Estakadalar
iri həcmli tökmə tələb edilən Ģəhər yollarında, küçə
hərəkətlərini asanlaĢdırmaq və körpü astanasında yerləĢən su bazarların
üzərində tikilir. Borular dəmir yolunun az su keçən və ya mövsümü su
buraxılan yerlərlə kəsiĢməsində quraĢdırılır (ġəkil 4.13).
Boruların ən çox yayılmıĢ növlərinə 1-6 m uzunluqda, ayrı-ayrı
hissələrdən ibarət dəmir-betondan düzəldilib
deformasiya calaqlarla
qoĢulmuĢ borular aiddir. Belə boruların quraĢdırılması nəzərə çarpacaq
dərəcədə ucuz baĢa gəlir (ġəkil 14).
1-giriş başlığı; 2-hidroizolyasiya; 3-çıxış başlığı; 4-daş döşəmə; 5-
risberma; 6-fundament; 7-deformasiya tikişi; 8-boru manqası.
Suyun müqavimətini azaltmaq və boruya giriĢ hissəsinin yuyulmadan
qorumaq üçün, borunun giriĢ hissəsində baĢlıq quraĢdırılır. BaĢlıqsız
büzməli metal borular da mövcuddur. Belə borular
qiyməti və çəkisi ilə
dəmir beton borulardan çox fərqlənir və eyni zamanda quraĢdırılması çox
vaxt aparmır. Dəmir yolu dağ silsiləsi ilə, kəsiĢməsində tunellər tikilir
(ġəkil 4.15). SərniĢinlərin stansiyalarda təhlükəsizliyini
təmin etmək üçün
də tunellərdən istifadə olunur.
Şəkil 4.15. Tunel
Tunellər
–uzunluğu en kəsik ölçülərindən dəfələrlə böyük olan üfüqi və
ya maili yeraltı mühəndisi qurğudur və nəqliyyat yollarının, çay və ya kanal
suyunun, Ģəhər kommunikasiya qurğularının maniədən keçirilməsi üçün
tikilir (ġəkil 4.15).
Təyinatına görə istismarda olan tunellər aĢağıdakı əsas qruplara
bölünür:- nəqliyyat yollarında
tunellər;
- hidrotexniki tunellər;
- kommunal təyinatlı tunellər;
- xüsusi təyinatlı tunellər.
Nəqliyyat tunelləri yerləĢmə vəziyyətinə görə dağ, sualtı və Ģəhər
tunellərinə bölünürlər. Nəqliyyat yollarında tikilən tunellər öz növbəsində
təyinatına
görə dəmir yolu tunellərinə, avtomobil yolu tunellərinə, gəmi
hərəkəti üçün tunellərə, metropoliten tunellərinə, piyadaların hərəkəti üçün
tunellərə bölünür. Tunellər nəqliyyat yolunu hündür xarakterli və kontur
xarakterli maniədən keçirmək üçün tikilir.
Hündür xarakterli maniələrə
təpələr, dağlar, su ayrıcı hündürlüklər aid edilir. Tunel keçidinin hündür
xarakterli dağ massivinin bilavasitə dabanında yerləĢdirilməsi nəticəsində
tunelin ümumi uzunluğu artır ki, bu da sərmayə qoyuluĢunun
dəfələrlə
artırılmasını tələb edir. Ona görə də, trassa xətti texniki-iqtisadi
əsaslandırmalarla seçilir.
Nəqliyyat yolunun layihəsinin tərtibi zamanı
iri çaylar üzərində körpü
nəzərdə tutulmaqla yanaĢı, müqayisə üçün su altı tunel variantına da baxılır.
Dağ bölgələrində yolun
Dostları ilə paylaş: