maraqlanır, cihazlar vasitəsilə düşmənin üzbəüz mövqelərini
müşahidə edir. Bu, əslində, Azərbaycanın heç zaman ərazi
itkisi ilə barışmayacağı ilə bağlı bütün dünyaya verilən növbəti
mesajlarıdır.
Ən mühüm nailiyyətlərdən biri də Prezident səlahiyyətləri
nə başlayarkən «Azərbaycanda bir çadır şəhərciyi belə qal
mayacaq» deyən cənab İlham Əliyevin ötən müddət ərzində
vədini tam gerçəkləşdirməsidir. İndi qaçqın və məcburi köç
künlərin hamısı normal şəraiti olan qəsəbələrdə məskunlaşıb.
Bugünkü Azərbaycan artıq 1988-1993-cü illərin böhranlı,
məğlub, qətiyyətsiz Azərbaycanı deyil. Bugünkü Azərbaycan
iqtisadi, siyasi, ideoloji və xarici siyasət sahələrində böyük
güc, qüdrət sahibidir. Ən əsası, «forpost» Ermənistan artıq tam
müstəqil Azərbaycan qarşısında hər mənada acizdir. Prezi
dent İlham Əliyev bütün beynəlxalq ictimaiyyətə, həmçinin
təcavüzkar ölkəyə birmənalı bəyan edib ki, Azərbaycanın əra
zi bütövlüyünün tanınması bu gün Ermənistanın qarşısına şərt
kimi qoyulub və o bu şərti qəbul etməyə məhkumdur. Çünki
Azərbaycan öz haqqını diplomatik yönümdən əlavə, hərbi
cəbhədə də tam təmin etmək iqtidarındadır.
254
QARABAĞ MÜNAQİŞƏSİNİN
QARA SALNAMƏSİ
Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən
işğal olunmuş əraziləri
Dağlıq Qarabağ
Ərazisi
- 4388 km2
Əhalisi
- 189085
Ermənilər
- 145450 (76,9%)
Azərbaycanlılar
- 40688 (21,5%)
Ruslar
- 1922 (1,0%)
Digərləri
- 1025 (0,6%)
Şuşa
Ərazisi
- 289 km2
Əhalisi (1989)
- 20579
Azərbaycanlılar
- 19036 (92,5%)
Ermənilər
- 1377 (6,7%)
İşğal tarixi
- 1992, 8 may
Ə traf rayonlar
İşğal tarixi
Əhalisi
Laçın
1992, 1 8 may
- 66646
Kəlbəcər
1993, 2 aprel
- 61947
Ağdam
1993, 23 iyul
- 145359
Füzuli
1993, 23 avqust
- 106543
Cəbrayıl
1993, 23 avqust
- 62519
Qubadlı
1993, 31 avqust
- 31619
Zəngilan
1993, 29 oktyabr
- 36335
255
TƏ C A VÜ ZÜ N QURBANLARI
Həlak olanlar
- 20000
Əlil olanlar
- 50000
İtkin düşənlər
- 4866
DAĞINTILAR V Ə ZİYANLAR
Yaşayış məntəqələri
- 9 0 0
Evlər
- 130939
İctimai binalar
- 7000
Məktəblər
- 1025
Uşaq bağçaları
- 855
Səhiyyə ocaqları
- 798
Kitabxanalar
- 927
Məscidlər və məbədlər
- 53
Tarixi abidələr, muzeylər və yerlər
- 4 7 3
Muzey eksponatları
- 40000
Sənaye və kənd təsərrüfatı obyektləri - 2389
Avtomobil yolları
- 5198 km
Körpülər
- 348
Su xətləri
- 7568 km
Qaz xətləri
- 2000 km
Elektrik xətləri
- 76940 km
Meşələr
- 280000 ha
Məhsuldar torpaqlar
- 1000000 ha
İrriqasiya sistemləri
0
- 1200 km
AZƏRBAYCANA M Ü H A R İB Ə ZAM ANI DƏYMİŞ ZİYA
N IN Ü M U M İ M ƏBLƏĞİ 60 MİLYARD ABŞ DOLLARIN-
DAN ÇOXDUR.
256
Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində
Ermənistanın qanunsuz fəaliyyəti
Azərbaycan Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazir
liyinin məlumatına görə, Ermənistan Respublikası və
separatçıların işğal olunmuş ərazilərdə qeyri-qanuni
fəaliyyəti əsasən aşağıdakı istiqamətlərdə təzahür et
mişdir:
/. Separatçı-terrorçu qurumun müstəqil dövlət kimi tanı
dılması cəhdləri
Dağlıq Qarabağdakı separatçı-terrorçu qurum atəşkəs re
jimindən istifadə edərək beynəlxalq aləmdə müstəqil dövlət
kimi tanınmaq məqsədi ilə son illər ərzində zəruri «dövlət insti
tutları» («parlament», «nazirliklər», «ordu», «komitə» və «ida
rələr») təsis etmiş, bir neçə ölkədə öz «nümayəndəlik»lərini
açmışdır.
2001-ci ilin mart ayından bu ərazilərdə yaşayan vətəndaşla
ra onların qondarma qurumun və Ermənistan Respublikasının
vətəndaşı olduqlarını təsdiq edən yeni «pasportlar»ın verilmə
sinə başlanmışdır.
II. Dövlət terrorizmi və təcavüzkar separatizm
1989-1994-cü illərdə erməni separatçıları və terrorçuları
tərəfindən Azərbaycan ərazisində 373 terror aktı törədilmiş,
nəticədə 1.568 nəfər ölmüş, 1.808 nəfər yaralanmışdır. Azər
baycan Respublikası, eləcə də xarici ölkələrin məhkəmələ
ri tərəfindən prosessual qaydada sübuta yetirilmişdir ki, hə
min terror aktlarının 32-si Ermənistan Respublikasının xüsusi
xidmət orqanlarının bilavasitə iştirakı ilə Azərbaycanın işğal
olunmuş ərazilərindən istifadə edilməklə, cəbhə xəttindən yüz
kilometrlərlə aralıda yerləşən yaşayış məntəqələrində həyata
keçirilmişdir.
257