Süleyman sani axundov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

Milli Kitabxana

202

H ə c ə r  x a n ı m. Qorxuram ona kimi Çingizi tutalar.

Z ö h r ə x a n ı m. Səfi bəyin Gəncədən qayıtması beş-altı gün çəkər.

H ə c ə r  x a n ı m. Onda qoy Şəmsi getsin, sənin getməyin artıqdır.

Z ö h r ə x a n ı m. Yox, ana, mən gərək gedəm, Şəmsi bacarmaz. Çingiz ona

inanmaz. Mən olsam, Qəmər ilə köməkləşib onu inandırarıq və qaçırdarıq.

H ə c ə r x a n ı m. Yaxşı deyirsən, sənin getməyin vacibdir.

Şəmsi bəy ovçu libasında, əlində tüfəng, dalınca Səfa daxil olurlar.

Ş ə m  s  i b ə y.  Ana,  iki  günə Züleyxa  xalama  qonaq  gedirəm,  izin ver Səfa

faytonu qoşub məni aparsın.

H ə c ə r    x  a  n  ı  m. İndi  atan  getdi,  sən  də getmək  istəyirsən,  bəs  evdə kim

qalsın?

Ş ə m s i b ə y. Bəs sən və Zöhrə nədir?

H ə c ə r  x a n ı m. Biz arvadıq, evi kişisiz qoymaq olarmı?

Ş ə m  s  i  b ə y.  Ana,  sənə söz verirəm  ki,  iki  gündən  artıq  qalmayam.  İndi

əhvalım çox pərişandır, havamı dəyişmək istəyirəm.

H ə c ə r  x a n ı m. Onda səbir et, Zöhrə də gedəcəkdir, xalan istəyibdir, onunla

gedərsiniz.

Heydərqulu daxil olur.

H ə c ə r  x a n ı m. Heydərqulu, nə var, xeyir ola?

H e y d ə r q u l u.  İnşallah  xeyirdir,  ancaq  Züleyxa  xanım  bir  az  naxoşdur,

məni göndərdi ki, sizi aparam.

Z ö h r ə x a n ı m. Ana, biz də gedəcəyik?

H e y d ə r q u l u. Xanım dedi ki, uşaqları da gətirsin.

H ə c ə r  x a n ı m. Heydərqulu, düzünü de, yoxsa xalam bərk naxoşdur?

H e y d ə r q u l u. Xeyr, xanım, başınız üçün qorxusu yoxdur, həkim gəlmişdi,

dedi soyuq dəyibdir. Üç-dörd günə sağalıb duracaqdır.

H ə c ə r  x a n ı m. Səfa, tez faytonu qoş.

H e y d ə r q u l u. Lazım deyil, Züleyxa xanımın faytonunu gətirmişəm, gecə

gəlib çıxdım, karvansarada açdım.

H ə c ə r  x a n ı m. Onda sən get, tez faytonu qoş gətir.

---

Milli Kitabxana

203

H e y d ə r q u l u. Baş üstə.

H ə c ə r x a n ı m. Heydərqulu, axşama düşmərik ki?

H  e  y  d ə r  q  u  l  u. Xeyr,  xanım,  axşama  beş  saat  qalmış  orada  olacağıq.

Faytona  dörd  at  qoşmuşam,  ancaq  yarım  saatlıq  Piri  babagilə dönəcəyəm.  Xanım

üçün göyərti aparacağam.

H ə c ə r  x a n ı m. Çox yaxşı. Get. (Heydərqulu gedir.) Səfa evi sənin ümidinə

qoyuram, yaxşı muğayat ol.

S ə f a. Arxayın ol, xanım.

H ə c ə r  x a n ı m. Get Xavərə də bizim üçün dəyişəcək hazır etsin.

Səfa gedir.

Ş ə m  s i  b ə y.  Ana,  bu  çox  yaxşı  otdu,  hərgah  bu  gün  özümüzü  Piri  babaya

yetirməsək, Çingizi tutacaqlar.

Z ö h r ə x a n ı m. Onu sənə kim dedi?

Ş ə m s i  b ə y. Səfi bəy.

H ə c ə r  x a n ı m. Səfi bəy ilə sən haçan görüşdün?

Ş ə m s i  b ə y. Bir az bundan İrəli.

Z ö h r ə x a n ı m. Nə deyirsən, Səfi bəy atam ilə Gəncəyə getmədimi?

Ş ə m s i  b ə y. Xeyr, Səfi bəy Gəncədən kağız aldı, oxuyandan sonra qalmalı

oldu. Atam tək getdi.

H ə c ə r  x a n ı m. Səfi bəy sənlə daha nə danışdı?

Ş ə m s i  b ə y. Mənə böyük divan qurmuşdu. Dedi: Zöhrə ilə də danışmışam.

Mən əhvalatı necə olmuşdur tamamilə nağıl etdim. Hətta Çingiz ilə sözləşdiyimi də

ondan  gizlətmədim.  Dedim,  hərgah  mən  biləydim  ki,  Çingiz  oradadır,  heç  vaxtı

Piri  babagilə getməzdim.  Mən  səy  edirdim  ki, onu  inandırım  ki,  firini  açdırım.

Məni tərif edib dedi: Mən bilirəm ki, sən qeyrətli oğlansan, bizi bacın Zöhrə kimi

düşmənə satmazsan.

H e y d ə r q u l u (daxil olur.) Fayton hazırdır.

H ə c ə r  x a n ı m. Uşaqlar, gedək.

Gedirlər.

Pərdə

---

Milli Kitabxana

204

DÖRDÜNCÜ PƏRDƏ

Səhnə birinci  pərdənin  mənzərəsini  göstərir.  Həyətdə skamyanın  qarşısında  bir  masa,

üstündə bir neçə kitab. Qəmər kitabların şəklinə baxarkən gözünə bir məktub sataşır.

Q ə m ə r  (məktubu əlinə götürüb).  Bu  Zöhrənin  xəttinə oxşayır.  Yox,  səhv

edirəm, Zöhrə Çingizə məktub yazmaz. Qoy açıb oxuyum, onda məlum olar. Yox,

özgənin məktubunu  oxumaq  qəbih  şeydir.  Qoy  başını  açıb  oxuyum,  onda  məlum

olar,  dalını  oxumaram.  (Məktubu  paketdən  çıxarıb  oxuyur.)  "Ey  qəlbimin  sultanı,

sevgili  Çingizim!"  Paho,  qəlbimin  sultanı,  sevgili,  bu  məktubdan ətir  iyi  gəlir.

Gərək oxuyam. (Oxuyur.) "Tam bir aydır ki, nə gecə, nə gündüz bir an xəyalımdan

çıxmırsan.  Ah,  hicran  atəşi,  məni  yaxıb  yandırır.  Çingizim,  dəxi  səbir  edə

bilmirəm,  məhəbbətin  uğrunda  şam  tək əriyən,  eşqindən  məcnun  olan  Zöhrəyə

rəhmin  gəlisin".  Hə,  doğrudan  da  yazan  Zöhrə imiş.  Ey  bivəfa  Zöhrə,  bəs  sən

mənlə belə dost  imişsən?  Mənə bir  çox  məktub  yazmışsan,  heç  birində işarə edə

bilməmisən. İndi sirrini məndən bərk saxla. Başa düşdüm ki, Zöhrəni şair edən nə

imiş.  Çingizə ah  çəkdirən  nə imiş.  (Məktubu  gizlədib  kağız  yazır.)  Zöhrə xanım,

məktubu belə yazarlar, özü də şeir ilə.

Y a s ə m ə n (içəridən). Qəmər, Qəmər!

Q ə m ə r. Gəlirəm.

Gedir, Çingiz otaqdan çıxır, masaya tərəf gəlir, Qəmərin yazdığı kağızı əlinə götürür.

Ç i n g i z. Bunu kim yazmış. Qəmərin xəttinə oxşayır. Görüm bacım nə yazıb.

Deyəsən şeirdir. (Oxuyur.)

Ey gərdişi ədalı Şəmsi,

Ey fəzanın nazlı sultanı.

Kainatı şad edən sənsən,

Cahana nur verən sənsən.

Ziyan ilə yaşar.

Qəmə mübtəla Qəmər.

Ha-ha-ha...

Qəmər daldan gəlib kağızı onun əlindən dartıb alır.

---

Milli Kitabxana

205

Q ə m ə r. Başqasının  məktubunu oxumaq qəbih  şeydir. Belədirmi, bəradərim

Çingiz?

Ç i n g i z. Elədir, bacım Qəmər.

Q ə m ə r. Bəs nə üçün oxuyursunuz?

Ç i n g i z. Çünki məktub deyil, şeirdir. Şair şeir yazır ki, insanlar onu oxuyub

ləzzət  aparsınlar,  hissləri  incələnib  zərif  olsun.  Bacım  Qəmər,  bu  şeirlərlə sən

ədəbiyyatımızda  yeni  bir  cığır  açırsan.  Daha  bundan  sonra  şeirdə nə qafiyə,  nə

məna lazım deyil.

Q ə m ə r. Necə? Mənim şeirimdə məna yoxdur?

Ç  i  n  g  i  z.  Mən  ki  tapa  bilmirəm.  Bəlkə,  özünüz  o  pünhan  mənanı  izhar

edəsiniz.

Q ə m ə r. Ey qəlbimin sultanı Çingiz, Qəmərin şeirinin mənasını anlamağa sən

hələ xamsan, püxtə olmağa çox səfər gərək...

Ç i n g i z. Qəmər!

Q ə m ə r. Bəli.

Ç i n g i z. Gözlərimə bax.

Q ə m ə r (onun  gözlərinə baxarkən).  Ah,  bəradərimin  gözləri  nə gözəldir.

Şahin baxışlı. İndi o gözlərdə bir iztirab, bir həyəcan görünür. Fəqət gülümsünəndə

başqa  lətafət,  basqa  məlahət...  Ey  bu  gözlərə aşiq  olan  parlaq  ulduz,  Qəmər  sənə

həsəd aparır.

Ç i n g i z. Ha-ha-ha...

Q ə m ə r. Bax  belə,  yoxsa  qaşqabağını  tökəndə üzün  Cəbi  lələnin

gülümsəməsinə bənzəyir.

Ç i n g i z. Qəmər, güldürdüyün yetər, bir az da səndən böyük qardaşını dinlə.

Q ə m ə r. Oy,  məndən  nə çox  böyüksən,  heç  hesab  edə bilməyəcəyəm.  Sən

məndən min səkkiz yüz saniyə böyüksən.

Ç  i  n  g  i  z.  Ha-ha-ha...  Qəmər bu  gün  mən  sənlə bacarmayacağam.  Ona  görə

rica edirəm bəndənizi əfv edəsiniz, buradan təşrif aparasınız. Mənə dərs oxumağa

mane olmayasınız.

Q ə m ə r. Çingiz, daha zarafatı buraxdım.

Ç i n g i z. Qəmər, bir neçə vaxtdan bəri mən səndə təğyir görürəm.

Q ə m ə r. Məsələn...

Ç i n g i z. Məsələn, irəlilərdə sən məndən heç bir şeyi gizlətməzdin, ürəyində

nə olsa  açıb  mənə söyləyərdin.  Məndən  gizlin  bir  sirrin  olmazdı,  indi  isə onu

görmürəm.

Q ə m ə r. Mən də səndə təğyir görürəm.

---