Sovyet tarih yazimi ve kazakistan tariHİNİn meseleleri
Yüklə 4,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
SOVYET TARİH YAZIMI VE 52 1946-1947 yılları arasında yayınlanan altı kitaptan sadece birisi “Kaza- kistan’da Ekim İhtilalinin Zaferi” Sovyet dönemi hakkında, “Kazak SSR İlimler Akademisi Dergisi”nin tarih konulu ilk üç yayınındaki makalelerin çoğunluğu Sovyet dönemi öncesi olaylar hakkında, savunması yapılan 18 doktora ve doçentlik tezin 13’i Sovyet öncesi konuları araştırmaktadır, sadece 5’i Sovyet dönemi hakkında olduğuna dair eleştiriler yapıldı. Kazakistan tarihinin Sovyet dönemine kadarki tarihini araştırmakta olan bilim adamlarının eserlerinden siyasi ve metodolojik kusurlar aranmaya başladı. Siyasi ve metodolojik hataları varsayılan birkaç esere göz atalım. 1946’daki Kazak SSC Bilimler Akademisi Haberleri (İzvestiya Akademii Nauk Kazahskoy SSR ) dergisinin tarih serisinin ikinci sayısında filoloji doktoru A. Margulan’ın Edige hakkındaki makelesi yayınlandı. Makalede Kazak tarihinin Altınordu dönemi, tüm Orta Asya halklarının ortak kahramanı Edige’den bahsedilmişti. A. Margulan’ın bu makalesi hakkında “Rus, Kazak ve başka halkların düşmanı Altınordu mirzası Ediye’yi yüceltmiştir”, “Edige’yi tüm Orta Asya halklarının ortak gururu olarak göstermiştir” gibi suçlamalar ileri sürüldü ve “bilimsellikten uzak ve Pantürkist fikirlerle dolu” denildi. 1947’de Kazakistan Tarihi Materi- yallerinin Bibliyografyası (1917’ye Kadar Yayınlanmış Doğu kaynakları ) isimli eser basıldı. Yazarı N. Sabitov, editörü A. Margulan idi. Eserde Arap, Fars ve Türk tarihçilerinin Kazak halkının tarihi ve kültürüyle ilgili eserleri hakkında malumat verilmişti. Bu eser de dini destanlar ve rivayetler çok kullanılmış diye eleştirildi. 71 H. Aydarova’nın Çokan Velihanov isimli eserinde umumen olumlu fikirler söylense de Çokan Velihanov’un görüşlerinin biçimlenmesinde Arap ve İngiliz edebiyatının rolü abartılmıştır denildi. Kazakistan tarihindeki olumlu gelişimlerin sınıfsal parti metodoloji- sine uygun olarak “Yüce Rus halkı” tarihi ile ilişkilendirilerek araştırıl- ması gerekiyordu. Bu yönden “sapan” bazı tarihçiler de eleştirilerden nasiplerini aldılar. Kazak SSC Bilimler Akademisi Haberleri dergisinin arkeoloji serisi sayısında A. Borisov’un “Taraz Kasesindeki Suriye Yazısı” isimli makalesi, Orta Asya halklarının kültür tarihinin kaynakları İran ve Suriye’den aranmıştır diye suçlandıysa, N. G. Apollova’nın Kaza- kistan’ın Rusya’ya Dâhil Olması kitabı da bazı kaynaklar doğru tetkik edilmemiştir, diyerek eleştirildi. 1946’da SSCB İlimler Akademisi’nin Tarih şubesinde bağlı olarak Kazak SSR İlimler Akademisi Tarih, Arkeoloji ve Etnoloji Enstitüsü kuruldu. Sovyet ideolojisi ve parti siyaseti baskısı altında yönetimin talimat- larıyla çalıştıysa da enstitünün kurulmasının ülkenin tarih biliminin gelişmesinde önemli adımları olduğunu söyleyebiliriz. 71 Omarov, İ. “O Zadaçah İstoriçeskoy Nauki v Kazakhstane”, Bolşevik Kazahstana, 1950, No1, s. 31. KAZAKİSTAN TARİHİNİN MESELELERİ 53 Kazakistan Komünist Partisi Merkez Komitesi toplantısında SSCB İlimler Akademisi, Kazakistan Şubesinin Ekonomi, Dil ve Edebiyat, Tarih Enstitülerinin araştırma-inceleme çalışmaları ve Kazakistan’daki yüksek öğretim kurumlarındaki sosyal disiplinler bölümlerinin bilimsel çalışmalarının seyri görüşüldü. Tarihçilere Kazak halkının tarihini Marks öğretisinde yazmaları talimatı verildi. Tarihçi bilim adamlarının bilimsel araştırmalarının nasıl olması gerektiği beyan edildi: 1. Kazakistan Komünist Partisi Merkez Komitesinin 14 Ağustos 1945’teki kararına uygun olarak Antik Çağdan Günümüze Kadar Kazak SSR Tarihi kitabının ikinci baskısını hazırlamak. 2. Arşiv materyallerini bir sisteme koyarak, Kazakistan tarihinin eski dönemlerinden günümüze kadarki belgelerini içine alan çok ciltli külliyatını baskıya hazırlamak. 3. XIX. yüzyılın sonundaki Kazakistan’daki toplumsal düşünceler tarihinin araştırılması ve onu bir sisteme koymak. 4. Kazakistan’daki Ekim Devrimi ve İç savaşları tarihi hakkında bel- geler ve materyalleri yayınlamak. 5. Ekim Devrimi’nden sonraki Kazakistan’ın ekonomisi, siyasi ve kültürel gelişmelerini araştırmak. 6. Kazakistan parti teşkilatının tarihini araştırmak. 7. “Kazakistan II. Dünya Savaşında” isimli II. Dünya Savaşının tarihi hakkında materyalleri hazırlayıp yayınlamak. 72 Tarihçiler, edebiyatçılar ve ideoloji alanının tüm çalışanlarına tarihi konular hakkında yazarken Kazakistan Komünist Partisi Merkez Ko- mitesinin Kazak SSR Tarihi’nin birinci baskısı ve onun ikinci baskıya hazırlanması hakkındaki kararını daima göz önünde bulundurmaları talimatı verildi. 73 Bu çalışmaları yerine getirmek için tarihçi bilim adamları, doktora öğrencilerinin katılımı sağlandı. Kazak SSC Bilimler Akademisi Haberleri dergisinin tarih serisinin dört yayını, arkeoloji serisinin iki yayını, Voprosy İstorii, Vestnik Akademii Nauk Kazahskoy SSR gibi bilimsel dergilerde tarih bilimi meseleleri hakkında makaleler yayınlandı. Komünist partinin kararlarından söz edilen özeleştiri ve karşılıklı eleştirileri geliştirme talimatının Kazakistan Bolşeviği, Sosyalist Kazakistan, Kazakistan Komünisti, Kazahstanskaya Pravda ve diğer parti basın organlarında “Eleştiri ve Bibliyografya” kö- şesinde yayınlanan makalelerde yer alması gerekiyordu. 72 M. Abdihalıkov, “Besjıldık Jospar Jane Qazaqstanda Gılımnın Mindetteri”, Qazaqstan Bolşevigi, 1946, No 6, s. 29. 73 “İdeologyalıq Jumusumuzdın Darejesi Jogarı Bolsın”, Qazaqstan Bolşevigi, 1946, No 9-10, s. 32-37; M. Morozov, “Ob İstorii Kazahskoy SSR”, Bolşevik Kazahstana, 1945, No4-5, s. 36. Yüklə 4,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|