Sub-Sector Report on Film Sector in Azerbaijan (eng) final
Yüklə 258,14 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.2. Kinematoqrafiya sahəsinin dəstəklənməsi
20
rəqabət aparmamaq üçün büdcə vəsaitlərindən istifadə olunmalıdır. Bu sahədə islahat aparılmasının məqsədi kinematoqrafiya sənayesi üçün effektiv dövlət-özəl tərəfdaşlığı ekosisteminin yaradılmasından ibarətdir. Sözügedən ekosistem məzmun və istehsalat baxımından dövlət tərəfindən daha az idarə olunmalı, beynəlxalq standartlara cavab verən nailiyyətləri və sənaye uğurunu daha çox dəstəkləməlidir. Siyasət səviyyəsində audiovizual məhsulların qarşılıqlı əlaqə sisteminin daha yaxşı dərk olunması bu islahatın əsasını təşkil edir. Bu zaman kinematoqrafiya sahəsi yaradıcılıq sahəsi kimi müəyyən edilməli, bu sektorda sahibkarlıq fəaliyyəti üçün əlverişli şəraitin yaradılması yolu ilə sahənin ticari hissəsinin inkişafında dövlətin rolu qiymətləndirilməlidir. Bu prosesdə əsas vəzifələrdən biri dövlət film atelyelərini və kinostudiyaları mərkəzsizləşdirilmiş təşkilatlara çevirməkdən ibarət olacaq. Sənaye yönümlü hazırkı əlaqələri qoruyub saxlamaq üçün bu prosesə ehtiyatla yanaşmaq lazımdır. Azərbaycanda kinematoqrafiya sənayesinin inkişafının hazırkı dövrünü nəzərə alaraq, dəyişiklik prosesi studiyanın idarəetmə fəaliyyəti və fəaliyyət sferasının dərin təhlili əsasında dövlət-özəl sektor yönümlü effektiv həll yolunun axtarıb tapılması ilə müşayiət oluna bilər. Gələcək fəaliyyət modelində əsas diqqət sahənin istehsalat gücünə deyil, burada infrastrukturun, xidmət və avadanlıqların təmin edilməsinə yönəldilməlidir. Bunun üçün beynəlxalq işgüzar mühitdə işləmək imkanı verən peşəkar idarəetmənin mövcudluğu, onun hüquqi statusunun, şəffaf idarəetmə və nəzarət mexanizmlərinin dəyişməsi (bütövlükdə sahəni təmsil edən Direktorlar Şurası, dövlət nəzarəti) və kinematoqrafiya sahəsi yönümlü maliyyələşdirmə siyasətlərinin nəzərdən keçirilməsi tələb olunur. Hökumət səviyyəsində kinematoqrafiya sahəsinə dair yanaşmanın dəyişməsi daha geniş iqtisadiyyatı və digər sahələrdəki siyasətləri özündə ehtiva etməli və yaradıcılıq sahələrinin daha yaxşı dərk edilməsinə əsaslanmalıdır. Kinematoqrafiya sahəsinin bütövlükdə iqtisadiyyata, beynəlxalq rəqabətə davamlılığa və ölkənin brendinq fəaliyyətinə göstərdiyi təsirə daha çox diqqət yetirmək lazımdır. İlk addımlar: >
mülkiyyət, idarəetmə, onların sahədəki rolu və əhəmiyyəti baxımından islahatın aparılmasının planlaşdırılması. Onların maliyyələşdirmə və iqtisadi fəaliyyətinin liberallaşdırılması. >
kommersiya və sahibkarlıq fəaliyyətinə istiqamətlənən "Kinematoqrafiya sahəsinin İnkişaf Planı"nın toplanmış məlumatlar əsasında işlənib hazırlanması. 4.1.3. Maliyyələşdirmə islahatı Hazırkı sistemə əsasən, filmlərin istehsalı üçün dövlət istehsalat şirkəti tərəfindən maliyyə vasitələri ayrılır. Bir çox digər Avropa ölkələrində olduğu kimi, incəsənət və yaradıcılıq sahələrində mövcud olan ən effektiv və təsirli maliyyələşdirmə sistemləri müstəqil altdövlət orqanı çərçivəsində mütəxəssislər tərəfindən maliyyələşdirmə qərarlarının qəbulunu nəzərdə tutan müstəqil sistemə (incəsənət şuraları, mədəniyyət fondları, film fondları və s.) əsaslanır. Məhz bu səbəbdən Azərbaycan Film Fondunun yaradılması Avropa miqyasında müasir kinematoqrafiya sahəsinin rəqabətə davamlılığını təmin etmək istiqamətində atılan mühüm addım ola bilər. Yeni maliyyələşdirmə mexanizmlərini nəzərdən keçirərkən, həm bədii meyarların 21
formalaşdırılması, həm də sahəyə dəstək (kapitaldan istifadə imkanı) məqsədilə maliyyələşdirmənin təmin edilməsi son dərəcə vacibdir. Kinematoqrafiya sənayesində paylanma sxemlərini (yerli və beynəlxalq miqyasda) dəstəkləmək üçün effektiv tədbirlərin işlənib hazırlanması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Effektiv dövlət maliyyələşdirməsi sənaye və kommersiya yönümlü digər tədbirlər vasitəsilə dəstəklənməli olan sahənin inkişafına təkan verir. Onlar kinematoqrafiya sənayesinə (vergi güzəştləri, müştərək maliyyələşdirmə, güzəşt layihələri, investisiya fondları və müştərək istehsallara göstərilən dəstək vasitəsilə) sərmayə yatırmaq məqsədilə özəl və xarici kapitalın cəlb edilməsinə istiqamətlənə bilər. Güzəşt layihələri bu baxımdan ən dəqiq vasitələrdən biridir və bir çox Avropa ölkələri xarici istehsalları cəlb etmək üçün intensiv layihələrin tətbiq edilməsi istiqamətində rəqabət apardığından bu ehtimalı Azərbaycanda da nəzərdən keçirmək lazımdır. Ölkə qonşu ölkələrin bəziləri ilə müqayisədə ona rəqabət üstünlüyü qazandıran maraqlı yerləri, mədəni irs nümunələrini və müvafiq təhlükəsizlik imkanlarını təklif edə bilər. Bununla yanaşı, güzəşt proqramı olmadan bacarıqlar və avadanlıqlar baxımından digər ölkələr ilə rəqabət aparmaq və yerli sənaye sahəsi yaratmaq çətin olardı. Digər ölkələrin təcrübələri göstərir ki, yerli istehsalatda güzəşt proqramının tətbiq edilməsi sahənin inkişafında iri həcmdə əlavə dəyər yaradır və filmlərin istehsalı prosesinə yerli kapitalı cəlb edir. İlk addımlar: >
ölkələrdən gəlmiş ekspertlərin köməyilə audio-vizual sahə (maliyyələşdirmənin bir neçə modeli mövcuddur) üçün büdcə vəsaitləri ayıracaq Azərbaycan Film Fondunun yaradılması məqsədilə planın işlənib hazırlanması. >
təşəbbüslərin genişləndirilməsi – investorları sərmayə yatırmağa (məsələn, gəlir vergisinin azaldılması, ƏDV-nin azaldılması, güzəşt layihəsi) təşviq edən mümkün vergi güzəştlərinin siyahısını hazırlamaq, məlumatları toplamaq və sahə üzrə bu tipli tədbirlərə dair proqnozlar hazırlamaq. 4.1.4. İnfrastruktur Sürətli rəqəmsal və texnoloji dəyişikliklər səbəbindən hal-hazırda kinematoqrafiya sahəsində mövcud olan texnoloji və fiziki infrastruktur müasir standartlara cavab vermək üçün fasiləsiz investisiyalara ehtiyac duyur. Yerli sahədə bacarıq və imkanların sonrakı inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən xarici istehsalları və birgə istehsalları cəlb etmək üçün lazımi texnologiyaların tətbiqinə ehtiyac var. Texnoloji infrastrukturun yeniləşdirilməsi üçün dövlət tərəfindən istifadə olunacaq əsas vasitələr sırasına kiçik miqyaslı dövlət subsidiyaları, əlçatan bank kreditləri və sözügedən sektor üçün təklif olunan, infrastrukturun yenilənməsini təmin edəcək dövlət zəmanətləri daxildir. Bu maliyyə alətləri bütün sahə üçün əlçatan olmalı və keyfiyyətli və ictimai əlavə dəyər meyarlarına əsaslanmalıdır. Eynisi film infrastrukturunun ayrılmaz tərkib hissəsi hesab olunan kino infrastrukturuna şamil edilir. Kinoteatrların cari şəbəkəsi ciddi yenilənməyə və investisiyaya ehtiyac duyur. Hal-hazırda Azərbaycanda istehsal olunan filmlərin bir çoxu böyük ekrana çıxmaqda bir sıra çətinliklərlə üzləşir. Buna səbəb isə burada arthaus və ya niş auditoriya kinematoqrafiyasının tələblərinə cavab verə bilən müvafiq infrastruktura, habelə, paytaxt şəhərin hüdudlarından kənarda kino infrastrukturuna
22
ciddi şəkildə ehtiyacın olmasıdır. Bütün ölkə ərazisində məşhur kinoteatrların bərpası prosesi uzunmüddətli olsa da, mühüm əhəmiyyət kəsb edəcək.
Dövlət kinematoqrafiya sahəsində çalışanlar və müstəqil fəaliyyət göstərən prodüserlər, kinematoqraflar və mütəxəssislər arasında tarazlığın yaradılması Azərbaycanın kinematoqrafiya sənayesinin strateji inkişafını şərtləndirən əsas amillərdən biridir. Bu sahədə baş verən dəyişiklik effektiv, rəqabətə davamlı və ədalətli sənaye mühitinin yaradılmasında mühüm rol oynayır. Müstəqil sektorun daha yaxşı tanınması maliyyə vəsaitlərindən daha şəffaf şəkildə istifadə edilməsi və mədəniyyət siyasəti çərçivəsində onların sahədəki statusunun və yerinin müəyyən edilməsi ilə nəticələnə bilər. Hökumət "aşağıdan yuxarıya" təşəbbüslərini dəstəkləməklə bu məqsədə nail ola və onları gələcək siyasət ilə bağlı tərəfdaşlıq dialoquna cəlb edə bilər. Hər bir mədəniyyət siyasətində, o cümlədən, kinematoqrafiya sahəsi ilə əlaqədar siyasətdə bütün yaradıcı mütəxəssislər üçün bədii azadlıqların müdafiəsini təmin etmək mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Şəffaf və açıq maliyyələşdirmə tədbirlərinin həyata keçirilməsi və maraqlı, cəsarətli və innovativ ideyaların hazırlanmasına imkan verən ssenari müsabiqələrinin təşkili yolu ilə bu məqsədə nail olmaq mümkündür. Məhz bu yolla hökumət, müstəqil fəaliyyət göstərən aktyorlar və özəl sektor arasında strateji ittifaqların və tərəfdaşlıq münasibətlərinin əsası qoyula bilər ki, bu da öz növbəsində müasir və effektiv siyasətlərin işlənib hazırlanması və rəqabətə davamlı sahənin yaranması ilə nəticələnə bilər.
Yaxşı peşə təhsili və hazırlığı olmadan ölkədə güclü kinematoqrafiya sənayesi yaratmaq mümkün deyil. Azərbaycanda hazırkı avadanlıqların və təhsil planlarının yenilənməsinə ehtiyac vardır. Film təhsili sisteminin islahatı uzunmüddətli investisiyadır. O, yeni texnoloji bazanı, infrastrukturu və təhsil planlarının nəzərdən keçirilməsi prosesini özündə ehtiva edə bilər. Yaradıcılıq sahələrinin yaradıcı və işgüzar bacarıqları özündə ehtiva edən xarakteri təhsil islahatında nəzərə alınmalı və kinematoqrafiya sahəsinin mütəxəssisləri üçün biznes kurslar və təlimlər təhsil planlarına daxil edilməlidir. 23
Bununla belə, qısamüddətli perspektivdə bir çox işlər həyata keçirilə bilər. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının rəhbərliyi altında keçirilən hazırkı təlim kursunun əhatə dairəsi genişləndirilməli, bu zaman sektorun tələbatlarına uyğun olaraq diqqətlə planlaşdırılmalı və prodüserlərin ssenari yazma bacarıqlarının və səriştəsinin artırılması məsələsi prioritet təşkil etməlidir. Hökumət tələbələrə xaricdə təhsil almaq imkanı verən təqaüd və təcrübə proqramlarını tətbiq edə bilər, bu zaman onları proqramı başa vurduqdan sonra Azərbaycana qayıtmağa və burada işləməyə sövq etmək məsələsinə xüsusi önəm verilməlidir (ilkin qrantlar, yerli şirkətlərdə və studiyalarda təcrübə keçmələr və s.). Xarici ekspertlər, müəllimlər, kinematoqrafiya sahəsinin peşəkarları və təhsil müəssisələri ilə dəvət olunmuş mütəxəssislərin mühazirələri, seminarlar və mübadilə proqramları formasında sistematik əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulması daha öncə qeyd olunmuş təhsil islahatının əsasını təşkil edə bilər. Təhsil proqramları mütəxəssislər üçün genişləndirilməli və auditoriyanın inkişafı və kino sənətinin gənclər arasında təbliği məsələləri prioritet təşkil etməlidir. Çoxsaylı Avropa və dünya kino nümunələrində alt-yazıların müşayiətinin təmin edilməsinə və onların dublyaj edilməsinə, habelə, ekranlaşdırma ilə əlaqədar maarifləndirici tədbirlərin (müzakirələr, mühazirələr, müsahibələr və s.) keçirilməsinə məqsədyönlü şəkildə dəstək göstərilməsi əhali arasında kinematoqrafiya sənayesi baxımından savadlılığı artıracaq. İlk addımlar: >
Universiteti ilə əməkdaşlıq şəraitində kinematoqrafiya sahəsinin mütəxəssisləri üçün səriştənin artırılması proqramının işlənib hazırlanması. >
hazırlayacaq və onun həyata keçirilməsini təmin edəcək beynəlxalq mütəxəssislər heyətinin seçilməsi. 4.2.3. Beynəlmiləlləşmə Azərbaycanın kinematoqrafiya sənayesinin inkişaf etdirilməsinin ən effektiv üsullarından biri beynəlxalq arenaya çıxış imkanından və sərhədlərarası əməkdaşlıqdan faydalanmaqdır. Bu addım müxtəlif sahələrdə "nou-hau" tipli çoxsaylı biliklərin tətbiq edilməsi ilə nəticələnə və sahənin hazırkı vəziyyətinə təkan verə bilər. Mədəniyyət və kinematoqrafiya sahəsində sərhədlərarası əlaqələr mövcud olsa da, qonşu ölkələrlə qurulan əməkdaşlıq əlaqələri daha müntəzəm və qanuniləşdirilmiş xarakter daşıya bilər. Regional əməkdaşlıq imkanlarının araşdırılması və regional birgə istehsal layihələrinin, proqramların və təşəbbüslərin hazırlanması prosesi Azərbaycanda kino sənayesinin və digər analoji regional təşəbbüslərin əsasını təşkil edə bilər. Birgə istehsallara göstərilən dəstək regional miqyasdan kənara çıxa bilər. "Eurimages" fonduna üzv olmaq bu istiqamətdə ilk addım sayıla bilər. Ölkənin xarici istehsallar üçün film çəkiliş meydançası qismində təbliğ edilməsi məqsədilə effektiv və fəal şəkildə fəaliyyət göstərən Film Komissiyası kinematoqrafiya sənayesinin beynəlmiləlləşməsinə təkan verir. Belə bir idarə yuxarıda göstərilən planlaşdırma metodlarından istifadə etməklə sahə və onun potensialı üzrə aktual məlumatlara sahib olmalıdır. Azərbaycana yeni istehsalların cəlb edilməsi sayəsində yerli sahə həcm, bacarıq və bədii keyfiyyət baxımından inkişaf edəcək. Film Komissiyası və bütövlükdə sektor (xüsusilə, qeyri-dövlət) arasında sıx əlaqələrin
24
qurulmasını təmin etmək olduqca vacibdir. Film Komissiyasının rolu (ölkəni film çəkiliş meydançası qismində təbliğ etmək) və ölkənin təklif etdiyi vergi güzəşti arasında sıx əlaqə vardır. Ölkə daxilində xərclənmiş pul vəsaitlərinin faizinin motivasiya məqsədilə xarici prodüserlərə geri qaytarılmasını nəzərdə tutan diqqətlə işlənib hazırlanmış və perspektivli "vergi güzəştləri" layihəsi prosesin həlledici elementi ola bilər. Vergi güzəşti yerli prodüserlərə yardımçı ola və özəl sektordan sözügedən sahəyə pul vəsaitlərinin və investisiyaların cəlb edilməsini təmin edə bilər. Azərbaycan filmlərinin xarici ölkələrə satışını stimullaşdırmaq və dəstəkləmək, habelə, inkişaf etməkdə olan sahənin inkişafına imkan yaratmaq məqsədilə Kino haqqında Məlumat Mərkəzi, Film Müəssisəsi və ya Film İxracatı Bürosu kimi bir müəssisə yaradıla bilər. Bu müəssisəni peşə assosiasiyaları və sahənin digər iştirakçıları ilə əməkdaşlıq şəraitində idarə etmək mümkündür. Beynəlxalq film festivalları kinematoqrafiya sənayesinin beynəlmiləlləşdirilməsinin mühüm hissəsidir. Festivallar sözügedən sahənin mütəxəssislərini cəlb edir və ölkə, onun kino sənayesi haqqında beynəlxalq məlumatlılığı artırır. Bakı şəhərində ən azı bir və bir neçə beynəlxalq film festivalının təşkil edilməsi həm hökumətin, həm də sahənin prioritet istiqamətlərindən biri ola bilər. Beynəlxalq komandaya və peşəkar dramatik kompozisiyaya yatırılan ilkin investisiyaların əvəzi beynəlxalq ictimaiyyətin tanınması və maraqları sayəsində ödəniləcək. İlk addımlar: >
ilə təmin edən "Eurimages" fonduna üzv olacaq. >
potensialının təhlili. >
layihənin konsepsiyasının işlənib hazırlanması (beynəlxalq ekspertlərin köməyilə). >
Şurasının yaradılması. 4.2.4. Əsas diqqətin rəqəmsal inkişafa yönəldilməsi Rəqəmsal dəyişiklik yaradıcılıq və yayım texnologiyalarından, habelə, yeni istehlak modellərindən və biznes modellərdən daha asanlıqla istifadə etmək imkanı verməklə kinematoqrafiya sənayesinə ciddi şəkildə təsir göstərib. Bu, sözügedən sahə üçün yeni problemlər yaradır, lakin sürətli irəliləyiş hazırda pelotonun ön sıralarında yer almayan ölkələr və milli sənaye sahələri üçün xüsusi imkanlar açır. Kino sənayesi üçün rəqəmsallaşdırma infrastrukturuna və rəqəmsal reklam və paylanma mexanizmlərinə (VOD platformaları, axın xidmətləri, internet-marketinq və s.) sərmayə yatırılması, habelə, yeni biznes modellərin və prodüserlərin səriştəsinin artırılması prosesinin dəstəklənməsi Azərbaycanda sözügedən sahənin inkişafına əhəmiyyətli dərəcədə töhfə verə və onun nailiyyətlərini beynəlxalq miqyasda təbliğ edə bilər. Dəstək dedikdə, gəncləri rəqəmsal film istehsalı texnologiyaları ilə işləməyə həvəsləndirən və onlara film çəkməyi öyrədən proqramların (bir dəqiqəlik video müsabiqələr, onlayn kurslar və s.) tətbiqi nəzərdə tutulur. Bu maarifləndirici fəaliyyətlər filmsevərlərin sayını artıra, gənc istedadları və kinematoqrafların gələcək nəslini tanımaq imkanı verə bilər. 25
26
5. XÜLASƏ Bu hesabat Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və British Council tərəfindən təqdim edilmiş onlayn məzmun, yazılı materiallar və Azərbaycanın kinematoqrafiya sənayesinin çoxsaylı iştirakçıları ilə aparılan fərdi görüşlərin və danışıqların bir sıra mərhələləri əsasında tərtib edilmişdir. Hesabat Azərbaycanın kino və kinematoqrafiya sənayesinin cari vəziyyətinin icmalını, onun güclü tərəflərini, ölkənin sözügedən sahəni müasir və rəqabətə davamlı sektora çevirmək cəhdlərində qarşılaşdığı problemləri, tövsiyələrin və mümkün həll yollarının kompleks dəstini və yol xəritəsinin ilk addımları ilə əlaqədar təklifləri özündə ehtiva edir.
Azərbaycan cəmiyyətinin keçid vəziyyəti və coğrafi-mədəni mövqeyi ölkənin kinematoqrafiya sənayesinin inkişafına təkan verən, onu vətəndaşların qürur və mənsubiyyət mənbəyinə çevirən və beynəlxalq miqyasda tanınmasını təmin edən effektiv tədbirləri işləyib hazırlamaq üçün əlverişli imkan yaradır. Yaradıcılıq potensialını üzə çıxarmaq üçün əlverişli şərait yaradan bədii yaradıcılıq və mükəmməllik, bədii azadlıq və dövlət siyasəti bütün digər yaradıcılıq sahələrində olduğu kimi burada da uğurun rəhni sayılır. Azərbaycan hökuməti həll yollarının axtarıb tapılması üçün beynəlxalq ictimaiyyətin nümayəndələrinə müraciət edə, ekspertləri və əməkdaşları dəvət edə, kinoları beynəlxalq miqyasda birgə istehsal edə bilər.
27
QEYD Hesabat Avropa İttifaqının Şərq Tərəfdaşlığı Mədəniyyət və Yaradıcılıq Proqramının dəstəyi ilə tərtib olunur. Sözügedən hesabatın məzmunu Avropa İttifaqının rəsmi nöqteyi-nəzərini əks etdirmir. Hesabatda əksini tapmış məlumatlara və fikirlərə görə məsuliyyət tamamilə müəllifin üzərinə düşür.
Avropa İttifaqının Şərq Tərəfdaşlığı Mədəniyyət və Yaradıcılıq Proqramının məqsədi mədəniyyət və yaradıcılıq sektorlarının Azərbaycan, Belarus, Gürcüstan, Moldova, Ukrayna və Ermənistanda davamlı humanitar, sosial və iqtisadi inkişafa verdiyi töhfənin dəstəklənməsidir.
tərəfindən maliyyələşdirilir Yüklə 258,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|