223
Baron və baronessa de Vas fon Steynveyk (sağda) bizim
qonağımız olarkən
224
O ki, qaldı uşaqlara və nəvələrə, onlar əlbəttə ki, bay-
ramlarda görüşməyə gəlirlər. Qarşılıqlı ittihamlar səslənmir.
Hər kəsin öz həyatı var – məgər bu normal deyil? Özünüz
nəticə çıxarın.
Hollandiyalılar gözəl millətdir. Onlar qətiyyən Breygelin
əsərlərində olan insanlara bənzəmirlər. Ucaboydurlar, Avro-
pada ən ucaboy millət onlardır. Orta boyları – bir metr səksən
üç santimetrdir. Kişilər üçün bir metr doxsan santimetr norma
sayılır.
Mənim bir tanışım, orada görüşdüyüm mühacir yazıçı da-
nışırdı ki, o, bura gələndə və bu sayda hündürboy, uzunayaq-
lı qızları görəndə, cənnətə düşdüyünü fikirləşib. Onun boyu
iki metr bir santimetrdir. Rusiyada özünə qız tapmaqda çə-
tinlik çəkirmiş. Onların hamısı ona alçaqboylu görünürmüş.
Nəhayət, Hollandiyada özünə uyğun gözəlliyi tapıb. Görüşə
çağırıb, restorana dəvət edib. Qız razılaşıb. O, ən yaxşı kost-
yumunu geyinib, çiçək alıb və səadətini gözləməyə başlayıb.
- Təsəvvür edirsən, o, içəri girəndə, şok keçirdim. Gözlə-
rimə inana bilmədim. Mən hətta onu tanımadım. Hər halda
restorana gedən adamlar başqa cür geyinir. O isə bel çanta-
sı ilə, dizə qədər şalvarda gəldi. Qaməti qətiyyən hiss olun-
mur! Ayaqında isə “zibiltapdalayan” var idi. Yadındadır, So-
vet İttifaqında üçqat altı olan, palçığı “üzüb” keçmək lazım
olan ayaqqabıları belə adlandırırdılar? Hardan tapmışdı bu
ayaqqabıları? Başa düşə bilmədim. Amma restorana məhz bu
geyimdə gəldi. Şok keçdikdən sonra biz birtəhər yedik, içdik.
Hesabı ödəmək üçün pul qabımı çıxaranda, o da məcmeyiyə
öz bank kartını atdı. Mənim hesabı bütünlüklə ödəmək istə-
yimə o, qəribə cavablar quraşdırdı:
- Mənim əvəzimə pul ödəməyini, sənə borclu qalmağımı
istəmirəm. Ümumiyyətlə, bizdə belə qəbul edilməyib.
Mən qərara gəldim ki, bu, sonrakı münasibətlərdən imtina-
dır. Məni yüngül ümidsizlik bürüdü. Amma biz küçəyə çıxan-
da şadlıqla soruşdu:
- Belə, hara gedirik: sənin evinə, yoxsa mənimkinə?
- Gəl, mənim evimə gedək, - inamsızlıqla təklif etdim. Fürsə-
ti əldən verməyəcəkdim ki.
225
Biz taksiyə mindik və qəfildən yeni sual:
- Səndə prezervativ var?
Mən bir anlıq düşündüm ki, bu cür açıq-saçıqlıqdan sonra ona
bəlkə də ehtiyac yoxdur. Birdən o, sevincək var gücü ilə çiynimə
vuraraq, çığırdı:
- Bax, görürsən, yaxşı ki, məndə var imiş.
Öz bel çantasında eşələnərək, təcili əmin olmaq istəyirdi ki,
problem olmayacaq. Ümumiyyətlə, onlar zərif deyillər. Burada
bir az çox yaşasan, geylərə qoşula bilərsən, - Feliks şikayətləndi.
Geylər üçün Hollandiyada həyat cənnətdir. Onların hətta öz
bayramları var. Adətən, sentyabrda, suyun içində keçirilir. Hə-
min vaxt bütün ölkənin geyləri Amsterdama yığışır – kimisi
bərədə, kimisi qayıqda, kimisi də motorlu qayıqda gəlir. Ams-
terdamın çoxsaylı kanalları ilə demək olar ki, bütün gün ərzində
kişi tənasül orqanı ilə bəzədilmiş, müxtəlif şəkillər çəkilmiş, rəqs
edən, sevinən, mahnı oxuyanlarla dolu, çılpaq və yarıçılpaq sər-
bəst hollandiyalılar qayıq və gəmilərdə gəzirlər. Kanallarla qır-
mızı fonarlar məhəlləsindən keçəndə, işsiz və darıxan “məhəbbət
pəriləri” onlara təkəbbürlə, mənasız insan materiallarına baxır-
mış kimi baxırlar.
Çar Pyotr haqqında öz filmimi çəkəndə, mən Hollandiyada
uzun müddət qalmalı oldum. Gənc çar bura çox gənc oğlan olan-
da gəlibmiş. Onun yaşı hələ heç iyirmiyə çatmayıbmış. Amma
o, təcrübəli və zəhmətkeş hollandiyalılardan gəmi düzəltməyi
öyrənmək istəyirdi. O, hər yeri gəzə bilmək, dəniz gözəlliklərini
görmək və Rusiyaya dəniz bağışlamağı arzulayırdı.
Çar Rusiyadan dəbdəbəsiz gəlmişdi, onu şagird kimi Zaan-
dam yaşayış məntəqəsində, dəmirçi Qeret Kvistin daxmasında
yerləşdirmişdilər. Onun əslində kim olması heç kəsə məlum de-
yildi, amma zəhmətsevər hollandiyalılar tez bir zamanda anladı-
lar ki, yaliki dörd yüz əlli quldenə alan bu adam sadəcə dülgər
deyil.
İndi Zaandamda çar Pyotrun, daha doğrusu, dülgər Pyotr
Mixayloviçin balaca muzeyi var. Ziyarətçiləri ən çox heyrətlən-
dirən isə iki metr boyu olan gənc Romanovun yatdığı çarpayıdır.
Əslində bu çarpayı qapaqlı yeşikdir. Uzunluğu bir metr alt-
mış beş santimetrdir. Yeşiyin ensiz qapağının üstündə gənc, iki
226
metr boyu olan Pyotr yatmalı və hərarətli, cavan bədəni ilə döşə-
yin altında saxlanılan kartofu qızdırmalı idi. Evləri o vaxt yaxşı
qızdırmırdılar və kartofu donmaması üçün sandığa oxşar qapaqlı
yeşiklərə doldurur və onun üstündə yatırdılar.
Hollandlardan öyrəniləsi çox şey vardı. XVI-XVII əsrlərdə on-
ların donanması dünyada ən güclü donanma idi. Onlar hamıdan
əvvəl gəmilərə topların qoyulmasını düşündülər və dünyanın
yarısını fəth etdilər. İndoneziya, Surinam, Seylon, Avstraliya, An-
til adaları, Yeni Zelandiya – bütün bunlar keçmiş koloniyalardır.
Hətta Nyu-York o vaxt “Yeni Amsterdam” adlandırılırdı. Bütün
Avropa Hollandiyanı o vaxt “böyük ağızlı kiçik ölkə” sayırdı.
Pyotrdan başlayaraq bütün rus çarları Vətənə yeni dəniz
çıxışları, başqa aləmə çıxışlar verməyi öz borcları hesab edir-
dilər.
Yalnız sonralar, onu “çar Boris” adlandıranda xoşallanan pre-
zident Yeltsin rus silahının gücü ilə əldə edilən həmin çıxışları
bir saatın içində payladı. Nə qədər apara bilirsinizsə, suverenlik
götürün – onun əsas şüarı belə idi.
Çəkilişlərdən sonra bəzən hollandiyalı dostlarımın müşa-
yiəti ilə, bəzən isə operator və çəkiliş kamerası ilə Amsterdam
küçələrini gəzəndə hollandların pəncərələrinin necə təmiz ol-
duğunu görməyə bilməzdik. Bir qayda olaraq onları pərdə ilə
örtmürdülər. Ev həyatı küçədən görünürdü. Budur, ailə çay içir,
indi ailə başçısı qəzet oxuyur, kimsə televizora baxır, hardasa
tort və yanan şamlarla ailə bayramını qeyd edirlər. Belə “açıq-
lıq” bizi çox təəccübləndirirdi. Mən hətta həmin slavist tanışım
Harri Peynenburqdan soruşdum:
- Harri, pərdə asılmayan pəncərələr sizdə adətdir? Bir ailə
idilliyasını digəri əvəz edir.
Harri gülərək cavab verdi:
- Əlbəttə, yox. Bizim öz problemlərimiz kifayət qədərdir.
Bəzən bunu hətta saxtakarlıq da adlandırmaq olar. Bir baxın,
biz necə yaxşı, necə mehriban yaşayırıq. Pərdəsiz pəncərələr
həm də protestant ənənəsidir. Küre istənilən anda öz rayonun-
da gəzə və pəncərələrə baxa bilər. Bu ona nəinki qadağan edilir,
əslində onun borcudur. O, görməli və bilməlidir ki, öz icmasına
mənsub adamlar nə edirlər.
Dostları ilə paylaş: |