre Araştırılsın” isimli makelesi yayınlandı. Sosyalist Kazakstan gazetesinin bir buçuk sayfasını alan bu makalenin bazı kısımlarına göz atalım: “... Kazakistan’ın sosyo-ekonomik ilişki- lerindeki değişimleri araştırırken E. Bekmakhanov, Kazak toplumunun feodalite döneme geçmesi ve buna bağlı ortak toprakların işgal edil- mesini, halkın ezilmesinin şiddetlemesiyle birlikte sınıf kavgalarının da şiddetlendiğini doğru gösteremiştir. .... Kazak halkının tarihi öncelikle Kazak emekçilerinin ezenlere, yani hanlar ve sultanlara, beyler ve zen- ginlere karşı mücadele tarihi fikri onun kitabında yoktur... Kazakların Ruslarla ilişkilerini ezenler ve ezilenler ilişkileri şeklinde göstermeye çalışan Kazak milliyetçilerini teşhir etmekle beraber, tarihçiler Oren- burg ve Sibirya’daki Rus köylülerinin zor hayatını anlatarak, Rus ve Kazak halkının kader birliğini ve dostluğunu göstermeleri lazımdır.... E. Bekmakhanov’un en büyük hatası 1837-1846 yılları arasındaki ayak- lanmalardaki sınıf kavgalarını yeterince açık gösterememiş olmasıdır .” Sosyalist Kazakistan gazetesinin 2 Ekim 1949’daki sayısında Prof. E. Bekmakhanov’un K. Şaripov’un makalesine cevabı yayınlandı. 82 E. Bek- makhanov, cevabında üç konuda metodolojik hatalar yaptım diyerek, onlara ayrıntılı şekilde yer vermiştir. E. Bekmakhanov’un makalesinden alıntılar verelim: “Birincisi, Kazakların 1837-1846 yıllar arasındaki ba- ğımsızlık mücadelesine Marks öğretilerine göre doğru değerlendirme yapılmadı. Kazak halkının 1836-1846 yıllarındaki bağımsızlık isyanının halklık karakterini belirlemekler beraber, biz onun aslında sadece sö- mürgeciliğe karşı ayaklanma değil, ezilenlerin ezenlere karşı sınıfsal mücadelesi olduğunu gösteremedik... “XIX. Yüzyılın 20-40’lı Yıllarındaki Kazakistan” isimli kitabımda isyancılar arasındaki sınıfsal farklılıklar yeterince gösterilmedi. Bu, benim ilk ve önemli hatam. İkincisi, Kazak halkının bağımsızlık isyanları meselesini Rusya tarihi ile ilişkilendirerek araştırmak gerekiyordu. Her hangi bir ayaklanmanın tarihi rolünü ancak 81 T. Omarbekov, XX Gasırdagı Qazaqstan Tarihinin Özekti Maseleleri, Almatı, 2001, s. 336. 82 E. Bekmakhanov, “Adil Sın”, Sosiyalistik Qazaqstan, 02. 10. 1949. KAZAKİSTAN TARİHİNİN MESELELERİ 59 o zaman doğru açıklamak mümkün olacaktır. Çünkü Rus halkı ve Kazak halkının kaderi tarih boyunca birbiriyle ilişkilidir... Ancak kitabımda Ka- zakistan’ın Rusya’ya dâhil olmasının ilerici tarafını göstermekle beraber, onun önemini yeteri kadar değerlendiremedim. Kazakistan’ın Rusya’ya dâhil olmasının ilerici yönünün Kazak halkı için öncelikle onların Rus halkıyla birlikte monarşiye karşı, bununla birlikte kendi yöneticilerine karşı mücadelesine yol açtığında olduğunu gösteremedim. Bu, kitabımızın en önemli ikinci metodolojik hatası. Üçüncüsü, Kenesarı’nın saldırıları kitapta Kazak halkının bağımsızlık hareketi gerekli bir olay gibi gösterildi. Han olarak kendi şahsını yüceltmek, onun devlet reformlarını abartılı değerlendirmek gibi diğer hataların oluşmasına sebebiyet veren işte bu üç metodolojik hatalardır ”. E. Bekmakhanov, kitabının tartışılmasından sonra da Kazak halkının bağımsızlık mücadelesi tarihiyle ilgili ilk önceki fikirlerini muhafaza etti. Gazetede yayınlanan makalesinde de “Kazak emekçilerinin isyana çoğunluk şekilde katılmaları üst tabakadakilerin isyana dâhil olmalarına engel olmadı. İsyana sultanlar ve beyler de katıldılar. Ayaklanmaların belli dönemlerinde onlar emekçi halkla birlikte dış güçlere karşı savaştı- lar. Bunun başlıca sebebi, Çarlık yönetimin feodalitenin belli kısımlarının çıkarlarını kısıtlamaları idi. Kenesarı Kasımov, böyle feodalite temsilcile- rinden idi. O, Kazak emekçilerinin Çarlık hükümetin sömürgeciliğine karşı öfkelerinden faydalanarak onların bağımsızlık hareketine liderlik yaptı. O, Çarlık yönetim ve Orta Asya hanlıkları ele geçiren Kazak topraklarının Kazak halkına geri verileceğini ilan etti. Bu da Kazak halkının çıkarlarıyla örtüşüyordu. İsyanın yayılması ve uzun yıllar boyu devam etmesinin sebebi de budur. Dolayısıyla “Kenesarı, Kazak halkının 1837-1846’daki bağımsızlık hareketinde ilerici rol oynadı” gibi görüşünü değiştirmedi. 83 H. Aydarova, S. Tolıbekov, T. Şoyınbayev, B. Süleymenov ve başka tarihçilerin 1837-1846’daki isyanın ilerici karakteri ve Kazakistan’ın Rusya’ya dâhil olması hakkındaki eleştirisel fikirlerine de: “Kazak SSR İlimler Akademisinden bazı tarihçiler (H. Aydarova, S. Tolıbekov, T. Şoyunbayev, B. Süleymenov) Kazak halkının 1837-1846 arasındaki ayaklanmalarının ilericiliğini kabul etmediler. Bu Çarlık Rusya’nın sömürgecilik politikasını aklamak oluyor... Biz Kazakistan’ın Rusya’a dâhil olmasının ilerici niteliğini doğru anlamamız lazım. Bunun ilerici niteliğinin önemi Kazak hanlarının Çarlık Rusya ile müttefik olmasında değil, Kazakistan’ın çıkarlarının Rusya’nın daha gelişmiş ekonomisi, Rus kültürünün ilericiliğiyle örtüştüğündedir. Onun önemi Kazak emek- çilerinin Rusya’nın ezilen sınıfı ile birlikte yönetici sınıfa karşı onla- rın liderliğinde, onlardan örnek alarak ortak düşmanları ile savaşma imkânına sahip olmalarındadır. Demek bu yönden bakıldığında Çarlık 83 Bekmakhanov, aynı yer. Yüklə 4,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|