18
mübadiləsini dəstəkləməyə imkan verir. Avropa ölkələri ilə əməkdaşlıq
sayəsində Azərbaycan Avropanın film xəritəsinə daxil edilə bilər.
>
Özəl resursların istifadə olunmamış potensialı mövcuddur və həmin resurslar
ilə dövlət vəsaitləri bir-birindən qarşılıqlı şəkildə asılıdır. Sahənin kommersiya
hissəsi kifayət qədər inkişaf etmədiyindən kinematoqrafiya sahəsinə şəxsi pul
vasitələrinin cəlb edilməsi potensialı yüksəkdir. Səmərəli şəkildə istifadə olunan
dövlət vəsaitlərini (yaradıcılığı və bədii keyfiyyəti dəstəkləmək məqsədilə) və
özəl sektorun investorlarının bu sahəyə daxil olmasını təmin edən stimulları
özündə birləşdirən lazımi tədbirlərin həyata keçirilməsi kino sənayesinin
inkişafını qısa müddət ərzində sürətləndirə bilər.
>
Xüsusi əməkdaşlıq və mübadilə proqramlarının işlənib hazırlanması yolu ilə
xaricdən mütəxəssislərin cəlb edilməsi, o cümlədən, yüksək ixtisaslı kadrların
məqsədyönlü seçimi beynəlxalq miqyasda rəqabətə davamlı kino sənayesinin
yaradılması sahəsindəki boşluğu aradan qaldıra bilər.
Təhlükələr
>
Müasir mədəniyyət siyasətləri və kino sektorunun inkişafı üçün başlıca maneə
mədəniyyət və kino anlayışlarının konkret siyasi maraqlara xidmət edən ideoloji
vasitə kimi dərk edilməsidir. Bu təcrübədən azad olmaq bədii azadlığı
genişləndirəcək və sahənin rəqabətə davamlılığını artıracaq.
>
Müasir kinematoqrafiya sənayesi ilə əlaqədar siyasətlərə keçid üçün
siyasətçilər müəyyən dərəcədə rəhbərlik və idarəetmə bacarıqlarına malik
olmalıdır. Dövlət idarələrində bürokratik idarəetmə strukturlarının olması,
müasir dövrdə siyasət hazırlama prosesində lazımi bacarıqlara sahib olan
insan
resurslarının
olmaması
kinematoqrafiya
sektorunun
müasirləşdirilməsinə əngəl törədən əsas maneələrdən biri kimi qiymətləndirilə
bilər.
>
Ştatdankənar və özəl kinooperatorların qarşılaşdığı çətinliklər çoxşaxəli və
rəqabətə davamlı mədəniyyət sektoru üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən
"aşağıdan yuxarıya" təşəbbüslərinin effektivliyini təhlükə altına qoya bilər.
>
Azərbaycanın kinematoqrafiya sahəsində təcrübəli mütəxəssislər yox
dərəcəsindədir. Müstəqil və təcrübəli prodüserlərin fəaliyyəti, pul
resurslarından və infrastrukturdan istifadə imkanının mövcudluğu kino
sənayesinin inkişafı üçün həlledici əhəmiyyətə malikdir. Hazırda Azərbaycanda
keyfiyyətli film materiallarının işlənib hazırlanması üçün lazım olan digər
xüsusi peşələrlə yanaşı, yuxarıda sadalananlar da mövcud deyil.
19
4. TÖVSİYƏLƏR
4.1. Ümumi şərtlərin yaradılması
4.1.1. Uğurlu siyasətlər etibarlı məlumatlar əsasında tərtib olunur
Yeni, effektiv və dinamik siyasətlərin işlənib hazırlanması üçün Azərbaycanın
kinematoqrafiya sahəsi haqqında lazımi və strukturlaşdırılmış məlumatlar təqdim
olunmalıdır. Etibarlı məlumatlar siyasət hazırlama prosesinin uğurlu təşkilinin ilkin
şərtidir və sektor dövlətin nəzarəti altında olan hissədən və tamamilə fərqli şəraitdə
fəaliyyət göstərən müstəqil bölmədən ibarət olduğu təqdirdə daha çox əhəmiyyət kəsb
edir. Təəssüf ki, indiyədək Azərbaycanın kinematoqrafiya sektorunun vəziyyəti
haqqında kəmiyyət və ya keyfiyyət yönümlü az sayda məlumat toplanıb. Sözügedən
sahəni bütövlükdə xarakterizə edən statistik məlumatlar effektiv, keyfiyyətli
planlaşdırmanın aparılmasına və analitik və müqayisəli məlumatların təqdim
edilməsinə gətirib çıxara bilər. Onlardan effektiv, xüsusi siyasətlərin işlənib
hazırlanması, habelə, təqdim edildikdən sonra göstərilən təsirin müəyyən edilməsi
məqsədilə istifadə oluna bilər.
Mövcud məlumatların sözügedən sektor və ictimaiyyət nümayəndələri üçün əlçatan
olmasını təmin etmək son dərəcə vacibdir. Effektiv və əlçatan məlumatların tərkibinə
dövlət maliyyələşdirmə siyasəti haqqında şəffaf məlumatlar daxildir və onların
qiymətləndirilməsi sektorun daha peşəkar, şəffaf şəkildə inkişaf etdirilməsinə və
beynəlxalq səviyyədə daha cəlbedici xarakter daşımasına yardımçı olacaq.
Yerli istehsalın inkişafını və uğurunu qiymətləndirmək, habelə, dövlət
maliyyələşdirməsinin və siyasətlərin effektivliyini müəyyən etmək üçün effektivlik
göstəriciləri (müəllif kinolarının sayı, beynəlxalq miqyasda tanınmış filmlərin sayı, hər
film üzrə kassa yığımlarının həcmi, hər film üzrə satış həcmi və s.) də toplanılmalı,
təhlil edilməli və nəşr edilməlidir.
İlk addım: Uzun müddət ərzində toplanacaq və təhlil ediləcək məlumatlardan ibarət
külliyyat yaradın və onun "Eurostat" statistika agentliyinin yaradıcılıq sahələri və
kinematoqrafiya üzrə araşdırmaları ilə uyğunluq təşkil etməsinə diqqət yetirin.
4.1.2. Dövlət və özəl kinematoqrafiya sektorları arasında tarazlığın yaradılması
Müasir mədəniyyət siyasətlərinə və kinematoqrafiya sahəsinin inkişafına aparan yol
mədəni yaradıcılıq prosesində dövlətin və müvafiq sahələrin rolunu yenidən
müəyyənləşdirməkdən keçir. Dövlət sahəyə olan nəzarətini azaltmalı və dövlətin
vəzifəsi yaradıcı istehsal prosesinə və onun məzmununa müdaxilə etmək əvəzinə, bədii
yaradıcılıq üçün əlverişli şərait yaratmaqdan və ya kinematoqrafiya sahəsinin inkişafına
yardımçı olmaqdan ibarət olmalıdır.
Bununla yanaşı, rəqabətə davamlı sahəvi ekosistemin yaradılması və onun daxilində
dövlət maliyyələşdirməsindən səmərəli şəkildə istifadə edilməsi ilə nəticələnən standart
sahibkarlıq mühitinin formalaşdırılması məqsədilə bazar iqtisadiyyatı prinsipləri
kinematoqrafiya sənayesinə tətbiq edilməlidir. Dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən
istehsalat və yalnız bazar mühitində çalışan özəl prodüserlər arasındakı boşluğu (adi
bazar və sənaye dövrü xaricində mövcud olan) doldurmaq çox önəmlidir. Bazardakı
çatışmazlıqları aradan qaldırmaq və onun çərçivəsində əlavə dəyər yaratmaq, onunla