Sovyet tarih yazimi ve kazakistan tariHİNİn meseleleri
Yüklə 4,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
SOVYET TARİH YAZIMI VE 54 İkinci Dönem SSCB’de toplumsal siyasi durumun karıştığı, savaş döneminde tekrar canlanan milliyetçiliği yok etmek faaliyetlerine hız verildiği döneme tarihçi, bilim adamı Ermukhan Bekmakhanov’un doçentlik tezini savun- ması denk geldi. Araştırmacının Ekim 1946’daki tez savunmasından sonra bu faaliyetler daha da alevlendi. 1947’de Almatı’daki Kazakistan yayın evinden editörlüğünü M. P. Vyatkin’in üstlendiği XIX. Yüzyılın 20-40’lı Yıllarındaki Kazakistan isimli kitabın yayınlanmasıyla Bekmakhanov’un düşmanları parti merkezlerine isimsiz şikâyet mektupları yağdırdılar, gazete ve dergilerde eleştiri makaleler yayınlamaya başladılar. Kazakistan İlimler Akademisi Tarih, Arkeoloji ve Etnoloji Enstitüsü Müdür Yardımcısı (1946-1947 arasında) Ermukhan Bekmakhanov’un Bolşevik Kazahstana dergisinin 1947’deki 9. sayısında yayınlanan “Ka- zakistan’daki Tarih İlminin Durumu ve Vazifeleri” isimli makalesi parti görevlileri tarafından eleştiri yağmuruna tutuldu. 74 Tarih ilminin önemli meseleleri hakkında fikirlerini kaleme aldığı makalesinde Bekmakhanov tarih bilimindeki bazı tartışmalı konulara değindi. Makalesinde “Ekim Devrimi öncesi Kazakistan tarihi hakkında yazılan materyalleri göz ardı etmemek gerekiyor, bu meseleleri Akademi üyesi Profesörler Velyaminov-Zernov, Radlov, Barthold, Levşin, Aristov, Potanin gibi ünlü Rus bilim adamları da araştırmışlardır. Onların bi- limsel çalışmalarında zengin belgeler mevcuttur ve onlardan bazıları ilk defa bilimsel çalışmalarda kullanılmışlardır, bundan dolayı önemi büyüktür ” şeklinde görüşlerini ifade etti. Sözü geçen araştırmacıların eserlerine eleştirel şekilde yaklaşmak gerektiğini söylemeyi de unut- madı. Kazak tarihçileri arasından Çokan Velihanov’un Doğu Türkistan ve Cungarya, Kazak ve Kırgız halklarının tarihi hakkındaki eserlerinin önemi, Kurbangali Halid, Omar Karaşev’in Kazak tarihi, etnografisi ve kültürü hakkındaki eserlerinin öneminden bahsetti. E. Bekmakhanov, Ekim İhtilali öncesi Kazak tarihine dair çalışmalar yapan Kazak aydınlarının isimlerinin hepsini belli sebeplerden dolayı tam söylemese de, bu dönemde yazılmış olan eserler hakkında “Eğer İhtilali öncesi Rus tarihçilerinin çalışmalarının bilimsel metodoloji yönü zayıf ve “Yüce Rus ırkçılığı” ruhunda yazılmış iseler, bu dönemdeki Kazak tarihçilerinin çalışmalarında kaynaklara eleştirel yaklaşmakla beraber burjuva-milliyetçilik düşünceler açıkça görülmektedir ” ifadeleri kullanıldı. 75 Makalede 1943’de SSCB İlimler Akademisi, Tarih Enstitüsünün Almatı Şubesi, SSCB İlimler Akademisi Kazakistan Şubesi ve Marks-Engels-Le- 74 E. Bekmakhanov, “O Sostoyanii k Zadaçah İstoriçeskoy Nauki v Kazahstane”, Bolşevik Kazahstana, 1945, No 9, s. 26-37. 75 E. Bekmakhanov, “O Sostoyanii k Zadaçah İstoriçeskoy Nauki v Kazahstane”, Bolşevik Kazahstana, 1945, No 9, s. 27. KAZAKİSTAN TARİHİNİN MESELELERİ 55 nin Enstitüsünün Kazakistan Şubesi çalışanlarının birlikte hazırladıkları (editörü A. Abdihalıkov ve A. Pankratova) Kazak SSR Tarihi hakkında ise “Sovyet Doğu halklarından birisinin tarihini Marks öğretileri doğrultu- sunda araştırmanın ilk adımı ve kitaba olan bilimsel ilginin uyanması da onun Kazak halkı tarihi hakkında ilk etraflı çalışma olmasından dolayı olduğu ” yönündeki tespitlerini ortaya koydu. “Kitabın önemi şu, Kazakistan tarihinin eski çağdan günümüze kadarki tarihine dair zengin içerikli belgeler sistemli şekilde bir araya getirilmiştir. Sovyet toplumunun üyeleri olarak yazarlarının “Kazak SSR Tarihi” kitabının yazılması sırasında yer almış olan bazı hatalar ve yanlış fikirlerinden dolayı ağır ve haklı bir eleştiriye maruz kalmıştır ” diyen Ermukhanov ayrıca, “Kitabın yazarları ‘Kazakistan tarihini üretim güçleri ve üretim ilişkilerinin gelişmesi, sınıflar ve sınıfsal mücadeleler yönünden araştırmak yerine Kazak halkının bağımsızlık mücadelesi açısından araştırmakla sınırlı kaldılar ” diye özeleştiri de getirmektedir. Kazakistan’daki tarih biliminin geçmişi ve bugününü analiz etme- ye yönelik E. Bekmakhanov’un bu makalesi yayınlandıktan sonra ilk eleştirenler Kultura i Jizn gazetesi ve Bolşevik Kazahstana dergisi oldu. Kultura i Jizn gazetesinin 20 Aralık 1947 tarihli 35. sayısında, Bolşevik Kazahstana dergisinin 1948 tarihli 1. sayısında A. Liholat isimli araş- tırmacının “Tarih İlminin Vazifeleri Hakkında Karışık Makale” isimli 76 yazısı yayınlandı. Makale yazarının E. Bekmakhanov’un değerli tespit ve yorumlarını görmezden gelerek, sadece yazarın kendisinin hatalı bulduğu noktalara eğildiğini belirtmek yerinde olur. E. Bekmakhanov kendi makalesinde tarih bilimi meseleleri ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Biz yayın organlarında eleştirilen noktaları hakkında söz edeceğiz. Yazar makaleyi eleştirmeyi 1943’te basılan Kazak SSR Tarihi ki- tabından başladı ve 1945’teki Bolşevik dergisinin 6. sayısında kitap yazarlarının zararlı metodolojik hataları, Kazak halkının tarihini yalan yanlış yazmalarına yol açmıştır diye eleştiri yapılmıştı, buna rağmen E. Bekmakhanov kendi makalesinde kitabın önemi, ona bilimsel ilgi uyandırdığını ispat etmeye çalışmıştır ” dedi. 77 Eleştirmenin makalesindeki diğer mesele Kazak SSR Tarihi’ndeki (M. P. Vyatkin yazarlarından birisidir) hatalı fikirlerin başlangıcı olan M. P. Vyatkin’in “Kazak SSR Tarihi Hakkında” (1. Cilt, 1941) kitabındaki hatalar ve eksikliklerden bahsedilmemesi, Kazakistan tarihi hakkında yeni ya- yınlanan S. N. Pokrovskiy, V. F. Şahmatov, M. P. Vyatkin’in çalışmaları ve kendisinin XIX. Yüzyılın 20-40’lı Yıllarında Kazakistan isimli kitabını 76 A. Liholat, “Putanaya Statya o Zadaçah İstoriçeskoy Nauki”, Kultura i Jizn, 20.12.1947, No35; Bolşevik Kazahstana, 1948, No1, s. 50-51. 77 Liholat, s. 50. Yüklə 4,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|